ਸ਼ਿਨ ਰਾਜਵੰਸ਼
ਸ਼ਿਨ ਰਾਜਵੰਸ਼ (ਚੀਨੀ: 新朝, ਸ਼ਿਨ ਚਾਓ ; ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ: Xin Dynasty) ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਚੀਨ ਦਾ ਇੱਕ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਸੀ ਜਿਨ੍ਹੇ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ੯ ਈਸਵੀ ਵਲੋਂ ੨੩ ਈਸਵੀ ਤੱਕ ਦੇ ਛੋਟੇ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਕੀਤਾ। ਇਸਨੂੰ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਤਾਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਲੇਕਿਨ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਮਰਾਟ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਹੀ ਸੀ। ਇਹ ਹਾਨ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੇ ਕਾਲ (੨੦੬ ਈਸਾਪੂਰਵ ਵਲੋਂ ੨੨੦ ਈਸਵੀ) ਦੇ ਵਿੱਚ ਵਿੱਚ ਆਇਆ। ਇਸ ਵਲੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਹਾਨ ਕਾਲ ਨੂੰ ਪੱਛਮ ਵਾਲਾ ਹਾਨ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਬਾਅਦ ਦੇ ਹਾਨ ਕਾਲ ਨੂੰ ਪੂਰਵੀ ਹਾਨ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸ਼ਿਨ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦਾ ਇਕਲੌਤਾ ਸਮਰਾਟ ਵਾਂਗ ਮੰਗ (王莽, Wang Mang) ਸੀ। ਪੱਛਮ ਵਾਲਾ ਹਾਨ ਦੀ ਰਾਜਮਾਤਾ, ਮਹਾਰਾਣੀ ਵਾਂਗ ਝੇਂਗਜੁਨ (王政君, Wang Zhengjun) ਵਾਂਗ ਪਰਵਾਰ ਵਲੋਂ ਆਈ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਵਿਆਹ ਹਾਨ ਰਾਜਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਵਾਂਗ ਮੰਗ ਉਸੀ ਦਾ ਭਣੇਵਾ ਸੀ ਅਤੇ ਵਾਂਗ ਪਰਵਾਰ ਦਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਇਸ ਸੰਬੰਧ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਚੁੱਕਿਆ ਅਤੇ ਸਿੰਹਾਸਨ ਹੜਪ ਲਿਆ। ਸੰਨ ੯ ਈਸਵੀ ਨੂੰ ਉਸਨੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਮਰਾਟ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਂਜ ਤਾਂ ਉਹ ਇੱਕ ਚਤੁਰ ਵਿਦਵਾਨ ਸੀ ਲੇਕਿਨ ਰਾਜ ਵਿਵਸਥਿਤ ਰੱਖਣਾ ਉਸਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਲੋਂ ਬਾਹਰ ਸੀ। ਇੱਕ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਬਗ਼ਾਵਤ ਭੜਕ ਗਿਆ ਅਤੇ ਵਿਦਰੋਹੀਆਂ ਨੇ ੨੩ ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਗਆਨ ਉੱਤੇ ਘੇਰਾ ਪਾ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਝੜਪ ਵਿੱਚ ਉਹ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਸ਼ਿਨ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਵਹੀਂ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਿਆ। ਹਾਨ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਫਿਰ ਵਲੋਂ ਸਿੰਹਾਸਨ ਉੱਤੇ ਬਹਾਲ ਹੋ ਗਿਆ।[1]