ਹੈਲੋਜਨ

ਹੈਲੋਜਨ ਪੰਜ ਗੈਸਾਂ ਫਲੋਰੀਨ, ਕਲੋਰੀਨ, ਬਰੋਮੀਨ, ਆਇਓਡੀਨ ਤੇ ਐਸਟਾਟੀਨ ਦਾ ਗਰੁੱਪ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਤੀਕਾਰਕ ਅਤੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਹਨ। ਮਿਆਦੀ ਪਹਾੜਾ ਵਿੱਚ ਇਹ 17ਵੀਂ ਗਰੁੱਪ ਹੈ। ਹੈਲੋਜਨ ਹੋਮੋਨਿਊਕਲੀਅਰ, ਡਾਈਅਟੋਮਿਕ ਅਣੂ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਅੰਕ ਵਧਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਘੱਟ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਉਚਾ ਪਿਘਲਣ ਦਰਜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਹੈਲੋਜਨ
Hydrogen (diatomic nonmetal)
ਹੀਲੀਅਮ (noble gas)
Lithium (alkali metal)
Beryllium (alkaline earth metal)
Boron (metalloid)
Carbon (polyatomic nonmetal)
Nitrogen (diatomic nonmetal)
Oxygen (diatomic nonmetal)
Fluorine (diatomic nonmetal)
Neon (noble gas)
Sodium (alkali metal)
Magnesium (alkaline earth metal)
Aluminium (post-transition metal)
Silicon (metalloid)
Phosphorus (polyatomic nonmetal)
Sulfur (polyatomic nonmetal)
Chlorine (diatomic nonmetal)
Argon (noble gas)
Potassium (alkali metal)
Calcium (alkaline earth metal)
Scandium (transition metal)
Titanium (transition metal)
Vanadium (transition metal)
Chromium (transition metal)
Manganese (transition metal)
Iron (transition metal)
Cobalt (transition metal)
Nickel (transition metal)
Copper (transition metal)
Zinc (transition metal)
Gallium (post-transition metal)
Germanium (metalloid)
Arsenic (metalloid)
Selenium (polyatomic nonmetal)
Bromine (diatomic nonmetal)
Krypton (noble gas)
Rubidium (alkali metal)
Strontium (alkaline earth metal)
Yttrium (transition metal)
Zirconium (transition metal)
Niobium (transition metal)
Molybdenum (transition metal)
Technetium (transition metal)
Ruthenium (transition metal)
Rhodium (transition metal)
Palladium (transition metal)
Silver (transition metal)
Cadmium (transition metal)
Indium (post-transition metal)
Tin (post-transition metal)
Antimony (metalloid)
Tellurium (metalloid)
Iodine (diatomic nonmetal)
Xenon (noble gas)
Caesium (alkali metal)
Barium (alkaline earth metal)
Lanthanum (lanthanide)
Cerium (lanthanide)
Praseodymium (lanthanide)
Neodymium (lanthanide)
Promethium (lanthanide)
Samarium (lanthanide)
Europium (lanthanide)
Gadolinium (lanthanide)
Terbium (lanthanide)
Dysprosium (lanthanide)
Holmium (lanthanide)
Erbium (lanthanide)
Thulium (lanthanide)
Ytterbium (lanthanide)
Lutetium (lanthanide)
Hafnium (transition metal)
Tantalum (transition metal)
Tungsten (transition metal)
Rhenium (transition metal)
Osmium (transition metal)
Iridium (transition metal)
Platinum (transition metal)
Gold (transition metal)
Mercury (transition metal)
Thallium (post-transition metal)
Lead (post-transition metal)
Bismuth (post-transition metal)
Polonium (post-transition metal)
Astatine (metalloid)
Radon (noble gas)
Francium (alkali metal)
Radium (alkaline earth metal)
Actinium (actinide)
Thorium (actinide)
Protactinium (actinide)
Uranium (actinide)
Neptunium (actinide)
Plutonium (actinide)
Americium (actinide)
Curium (actinide)
Berkelium (actinide)
Californium (actinide)
Einsteinium (actinide)
Fermium (actinide)
Mendelevium (actinide)
Nobelium (actinide)
Lawrencium (actinide)
Rutherfordium (transition metal)
Dubnium (transition metal)
Seaborgium (transition metal)
Bohrium (transition metal)
Hassium (transition metal)
Meitnerium (unknown chemical properties)
Darmstadtium (unknown chemical properties)
Roentgenium (unknown chemical properties)
Copernicium (transition metal)
Ununtrium (unknown chemical properties)
Flerovium (post-transition metal)
Ununpentium (unknown chemical properties)
Livermorium (unknown chemical properties)
Ununseptium (unknown chemical properties)
Ununoctium (unknown chemical properties)
ਕੈਲਕੋਜਨ ←   ਨੋਬਲ ਗੈਸ
ਆਈਯੂਪੈਕ ਸਮੂਹ ਸੰਖਿਆ17
ਤੱਤ ਪੱਖੋਂ ਨਾਂਫਲੋਰੀਨ ਗਰੁੱਪ
ਥੋਥਾ ਨਾਂਹੈਲੋਜਨ
ਕੈਸ ਸਮੂਹ ਸੰਖਿਆ
(ਯੂ.ਐੱਸ.; pattern A-B-A)
VIIA
ਪੁਰਾਣਾ ਆਈਯੂਪੈਕ ਨੰਬਰ
(ਯੂਰਪ; pattern A-B)
VIIB

