नेपाः भाय्

नेपाल भाषा नेपालःया प्राचीनभाषा खः। नेपाःभायया वाङ्मय नेपाःया वाङ्मयय् अद्वितीय स्थान दु। थ्व भाय् नेपाः मन्दल व द्वाल्खा मन्दलय् ल्हाई। नेपाः भाय् चीनी-तिब्बती परिवारया छगु कचा भाय् खः। 'नेपाल' शब्दस्य व्युत्पत्तिः 'नेपाल’ इति शब्दात् अभवत् । नेपाः भाय् देवनागरी, रञना, नेपाल लिपी, ब्राह्मि, मक्षिमुण्ड इत्यादी लिपिखय् च्वयेगु याई। नेपाः भायया उद्गमथाय् प्राचिन नेपाःया राज्यय् जुगु खः।[१][२]

नेपाः भाय् / नेपाल भाषा
छ्यलीगु थाय् नेपाः
थात् चाकःइता एसिया
भाय् छ्यलिपिनिगु ल्याखं १२ लख
भाय् माचाछि
भाय् वब्वथला
चीन-सँय्

   सँय्-बर्मा

   नेपाः भाय् / नेपाल भास

भाय्‌या कोद
नेपाःया छ्यलाबुलाय्nb
ISO 639-1new

लिपि

नेपाः भाय्‌या थःगु हे लिपि दु । थुपिं लिपित मल्लतय् पालय् ब्वलंगु खः । नेपाः भाय्‌या थिथि लिपित दथुइ नेपाल लिपि मू लिपि खः । नेपाल लिपिया दकलय् न्हापांगु छ्यला ने.सं. २८ य् लंकावतार नांया ग्रन्थय् खनेदु । थ्व लिपियातः नेवाः आख: धकाः नं धायेगु चलन दु ।

नेपाः भाय्‌या थःगु हे लिपित ब्वलने न्ह्यः ब्राह्मि लिपि नं छ्यलाबुला जूगु खनेदु ।

कचा भाय्

  • येँमि भाय्
  • यलय् भाय्
  • ख्वपय् भाय्
  • द्वाल्खा भाय्

खँकुथि

नेवारी भाषादोलखा नेवारीनेपाली
ज्वजलपास्याउदाइनमस्ते
छिगु नां छु खः?छन नाम हाति खेङ?तपाईंँको नाम के हो?
जिगु नां … खः।जन नाम...खेङ।मेरो नाम … हो।
न्हूगु / न्हू दँया भिन्तुना!न्हुगु दय भिंगु टोनगीनयाँ वर्षको शुभकामना!
छिगु हालखबर छु दु ले?हाति दमु छन हालखबर?तपाईको हालखबर के छ?
जिगु फुकं बालाजन दोखुनु बाँलकुतु दमुमेरो सबै राम्रो छ
म्ह फुला?फले मफले हाती दमुलेसञ्चय हुनुहुन्छ?
जा नया दियेधुनला?जा नै धोनरा?खाना खानुभयो
जा नयेधुनजा नै धोन्गीखाना खाइसकेँ
लसंहनाबधाईबधाई
सुभाय्सुभायधन्यबाद

आधारभूत शब्दहरू

नेवारी भाषादोलखा नेवारीनेपाली
गुथिकुथिसंस्था
छेँछेँघर
मनूमानुसमान्छे
वासःवासऔषधी
बुखँबुखनसमाचार
बुँख्याःचाबुँख्यालखेतमा चरा तर्साउन राखिएको मान्छेजस्तो नमुना
ख्वाःपाःख्वापालमुकुन्डो
प्याखंप्याखननृत्य
स‌ंकिपासङ्किपातचलचित्र
दबूडोबरस्टेज / दवली
लाय्‌कूदरबारदरबार / राजकूल
ज्यास:ज्येकुथिकार्यालय
पस:/ पसलपसलपसल
चुकचोकचोक
न्ह्यपुनिपुदिमाग
नुगःनुगरमुटु
मतिनामायामाया
खःखेङहो
मखुमखेहोइन
जिउ / ज्यूजिरहुन्छ
मजिउ / मज्यूमजिउहुन्न

सम्बोधन

नेवारी भाषादोलखा नेवारीनेपाली
जिजि
जिगुजनमेरो
छिःछितपाईंँ
छितिमी / तँ
छंगुछनतिम्रो
झीछिजीहामी
भाजुभाजुश्रीमान्
मयजुमयजुश्रीमाती
वयकः---वहाँ
थनइकुयहाँ
आमुउ /उनी
थोइउयो
हुँ---त्यो
अन / आकनआमुत्यहाँ

