Tomasz Lis

Jest synem Stefana Lisa (ur. 1937) i jego żony Wandy z domu Adamkiewicz (1946–2016)^[1][2]. Dorastał w Zielonej Górze, gdzie ukończył I Liceum Ogólnokształcące im. Edwarda Dembowskiego^[3][4]. Bez powodzenia zdawał egzaminy na studia medyczne na Akademii Medycznej im. Piastów Śląskich we Wrocławiu^[5]. Został absolwentem dziennikarstwa na Wydziale Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego^[6]. Na UW równolegle studiował również prawo^[7], tych studiów jednak nie ukończył^[8]. W trakcie studiów pracował dorywczo na torfowiskach w Norwegii i Wielkiej Brytanii, podczas pobytów w Londynie dorabiał, pracując jako ogrodnik, pracownik gospodarczy i budowlaniec oraz był zatrudniony w wytwórni naszyjników^[9]. Po studiach dziennikarskich w Polsce w semestrze 1991/1992 wyjechał na roczne stypendium naukowe na jezuickim Uniwersytecie Loyoli w Nowym Orleanie^[10][11].

Debiutował w prasie tekstem na temat warszawskich barów mlecznych opublikowanym 8 listopada 1984 na łamach „Sztandaru Młodych”^[12], dla którego pisał artykuły i reportaże przez kolejne kilka lat^[13]. Ponadto, będąc na czwartym roku studiów dziennikarskich, wygrał otwarty konkurs na reportera Telewizji Polskiej^[14]. Na antenie zadebiutował 3 maja 1990, prowadząc wieczorne wydanie serwisu informacyjnego Wiadomości^[14]. Dwa miesiące po rozpoczęciu pracy w TVP przeprowadził wywiad z prezydentem Wojciechem Jaruzelskim^[15]. Następnie został sprawozdawcą w Senacie, a w styczniu 1991 stał się głównym sprawozdawcą parlamentarnym TVP^[16][17]. Prowadził także telewizyjne studio olimpijskie^[18]. W latach 1994–1997 był korespondentem TVP w Stanach Zjednoczonych^[19]. W latach 90. pisał także teksty dla „Polityki”^[20].

Po powrocie do Polski w 1997 przeszedł do nowo powstałej stacji TVN^[21]. Był współtwórcą (wraz z Grzegorzem Miecugowem i Milanem Suboticiem^[22]), następnie szefem redakcji i prowadzącym od poniedziałku do piątku główne wydanie Faktów. W 1999 został felietonistą magazynu „Wprost”^[20], a przez wiele lat pierwszej dekady XXI wieku był także jednym z komentatorów w rubryce To był tydzień w głównym grzbiecie „Gazety Wyborczej”^[23]. Od 2003 jest stałym gościem piątkowych poranków w radiu Tok FM, w którym komentuje bieżące wydarzenia z Polski i ze świata^[24][25].

1 września 2004 został członkiem zarządu i dyrektorem programowym telewizji Polsat i szefem jedynego programu informacyjnego stacji, Wydarzeń^[26]. Choć podczas głównego wydania Wydarzeń Lis nie był – jak w Faktach – już prowadzącym^[27], to w formule programu zarezerwowano mu czas jako codziennego komentatora Wydarzeń^[28]. Ponadto od 30 września 2004 prowadził cotygodniowy magazyn publicystyczny Co z tą Polską?^[29]. W czerwcu i lipcu 2006 wraz z Przemysławem Pełką komentował przebieg inauguracji Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej w Niemczech^[30]. 19 września 2007 został odsunięty od kierowania Wydarzeniami przez prezesa Polsatu Zygmunta Solorza-Żaka, a dzień później odszedł ze stacji^[31][32]. Według wielu spekulacji odejście Lisa poprzedziły naciski polityczne wywierane przez nowo powołany rząd Prawa i Sprawiedliwości^[33]. Konflikt z rządem miał być nie na rękę właścicielowi Polsatu szykującemu się do przejęcia w części państwowego telekomu Plus oraz inwestycji przedsiębiorcy w sektorze energetycznym^[34]. Lis odniósł się do sytuacji w wywiadzie radiowym dla Janiny Paradowskiej w Tok FM z 21 września 2007, potwierdzając, że w związku z jego pracą w Polsacie stacja podlegała zakulisowym „brutalnym atakom”^[35][36]. Odsunięcie Lisa głośno krytykowało m.in. Stowarzyszenie Dziennikarzy Rzeczypospolitej Polskiej, według którego było ono wymuszone na władzach Polsatu przez „rządzących”. Z kolei Rada Etyki Mediów zaapelowała do zarządu TV Polsat, Tomasza Lisa oraz kompetentnych władz o „jednoznaczne oświadczenia informujące opinię publiczną o przyczynach i okolicznościach zaistniałej sytuacji”^[33]. Wraz z Lisem z pracy w Polsacie zrezygnowała Hanna Lis, jego ówczesna partnerka życiowa, późniejsza żona, również pracująca w redakcji Wydarzeń^[32].

