Бродский, Иосиф Александрович

Ио́сиф Алекса́ндрович Бро́дский (24 май 1940, Ленинград — 28 январь 1996, Нью-Йорк) — рӧднӓ руш поэт, эссеист, драматург, сӓрӹзӹ, 1987 ин сӹлнӹшаян Нобель премин лауреатшы 1987 ин, 1991—1992 ивлӓн УШӓн поэт-лауреатшы. Поэзижӹм шӹренжок рушла, эссевлӓжӹм англла сирен. 1972-шы и годшен эмиграциштӹ. Пӹтӓри Веныш вра тӹшец Америкыш кен, кышты университетвлӓштӹ пӓшӓм ӹштен.

Бродский, Иосиф Александрович
Шочмаш дене лӱмрушла Иосиф Александрович Бродский
Шочын 1940 ин 24 майын(1940-05-24)[1][2][3][…]
Шочмо вер
Колен 1996 ин 28 январьын(1996-01-28)[2][3][4][…] (55 и)
Колымо вер
Страна
Тыршымаш аланпочеламутчо, кусарыше, эссеист, сирӹзӹ, Драматург, драматург-режиссёр, преподаватель
Шаблон:Wikidata gender switchMaria Sozzani[d]
Чап пӧлек да премий
АвтографИзображение автографа
Логотип Викисклада Медиафайлы на Викискладе

Биографижӹ

Тетя дӓ сӓмӹрык годшаш ивлӓжӹ

Иосиф Бродский 24 майын 1940 ин Ленинградышты, профессор Турын клиникыштыжы Выборг монгырышты шачын. Ӓтяжӹ, Александр Иванович Бродский (1903—1984), вырсы фотокорреспондент ылын, 1950 ин демобилизйымы лин, кыды паштек ленинград газетвлӓштӹ пӓшӓлен. Ӓвӓжӹ, Мария Моисеевна Вольперт (1905—1983), бухгалтер ылын. ӓвӓжӹн туан шыжаржы — БДТ Дора Моисеевна Вольперт ылын.

Иосифӹн пӹтӓриш ивлӓжӹ вырсы, Ленинград блокады да вырсы паштекшӹ незер ылмаш доно кӹлдӓлтӹнӹт. 1942-шы ин блокады тел паштек Мария Моисеевна Череповецӹш эвакуациш кеӓ.

Бродскин эстетикы анжалтышвлӓжӹ Ленинградышты 1940-1950-шӹ ивлӓн формируялтын. Бомбардировкывлӓ паштек пыдырген шӹцшӹ халан силуэтвлӓжӹ, неоклассицизм архитектура, петебургын пӹсмӓндӹмӹ перспективывлӓжӹ, вӹд, тӹгӹрӹштӹшӹлӓ кайшы картинвлӓ - цилӓ, мам Бродский изижӹ годӹм ужын, ӹшке поэзиштӹжӹ кычылтеш.

1955-шӹ ин шӹм классым пӹтӓрӹмӹкӹжӹ, кӓндӓкшӹмшӹ классым тӹнгӓл веле шокта, школым праха дӓ Арсенал заводыш фрезеровщикеш пыра. ӓмӓлжӹ школыштыш проблемӹвлӓ дон семнялӓнжӹ окса палшыкым кандынежӹ ылын. 16 иӓш Бродский врач лиӓш шанен шӹндӓ дӓ тӹлзӹ нӓрӹ прозекторын палшыкалышын пӓшӓм моргышты ӹштен. Тидӹ паштек медик лиӓш шанымашыжы ӱкшӓ. Тидӹ гӹц пасна школым кодымыжы паштек Бродский котельныйышты, маякышты матрос дӓ геологи экспедициштӹ пӓшӓзӹ семӹнь ылын. Дӓ соок шукым лыдын, шӹренжок поэзим, философи дӓ религи гишӓн литературым, англ дон поляк йӹлмӹвлӓм тыменяш тӹнгӓлӹн. 1958-шӹ ин Бродский тӓнгвлӓжӹ доно самолетым шолышт, СССР гӹц шӹлӓш шанен шӹнденӹт ылын. Вара ти шанымаш докы ӱкшӓт [1].

1959-шӹ ин тӹдӹ Евгений Рейн, Анатолий Найман, Владимир Уфлянд, Булат Окуджава доно пӓлӹмӹ лиэш.

Бродски кырык марла:

<poem>


Кечӹ «икшӹ сентябрь» маналтын.Шӹжӓт, тетявлӓ школышкы кенӹт.А немӹцвлӓ полаквлӓн ала шлагбаумыштымпачыныт. Танквлӓ турген, кӹч доно кыце шоколад фольгам ӹштӹлӹт,уланвлӓм() ӹштӹл шуэвӹ.Цӓркӓвлӓм лык,дӓ уланвлӓ верц йӱн колтенӓ, кыдывлӓколышывлӓн спискышты сек пӹтӓришӹ ылыт,вуйта классын журналыштыш спискышты.Кугивлӓ угӹцмардежеш шужгалтат дӓ ӹлӹшташвлӓштӹвуйта кенвацдымы конфедераткышкыла пӧрт левӓш вӹкӹ вазалыт, кышты тетя юкым ат кол.А пӹлвлӓ хӹдӹртен эртӓт

1967 и

Кынам-гӹнят мӹнгеш толмыла...Мӹнгеш. Токы. Туан вацак лиш.Дӓ корнем ти хала вашт вазеш.Йымы, палшок, тӹнӓм сагаэм кок вуян кердӹ веле ӹнжӹ ли, вет халатӹдӹвлӓлӓн, кышты тӹштӹ ӹлӓтпокшал площадьвлӓ дон башньӹвлӓ гӹцтӹнгӓлеш.Дӓ хала тӹр гӹц корныгешӹлӓн.

1967 и

МЕРИДА

Кӹрӓн хала. Веер пальмывлӓ гӹцдӓ тоштыпӧртвлӓн черепицышты.Кафе кӧргӹш вады пыра. Дӓохыр стӧл лошкы шӹнзеш.

Шӧртнялгӹ ультрамаринцӹреӓн пӹлгомӹштӹцанг –вуйтатӓгӱ сыравачым ӹрзӓ:юк, кыдым пӧртдӹмӹпиш яратынежӹ. Точкацеркӹ вуй гӹц мӹндӹрнӹ агыл чӱктӓлтеш.Ӓнят тидӹ, Веспер.Шӹргӹлужӹм сӹлнештӓрӹшӹкофежӹм йӱн пӹтӓрӓтӹ точкым шӹдӹ дон агыл,ӹнянӹдӹмӓш доно ыжата.Ик цӓшкӓ тӓреш тӱлӓ.Шляпӓжӹм сӹнзахалжы яктевалтен шӹндӓ, кӹньӹлеш,газетшӹм погалалешдӓ лӓктӹн кеӓ.

Валери Микор сӓрен