प्रश्नवाचक शब्द

नेवारी भाषादोलखा नेवारीनेपाली
छुहातीके
छाय्हात्तकिन
गथेयानागिथीकसरी
गनगिवीकहाँ
गुगुगुकुन
गुलिगुलीकति
गुब्लेगुल्पकहिले
सुगुनको
सुनंगुनानकसले
सुनापंगुनेनापकोसंग
सुयागुगुनेकसको
गननंगिवीलान्कहाँबाट
ग्व/गोग्वाखोई

क्रियापद

नेवारी भाषादोलखा नेवारीनेपाली
कयेगुकईहान्नु
कनेगुकोँईहेर्नु
कायेगुकाईलिनु
क्वःगकोईडढनु
ख्वयेगुखोईरुनु
खनेगुखोँईदेख्नु
गयेगुगईचढ्नु
ग्वयेगूगोई(ताल्चा)लगाउनु
न्यायेगुङाईटोक्नु
चायेगुचाईपखाल्नु
च्वयेगुचोईलेख्नु
च्वनेगुचोँईबस्नु
छायेगुछाईचढाउनु
छ्वयेगुछोईपठाउनु
ज्वनेगुजोँईसमात्नु
तायेगुटाईकाट्नु
त्वइगुतोईउदाउनू
त्वयेगुटोईउतार्नु
त्वनेगुतोँईपिउनु
थायेगुठाईबुन्नु
थनेगुठोँईउठाउनु
दयेगुडईलड्नु
दायेगुडाईकुट्नु
नायेगुनाईमुछ्नु
पायेगुपाईसुकाउनु
पनेगुपोँईछेक्नु
फायेगुफाईमुछ्नु
फोनेगुफोँईमाग्नु
बायेगुबाईछुट्टिनु
ब्वइगुबोईउड्नु
ब्वनेगुबोँईपढ्नु
मनेगुमोईउसिनु
लनेगुलोँईजोख्नु
लायेगुलाईओछ्याउनु
स्वयेगुसोईहेर्नु
सनेगुसोँईहल्लिनु
हयेगुहाईल्याउनु

खानेकुरा

नेवारी भाषादोलखा नेवारीनेपाली
जाकिजाकिचामल
वायाधान
छ्वछोगहुँ
कःनि / लाजा / लाब्जाकाँकरमकै
मुस्याम्वारभटमास
माय्मासमास
जाजाभात
छुचुं / छुचुङसोतुपीठो
मरि / मारि / मधिमारिरोटी
बजि / बैबजिचिउरा
सुकू लागान्केय थोंसीसुकुटी
धौधरीदही
ल: / नाःलोखुपानी
लाथोंसीमासु
म्येय् लामेसय थोंसीराँगाको मासु
खाया लाखाय थोंसीकुखुराको मासु
दुकुचा / दुगु या लादोगय थोंसीबोकाको मासु
फाँया लाफाय थोंसीब‌‌ंगुरको मासु
लाभा / लाबा / लबालँवालसुन
हलूहल्लीहलेदो
जीजिरजिरा
चिचिनुन
बेचिबिर्चिविरेनुन
मल्ताख्वार्सानीखुर्सानी
मलय्मरिचमरीच
अय्‌लाःऐराकरक्सी
थ्वँथोँजाँड
बजां / बझांबझानहुक्का तम्माखु

सम्बन्ध

नेवारी भाषादोलखा नेवारीनेपाली
मां / अमा / मामाँआमा
अबु / बा / अब्वाबाबुवा
अजि / बज्यय्बजैहजुरआमा
अजा / बाज्याबाजेहजुरबुवा
पासासाँङतसाथी
दाजुदाजुदाइ
किजाकिजभाइ
तता / अतातातादिदी
केहेँकेहेँबहिनी
कलाः / मिसा / तिरिमयेजुकलात/मिसाश्रीमती
भाःतकैमु/वान्साश्रीमान्
पाजुपाजु/निनिपाजुमामा (आमापट्टीको दाजुभाइ) फूपाजु (बुवापट्टीको दिदीबहिनीको श्रीमान्)
मलेजु / मल्जुमल्लीमाइजु
निनिनिनिफूपु
त:माडोमा/धोमठूली आमा
चमा / चाँचिच्माकान्छी आमा
त:बाडोबाठूलो बुबा
ककाचबासानो बुबा
काय्कयछोरा
म्ह्याय्मिचछोरी
काय्‌चाबिनभतिजा
म्ह्याय्‌चाबिनीभतिजी
भि‌न्चाबिन/बिनीभान्जा / भान्जी
छय्छयनाती / नातीनि
भौईरीबुहारी
सस:मा / सस्मांनिन्मासासु आमा
सस:बा / सस्बाकुबासासु बुवा / ससुरा
सस:ससलससुराली
जिलाजंजारीज्वाइँ