↓ ਪੀਰਡ
2
Image: Liquid fluorine at cryogenic temperatures
ਫਲੋਰੀਨ (F)
9 [[]]
3
Image: Chlorine gas
ਕਲੋਰੀਨ (Cl)
17 [[]]
4
Image: Liquid bromine
ਬਰੋਮੀਨ (Br)
35 [[]]
5
Image: Iodine crystal
ਆਇਓਡੀਨ (I)
53 [[]]
6ਅਸਟਾਟੀਨ (At)
85 [[]]

Legend
ਪ੍ਰਾਈਮੋਰਡੀਅਲ ਤੱਤ
ਟ੍ਰੇਸ ਰੇਡੀਓ ਆਈਸੋਟੋਪ
ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਅੰਕ ਰੰਗ:

ਇਤਿਹਾਸ

  • ਫਲੋਰੀਨ ਖਣਿਜ ਤਾਂ 1529 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਦਾ ਜਾਣੀਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾ ਇਸ ਖਿਆਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਫਲੋਰੀਨ ਦੇ ਯੋਗਿਕ ਅਣਖੋਜੇ ਤੱਤ ਹਨ। ਪਰ 1869 ਵਿੱਚ ਜਾਰਜ ਗੋਰੇ ਨੇ ਹਾਈਡਰੋਫਲੋਰਾਈਡ ਦੇ ਘੋਲ ਵਿੱਚੋਂ ਬਿਜਲੀ ਲੰਘਾਉਣ ਤੇ ਫਲੋਰੀਨ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੋਈ ਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ ਦੀ ਖੋਜ ਹੋਈ।
  • ਜਦੋਂ 1774 ਵਿੱਚ ਕਾਰਲ ਵਿਲਹਲਮ ਸਕੀਲੇ ਨੇ ਲੂਣ ਦਾ ਤਿਜ਼ਾਬ ਨੂੰ ਮੈਂਗਨੀਜ਼ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਨਾਲ ਗਰਮ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਕਲੋਰੀਨ ਦੀ ਖੋਜ ਹੋਈ। ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਮ ਹੰਫਰੀ ਡੈਵੀ ਨੇ 1807 ਵਿੱਚ ਖੋਜ ਕੀਤੀ।
  • ਸੰਨ1820 ਵਿੱਚ ਬਰੋਮੀਨ ਦੀ ਖੋਜ ਅੰਟੋਨੇ ਜਰੋਮੇ ਬਲਾਰਡ ਨੇ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਕਲੋਰੀਨ ਗੈਸ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਬਰਾਇਨ ਵਿੱਚੋਂ ਪਾਸ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਬਰੋਮੀਨ ਪੈਦਾ ਹੋਈ।
  • ਬਰਨਾਰਡ ਕੋਰਟੋਇਸ ਨੇ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ। ਤੇ 1931 ਵਿੱਚ ਫਰੇਡ ਅਲੀਸਨ ਨੇ 85 ਵੇਂ ਤੱਤ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਤੇ ਨਾਮ ਰੱਖਿਆ ਅਲਾਬਾਮਾਈਨ।

ਗੁਣ

  • ਸਾਰੇ ਹੈਲੋਜਨ ਹੀ ਸੋਡੀਅਮ ਨਾਲ ਕਿਰਿਆ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਸੋਡੀਅਮ ਕਲੋਰਾਈਡ, ਸੋਡੀਅਮ ਬਰੋਮਾਈਡ, ਸੋਡੀਅਮ ਫਲੋਰਾਈਡ, ਸੋਡੀਅਮ ਆਇਓਡਾਈਡ ਅਤੇ ਸੋਡੀਅਮ ਆਸਟਾਇਡ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ।

2Na + Cl2 → 2NaCl

  • ਲੋਹਾ ਵੀ ਹੈਲੋਜਨ ਨਾਲ ਕਿਰਿਆ ਕਰਕੇ ਲੋਹਾ ਹੈਲਾਇਡ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।

2Fe + 3X2 → 2FeX3

ਹੈਲੋਜਨਪਦਾਰਥਬਣਤਰਮਾਡਲd(X−X) / pm
(ਗੈਸ ਅਵਸਥਾ)
d(X−X) / pm
(ਠੋਸ ਅਵਸਥਾ)
ਫਲੋਰੀਨ
F2
143
149
ਕਲੋਰੀਨ
Cl2
199
198
ਬਰੋਮੀਨ
Br2
228
227
ਆਇਓਡੀਨ
I2
266
272
ਹੈਲੋਜਨਸਟੈਂਡਰ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਪੁੰਜ
(u)
ਪਿਘਲਣ ਦਰਜਾ
(K)
ਪਿਘਲਣ ਦਰਜਾ
(°C)
ਉਬਾਲ ਦਰਜਾ
(K)
ਉਬਾਲ ਦਰਜਾ
(°C)
ਘਣਤਾ
(g/cm3at 25 °C)
ਇਲੈਕਟਰੋਨੈਗੇਟਿਵਟੀ
(ਪੋਲਿੰਗ ਸਕੇਲ)
ਪਹਿਲੀ ਆਇਉਨਾਈਜੇਸ਼ਨ ਉਰਜਾ
(kJ·mol−1)
ਸਹਿਯੋਜਕੀ ਅਰਧ ਵਿਆਸ
(pm)
ਫਲੋਰੀਨ18.9984032(5)53.53−219.6285.03−188.120.00173.981681.071
ਕਲੋਰੀਨ(35.446; 35.457)171.6−101.5239.11−34.040.00323.161251.299
ਬਰੋਮੀਨ79.904(1)265.8−7.3332.058.83.10282.961139.9114
ਆਇਓਡੀਨ126.90447(3)386.85113.7457.4184.34.9332.661008.4133
ਐਸਟਾਟੀਨ210575302? 610? 337? 6.2–6.52.2? 887.7?

ਹਵਾਲੇ