Nòbla leiçon
La Nòbla leiçon (escrich La nobla leyczon dins la version originala) es un poèma religiós vaudés en occitan, dau començament dau sègle XV[1], compausat de 491 alexandrins. Es l'element pus conegut d'un corpus de tèxtes vaudés anonims dei Valadas Occitanas, escrichs dins lo parlar vivaroaupenc locau e datats de la fin de l'Edat Mejana.
Lo tèrme de leiçon a aicí son sens liturgic (e etimologic) de « lectura »: se supausa que la Nòbla leiçon, legida a votz auta, serviguèt dins leis assembladas per l'edificacion dei fidèus. Es un compendi, sensa ges de pretencion literària, de l'Istòria Santa (Ancian e Novèu Testament), de la doctrina e de la morala vaudesas.
Extrach
Vèrs numerotats de 363 a 386 dins l'edicion de Nelli e Lavaud[2].
Mas enaprès li apòstol foron alcun doctor,
La via de Crist mostravan, lo nòstre Salvador,
Ma encar en son trobà alcun al temp present,
Li cal son manifèst a mot poc de la gent.
La via de Jesus Crist mot fòrt volrian mostrar,
Ma tant son persegú qu'a pena o pòion[3] far.
Tant son li fals cristian encecà per error,
E majorment que li autre aquilh que son pastor,
Qu'ilh persègon e aucíon aquilh que son melhor,
E laissan viure en patz li fals enganador.
Ma en çò se pò[4] conóisser qu'ilh non son bon pastor,
Car non aman las feas[5] si non per la toison.
Ma l'escritura ditz e nos o poèm[6] veir,
Que si n'i a alcun bon que ame e tema Crist,
Que non vòlha maudire, ni jurar, ni mentir,
Ni avoutrar[7], ni aucir, ni penre de l'autrui,
Ni non vòlha venjar-se de li seu enemics,
Ilh disson[8] qu'es vaudés e degne de punir,
E li tròban caison[9] com mençonjas e engan,
Cossí ilh poirian toler çò qu'el a del seu afan.
Ma fòrt se confòrte aquel
Que sufre pel Senhor, car lo regne del cèl
Li serè[10] aparelhà a l'issir d'aquest mond;
Adonca aurè grand glòria s'el a agú desonor.
Edicions
La Nòbla leiçon foguèt publicada per lo premier còp en 1658, e traducha en anglés, per Samuel Morland dins lei pèças justificativas de son obratge: The History of the Evangelical Churches of the Valleys of Piemont. Après lei Pascas Vaudesas, Samuel Morland èra estat mandat en 1655 a Turin per Oliver Cromwell coma ambaissador extraordinari vèrs la cort de Savòia; deviá intervenir en favor dei Glèisas evangelicas piemontesas. La guèrra s'acabèt aquel an, e Morland demorèt quauquei temps a Genèva. Ne tornariá ambé la matèria de son libre.
Entre leis edicions modèrnas, se pòt citar:
- Nelli (René) & Lavaud (René), Les troubadours, vol. II, Desclée de Brouwer, Paris (1966)
- Papini (Carlo), "La nobile lezione" (la nobla leiçon). Poemetto medievale valdese, Claudiana, Torino (2003)
Liames extèrnes
- (en) La biografia de Samuel Borland dins la wikipèdia en anglés