Wybrand de Geest

Wybrand de Geest kwam uit een familie van glasschilders. Ook zijn vader Simon Juckesz. beoefende dit vak, maar overleed al toen Wybrand nog maar een klein jongetje was. Zijn moeder, Wyts Wybrantsdr., was conventuale of kloosterlinge geweest.^[1] Hij ging later in de leer bij Abraham Bloemaert. Van 1614 tot 1618 verbleef hij in Rome, via het Koninkrijk Frankrijk reisde hij er naartoe. In 1616 ontmoette hij in Aix-en-Provence de Delftse schilder Leonard Bramer.^[2]

De Geest was tijdens zijn verblijf in Rome lid van de Nederlandse schilderskring de Bentvueghels. Van de leden van dit genootschap kreeg hij de bijnaam 'De Friesche Adelaer'. Terug in Leeuwarden, werkte hij onder andere in opdracht van het Friese stadhouderlijk hof. Hij was hofschilder van de Friese tak van de Nassaus en vervaardigde portretten van de stadhouders, zoals Ernst Casimir (ca. 1635), Hendrik Casimir (ca. 1632) en Willem Frederik (1632).

De Geest was in 1622 getrouwd met Hendrickje Fransdr. Uylenburgh, een achternicht van Saskia van Uylenburgh, de latere vrouw van kunstschilder Rembrandt. In 1633 werkte hij aan levensgrote portretten van Wytze van Camminga en zijn vrouw Sophia van Vervou.^[3] In 1634, vlak voor zijn huwelijk, ging Rembrandt bij de schilder op bezoek.^[4] Waarschijnlijk is Wybrand de Geest samen met zijn vrouw Hendrickje te gast geweest op het huwelijksfeest van Rembrandt en Saskia. In 1636 bracht de Fransman Charles Ogier als secretaris van kardinaal Richelieu een bezoek aan De Geest. De Geest bleek Frans te spreken en een grote collectie penningen en curiosa te bezitten.^[5] In het overwegend protestantse zeventiende-eeuwse Leeuwarden nam De Geest een uitzonderingspositie in door de Rooms-Katholieke Kerk trouw te blijven.

De Geest beïnvloedde de uit Harlingen afkomstige Jacob Adriaensz Backer in zijn stijl. Zijn leerlingen waren Jan Jansz. de Stomme en Jacob Potma.Zijn twee zonen Julius en Frank waren ook schilder. Zijn dochter Eva trouwde met Adam Pijnacker. Zijn kleinzoon, eveneens Wybrand geheten, deed van alles,^[6] waaronder toneelspelen, het schrijven van kluchten en het publiceren van "Het Kabinet der Statuen" (1702) en maakte een reisgids door Rome.

Het atelier van De Geest maakte in 1630 een groepsportret van de vier broers van Willem van Oranje, bewaard in het Rijksmuseum Amsterdam.

Het Fries Museum bereidt een tentoonstelling voor over het leven en werk van Wybrand de Geest, verwacht najaar 2025.^[7]

Enkele schilderijen van Wybrand de Geest:

Vries, L. de (1982) Wybrand de Geest. 'De Friessche Adelaar'. Leeuwarden, De Tille.

• Waar Wybrand woonde
• Friese kunstmarkt wél belangrijk, persbericht Historisch Centrum Leeuwarden.

Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Wybrand de Geest op Wikimedia Commons.