Słońcówka sówkówka

gatunek owadów

Słońcówka sówkówka[1] (Villa hottentotta) – gatunek muchówki z rodziny bujankowatych i podrodziny Exoprosopinae. Zamieszkuje Palearktykę od Półwyspu Iberyjskiego po Syberię i Chiny. Larwyparazytoidami gąsienic motyli z rodziny sówkowatych. Owady dorosłe żerują na nektarze.

Słońcówka sówkówka
Villa hottentotta
(Linnaeus, 1758)
Ilustracja
Imago, samica
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

muchówki

Rodzina

bujankowate

Podrodzina

Exoprosopinae

Plemię

Villini

Rodzaj

słońcówka

Gatunek

słońcówka sówkówka

Synonimy
  • Musca hottentotta Linnaeus, 1758
  • Aspiloptera hottentotta (Linnaeus, 1758)
  • Anthrax flava Hoffmansegg in Wiedemann, 1818
  • Villa hottentota var. pamirica Belanovsky, 1950
  • Nemotelvs primvs Schaeffer, 1766
  • Nemotelvs secvndvs Schaeffer, 1766
  • Villa suprema Becker, 1916
  • Nemotelvs tertivs Schaeffer, 1766

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1758 roku przez Karola Linnesusza w dziesiątym wydaniu Systema Naturae pod nazwą Musca hottentotta. Jako miejsce typowe wskazano Europę[2].

Morfologia

Muchówka o ciele długości od 11 do 19 mm, ubarwionym czarno i porośniętym złotymi łuskami oraz złotymi, żółtymi i czarnymi włoskami[3]. Ubarwieniem i pokrojem ciała upodobniona jest do żądłówek[1]. Niemal kulista głowa[4] ma na twarzy oprócz łusek włoski barwy żółtej[3]. Łuski na potylicy są złociście żółte[5]. Tułów jest krótki, lekko wypukły na przedzie i wyraźnie spłaszczony z tyłu[4]. Tarczka ma szczecinki tarczkowe brzeżne ubarwione czarno. Przezmianki są żółte[3]. Na tegulach brak kontrastowego ubarwienia srebrnego, występują tam łuski ciemnobrązowe, czasem zmieszane z żółtobiałymi. Skrzydła są przezroczyste, tylko na przedniej krawędzi i u nasady delikatnie jasnobrązowawo lub żółtawo przyciemnione[1][5]. Odnóża tylnej pary mają na stronie grzbietowej łuski dorównujące długością szczecinkom tam umieszczonym[5]. Odwłok jest krótki i szeroki[4]. Na przednich krawędziach tergitów od drugiego wzwyż łuskowate włoski układają się w jasne lub żółte przepaski[4], u samicy wyraźniej odgraniczone niż u samców[1]. W przypadku tergitów od drugiego do czwartego przepaski te po bokach zajmują całą ich szerokość, prawie sięgając tylnych ich naroży. Na tergicie trzecim u samicy szerokość jasnej przepaski jest podobna jak na tergicie czwartym, ewentualnie niewiele mniejsza[3][5]. Po bokach tergitów piątego i szóstego obu płci występują kępy czarnych włosków. Wierzchołek odwłoka u samicy ma wieniec długich, zakrzywionych szczecinek[3].

Ekologia i występowanie

Owad ten zasiedla ciepłe i otwarte stanowiska, jak murawy kserotermiczne, murawy psammofilne, kwieciste łąki i pobrzeża lasów[1]. Larwyparazytoidami gąsienic motyli z rodziny sówkowatych, w tym rolnicy tasiemki[5]. Owady dorosłe żerują na nektarze[1].

Gatunek palearktyczny[4]. W Europie znany jest z Portugalii, Hiszpanii, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Malty, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Rumunii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Macedonii Północnej, Albanii, Grecji oraz europejskiej części Rosji[6][7]. W Afryce Północnej zamieszkuje Maroko i Algierię. W Azji znany jest z Turcji, Gruzji, Armenii, Azerbejdżanu, Syberii, Uzbekistanu, Turkmenistanu, Tadżykistanu, Kirgistanu, Mongolii oraz Chin[7]. W Polsce jest owadem nieczęstym, ale najpospolitszym z rodzaju słońcówka[1].

Przypisy