Koelasji

Koelasji wordt voor het eerst in de 16e eeuw beschreven. Het was de residentie van de feodale Mikeladze-familie.^[2]

Georgisch-Joods centrum

De Joodse geschiedenis in Koelasji begon aan het eind van de 17e eeuw toen de Mikeladzes toestemming gaven aan zeven Joodse boeren om zich in Koelasji te vestigen. Daarna trokken Joden uit andere delen van Georgië, zoals Achaltsiche, Ratsja en Soedzjoeni naar Koelasji en vormden ze verschillende wijken die elk een eigen synagoge hadden.^[3][4]

Op het hoogtepunt had Koelasji zes synagogen. De oudste synagoge die nog in Koelasji staat komt uit de 18e eeuw. Op hetzelfde terrein staat een nieuwere houten synagoog uit 1902, en een stenen synagoog uit 1911 dat ook een Jesjiva heeft.^[5] De gebouwen hebben een monumentenstatus, maar alleen de houten synagoog uit 1902 functioneert nog als synagoog. Tot in de eerste helft van de 20e eeuw had het dorp een joodse meerderheid, wat het dorp de bijnaam "Klein Jerusalem" gaf. Ondanks de vele religieuze restricties onder het Sovjetbewind konden de joden in Koelasji betrekkelijk vrij hun tradities belijden.^[6]

De Georgische Joden werden een spil in het onder druk zetten van de Sovjetautoriteiten om reis- en emigratievisa naar Israël te verstrekken, iets dat op het hoogtepunt van de Koude Oorlog werd bemoeilijkt.^[6] Achttien Georgische families schreven in 1969 via de Nederlandse ambassade in Moskou een geheime brief aan de Israëlische minister-president Golda Meïr om druk op het Kremlin te zetten uitreisvisa te verstrekken. Deze brief werd in het openbaar bij de Verenigde Naties voorgelezen.^[7] In de jaren 1970 kwam de emigratie van Joden uit de Georgische Sovjetrepubliek, net als in de rest van de Sovjet-Unie op gang. Dit had ook grote invloed op Koelasji, dat snel haar bevolking verloor.^[8] Volgens de volkstelling van 2014 woont er geen enkele Jood meer in Koelasji.

Textiel en wijncentrum

De economische bedrijvigheid draaide in Koelasji vooral om wijn en textiel.^[9] Een van de prominente families in het dorp, Mirilasjvili, had in Koelasji de leiding over een van de grootste textielfabrieken in de Georgische sovjetrepubliek. Na een fusie in 1960 had de fabriek 1000 arbeiders.^[10] In 1961 kreeg Koelasji de status 'nederzetting met stedelijk karakter' (daba).^[2] Koelasji had tot ongeveer 2000 een trolleybus verbinding met het districtscentrum Samtredia.^[11]

Per 1 januari 2023 had Koelasji 1.124 inwoners, een daling van 33% ten opzichte van de volkstelling van 2014.^[1] De nederzetting had in 2014 een vrijwel volledig Georgische bevolking en kende geen joodse inwoners meer. Tot de jaren 1970 had Koelasji een meerderheid aan Georgische Joden, daarna slonk de joodse gemeenschap snel door emigratie.^[8]

Jaar	1923	1926	1939	1959	1970	1979	1989	2002[12]	2014	2020	2023
Aantal	4.251	6.562	-	5,216	6.147	2.913	2.961	1.962	1.702	1.267	1.124
Joden	n.b.	46%	n.b.	n.b.	87%	18%	n.b.	n.b.	0%	-	-
Verantwoording data: Bevolkingsstatistiek Georgië 1897 tot heden[13][12]

• De synagogen in het centrum zijn te bezoeken en er is een klein museum over de lokale Jodse geschiedenis.^[15][16]

• 
  Terrein met de drie historische Joodse gebouwen
• 
  18e eeuwse houten synagoog met metalen beplating
• 
  Interieur synagoge (18e eeuw)
• 
  Interieur synagoge (1901)

Koelasji wordt ontsloten door de nationale route Sh12 (Samtredia - Choni - Koetaisi) die door het centrum.