शरीर

नेवारी भाषादोलखा नेवारीनेपाली
म्हम्हसशरीर
छ्यंछेयटाउको
सँ /साँसाँकपाल
न्ह्यपुनिपुदिमाग
कपः /कपाःमस्तीनिधार
मिखामिखाआँखा
ख्वाः / ख्वःख्वालअनुहार
न्यताःनकुगाला
न्हाय्नासनाक
म्हुतुमुथुमुख
वावादाँत
म्येँमेजीवो
मन्चामनिचिउँदो
ल्हाःलाहाहात
पातिं / पतिंचुलाऔँला
पस / पासःपसअन्जुली
ब्वःल / बोहोलबाहाकुम
प्वाःप्याटापेट
तुतिटुटीखुट्टा
लुसिकुचिरीनङ
जँ / जाँजोँढाँड
खम्पाखलीतिघ्रा

रङ

नेवारी भाषादोलखा नेवारीप्याङ्गा नेवारीनेपाली
तुयुगू / तुयूत्वायउतोयसेतो
हाकुगु / हाकुहाकउहाककालो
ह्याँगूहेङउह्यानरातो
वाउँओङउवानःहरियो
वँचुओंचउवचनीलो
म्हासुम्वासउम्हासःपहेँलो
सियुगु / सियुसियउसियखैरो

संख्या

नेवारी भाषादोलखा नेवारीप्याङ्गा नेवारीनेपाली
छिथिछिएक
नसिनिसीनिदुई
स्वँसोंस्वतिन
पिपिप्यचार
न्या/ङाङानेपाँच
खुखुखु
न्हसनस्न्हइसात
च्याच्याच्याआठ
गुगुगुनौ
झि/सान्हझीझि/हिदस
सच्छिसर्छिसच्छिसय

साहित्य

नेपालभासय् च्वयातःगु साहित्ययात नेपालभाषा साहित्य धाइ। प्राचीन संस्कृत ग्रन्थत थुइकेत टीकाया रुपय् वा भाय्‌हिला शुरु जूगु नेपालभाषा साहित्यया ख्यः वर्तमान ईलय् वयाः सिक्क चकंगु दु। हलिं साहित्यय् खनिगु आपालं विधाया ज्या नेपालभाषा साहित्यय् नं जूगु खनेदु। थःगु ताःहाकःगु इतिहासय् नेपालभाषा साहित्यं यक्व उतारचढाव खंगु दु। लिच्छविकालय् लिपिबद्ध वाङ्मयया शुरुवात काल निसें आःतक्कया युगय् थ्व भासं नेपाःया राजभाषा निसें कया प्रतिबन्धित भाय् तक्कया अवस्था खंगु दु। थन्याःगु ताःहाकः इतिहासया झ्वलय् नेपालभाषायात थुइकेत नेपालभाषा साहित्ययात प्राचीन, माध्यमिक व आधुनिक यासें स्वंगु विधाय् बायेछिं। नेपालभाषाया थीथी साहित्यिक विधा थ्व कथं दु-

संकिपा ख्य:

नेपालभाषाया दकलय् न्हापांगु संकिपा सिलु ख। नेपालभाषाया छुं संकिपा थ्व कथं दु-

किपा:सफु (कiमिक) ख्य:

  • मजिपा: लाखे
  • गुरुमापा
  • बूंगद्य:
  • patachara:

म्ये ख्य:

  • नेपालभाषाया भजन म्ये
  • नेपालभाषाया लोकम्ये
  • नेपालभाषाया प्रगतिवादी म्ये
  • नेपालभाषाया आधुनिक म्ये
  • नेपालभाषाया रक म्ये

संचारय् उपस्थिति

  • रेडियोय् नेपालभाषाया ज्याझ्वः
  • टिभीइ नेपालभाषाया ज्याझ्वः
  • नेपालभाषाय् बुखँपौ
  • नेपालभाषाया म्यागाजिन

*[[नेपालभाषाया अनलाईन]]

नेपालभाषाया ब्वनेज्याया ख्यलय्

  • प्राथमिक तह
  • इन्टरमिडिएट
  • ब्याचलर्स
  • मास्टर्स्
  • डक्टरेट

स्वया दिसँ

स्वापू पौ त: