Martinus Veltman
Martinus Justinus Godefriedus Veltman (kört Tini Veltman; * 27. Juni 1931 in Waalwijk; † 4. Januar 2021 in Bilthoven[1]) weer en nedderlannsch Physiker un Nobelpriesdräger.
Leven
Martinus Veltman wurr an‘ 27. Juni 1931 as veert vun söss Kinner vun en Grundschooldirekter in Waalwijk in‘ Süden vun de Nedderlannen boren. Nah sien Schoolafsluss 1948 fung he an de Universität Utrecht mit dat Physikstudium an un hett 1953 dat Vördiplom mit dörsnittlichen Spood bestahn. Nah dat Diplom 1956 hett he bit 1959 sien dreejohrigen Militärdeenst afleist un fung ansluutend mit sien Dokterarbeit in Theoretische Physik bi Léon Van Hove an. 1961 is he nah Genf trucken, wiel sien Doktervader 1960 to’n Baas vun de Theorieafdeelen an‘ CERN nömmt wurr. 1963 hett Veltman sien Dokterarbeit afslooten. Nah eenig Maand, de he an‘ mit wieder Bereknungen un de Beobachtung de Neutrinoexperimente verbroch, gung he to dat SLAC nah Stanford, kehr aber nah wenig Maand an dat CERN torüch. 1968 gung he weer nah Utrecht torüch un övernehm den Lehrstohl vun sien Doktervader bi de sien Emeriteeren. Wiels en Sabbatjohr an de University of Michigan hett he sück för en Wessel in de USA entscheed un is in‘ Harvst 1981 nah Ann Arbor översiedelt. He wurr 1996 emeriteert un leevt sietdem in Bilthoven in de Nedderlannen.
He hett 1960 sien Fru Anneke heiraadt hett een Dochter (Hélène, * 1961, ebenfalls Physikerin) un twee Söhns (Hugo, * 1966; Martijn, 1971).
To sien Doktoranden tellen Gerardus ’t Hooft, Peter van Nieuwenhuizen un Bernard de Wit.
Leistungen
Veltman hett tosommen mit een vun sien Studenten, Gerardus ’t Hooft, an de mathematische Formuleeren vun nichtabelschen Eichtheorien (Yang-Mills-Theorie) un deren Renormeeren. Hüm gelung dat 1977, de Masse vun den Top-Quark vörhertoseggen, en wichtig Träe to de sien Nahwies 1995.
1963 entwickel he an dat SLAC en vun de eersten Computeralgebrasysteme (Schoonschip), dat he to dat Bereeken vun Feynman-Diagrammen bruuken dee.
He wurr 1999 tosommen mit Gerardus ’t Hooft mit den Nobelpries för Physik „för hör entscheeden, de Quantenstruktur bedrapen Bidrääg to de Theorie vun de Elektroswaak Wesselwirken in de Physik“ uttekent.
Schriften (Utwahl)
- Facts and Mysteries in Elementary Particle Physics. World Scientific 2003, ISBN 9812381481
- Diagrammatica. The path to Feynman rules, Cambridge University Press 1995
- mit Gerardus t´Hooft Diagrammar, CERN Preprint 1973, Online
Utteknungen un Ehrungen
- 1980 Liddmaat vun de Königlich Nedderlannsch Akademie vun de Wetenschapen[2]
- 1993 High Energy and Particle Physics Prize vun de EPS
- 1996 Dirac-Medaille (ICTP)
- 1999 Nobelpries för Physik
- 2000 Liddmaat vun de National Academy of Sciences[3]
- Utwärtig Liddmaat vun de Poolsch Akademie vun de Gelehrsamkeit (PAU) in Krakau
Nah Veltman wurr de Asteroid (9492) Veltman nömmt.