Niedługo po zakończeniu pracy w Polsacie w 2007 rozpoczął emisję programu Co z Polską? dla portalu Gazeta.pl^[37]. W latach 2007–2009 był stałym felietonistą działu Opinie dziennika „Polska The Times”^[38]. Równocześnie od 25 lutego 2008 zaczął prowadzić w TVP2 cotygodniowy program Tomasz Lis na żywo^[39], powracając tym samym do telewizji publicznej po 11 latach pracy w telewizjach komercyjnych. Produkcją odcinków tego programu zajęła się jego firma Tomasz Lis Deadline Productions^[40].

25 maja 2010 został redaktorem naczelnym tygodnika „Wprost”^[41][42]. Stanowisko to piastował do lutego 2012^[43]. Z „Wprost” zwolniono Lisa, zarzucając mu konflikt interesów w związku z informacjami^[44] o tworzeniu przez dziennikarza własnej redakcji nowego portalu, NaTemat.pl, którego jest współwłaścicielem^[45]. Lis natomiast zarzucał wydawcy i bezpośrednio prezesowi zarządu Michałowi Lisieckiemu opóźnienia w wypłacie wynagrodzeń^[46]. W tej sprawie doszło do procesu z powództwa Lisieckiego. 11 września 2015 Sąd Apelacyjny w Warszawie wydał wyrok w tej sprawie nakazujący Lisowi przeproszenie powoda^[47].

26 marca 2012 objął stanowisko redaktora naczelnego polskiej edycji „Newsweeka”^[48], wydawanego przez spółkę Ringier Axel Springer Polska.

25 stycznia 2016 program Tomasz Lis na żywo zniknął z anteny TVP, sam dziennikarz zakończył współpracę z TVP^[49]. W latach 2016–2020 prowadził cotygodniowy program Tomasz Lis, który był emitowany na stronie internetowej tygodnika „Newsweek Polska” oraz przez platformę VOD portalu Onet.pl. Od 2020 audycja nadawana była tylko w wersji płatnej dla subskrybentów na stronie internetowej tygodnika, natomiast w serwisie YouTube pojawiały się krótkie około trzyminutowe urywki z każdego odcinka. 1 sierpnia 2019 został felietonistą wydawanego przez RAS-Polska dziennika „Fakt”^[50], jednak już 8 sierpnia wydawca zawiesił z nim współpracę, co miało związek z krytyką podnoszoną przez część pracowników tabloidu, którzy sprzeciwiali się jego zatrudnieniu^[51]. W styczniu 2021 audycja Tomasz Lis, którą realizował dla „Newsweek Polska”, została zastąpiona przez przygotowywany przez niego autorski program pt. Świat_pl, dostępny w dwóch wersjach do wyboru (podcast lub videocast), który był udostępniany subskrybentom Newsweek.pl oraz Mediaklub.pl. Pierwszy odcinek ukazał się także na głównej stronie Onetu^[52]. 24 maja 2022 Ringier Axel Springer Polska poinformował o zakończeniu współpracy z Lisem^[53][54].

10 marca 2023 założył kanał Tomasz Lis Oficjalnie na YouTube^[55].

26 stycznia 2004 tygodnik „Newsweek Polska” opublikował sondaż firmy badawczej (PBS), z którego wynikało, że Lis ma duże szanse na wygraną w zbliżających się wyborach prezydenckich^[56]. Z badania PBS wynikało, że: 43% Polaków brałoby pod uwagę głosowanie na dziennikarza oraz gdyby w drugiej turze miał konkurować z Lechem Kaczyńskim, pokonałby go wynikiem 64% do 36%, a gdyby z Andrzejem Lepperem, zwyciężyłby z przewagą 80:20; w rankingu przegrywał jedynie z Jolantą Kwaśniewską^[57], żoną urzędującego jeszcze prezydenta, stosunkiem 43% do 57% (przy czym sama Kwaśniewska zapowiadała, że nie wystartuje w wyborach)^[58]. W związku ze spekulacjami wokół możliwości kandydowania w wyborach prezydenckich i niejasnymi deklaracjami samego dziennikarza (po trzech latach w wywiadzie dla Michała Iwanowskiego z „Gazety Lubuskiej” tłumaczył rezygnację ze startu w wyborach względami osobistymi^[59]) Lis został zawieszony przez władze TVN w obowiązkach redakcyjnych w Faktach^[60]. Następnie 10 lutego 2004 zwolniono go z pracy pod zarzutem niedotrzymania warunków umowy^[61]. Lis zapowiedział pozwanie stacji za zwolnienie^[62], później obwieścił złożenie pozwu przeciwko TVN^[63], ostatecznie doszło do ugody stron^[64].

W 2018 brał udział w protestach Komitetu Obrony Demokracji przeciwko nowemu rządowi sformułowanemu przez Prawo i Sprawiedliwość^[65].

• W czerwcu 2008 w „Dzienniku” ukazał się tekst Luizy Zalewskiej, w którym dziennikarka przywołała opinie reporterów i pracowników redakcji Wydarzeń, oskarżających Tomasza Lisa i Hannę Smoktunowicz o nieetyczne praktyki, wulgarne zachowanie i regularne poniżanie odwołujące się do ich życia osobistego. Dziennikarze nie zdecydowali się pozwać „Dziennika” ani samej Zalewskiej za wysunięte oskarżenia^[66].
• W ocenie Rady Etyki Mediów w odcinku programu Tomasz Lis na żywo wyemitowanym 7 grudnia 2009 dopuścił się manipulacji i złamania zasad bezstronnego, obiektywnego dziennikarstwa, wykorzystując antenę TVP do prywatnych spraw i zapraszając do studia, w charakterze niezależnego eksperta, adwokata reprezentującego go przed sądem w sprawie pozostającej w toku^[67].
• W 2013 Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich nominowało go do antynagrody „Hiena Roku” za „przekroczenie standardów dziennikarskich poprzez publikację okładki opartej na wulgarnych skojarzeniach, obrażającej uczucia religijne i tworzącej negatywne stereotypy”^[68]. Nominacja związana była z okładką numeru 9/13 tygodnika „Newsweek” przedstawiającą chłopca klęczącego przed księdzem^[69][70].
• 7 września 2015 w kierowanym wówczas przez Tomasza Lisa tygodniku „Newsweek Polska” opublikowano artykuł Wojciecha Cieśli i Michała Krzymowskiego^[71] na temat przewodniczącego NSZZ Solidarność Piotra Dudy. W okładkowym tekście opisywano luksusowe wakacje związkowca, zasugerowano również, że część kosztów pobytu pokrywana była z pieniędzy związku, a za część standardowo płatnych usług wypoczywający nie płacił w związku z zajmowanym stanowiskiem i powiązań organizacji z hotelem. W toczącej się przez trzy lata batalii sądowej^[72], 5 lipca 2018 zapadł ostateczny wyrok nakazujący Lisowi opublikowanie sprostowania do tekstu, którego wcześniej jako naczelny tygodnika odmawiał^[73].
• Podczas prezydenckiej kampanii wyborczej w 2015 w programie Tomasz Lis na żywo w TVP2 dziennikarz powołał się na wpis na profilu twitterowym, który według Lisa miał należeć do córki przyszłego prezydenta Andrzeja Dudy; Kinga Duda miała zapowiedzieć, że jeśli jej ojciec wygra wybory, to podejmie starania, by reżyser Paweł Pawlikowski zwrócił nagrodę Oskara za film Ida^[74]. Informacji nie sprawdzono i szybko się okazało, że profil nie należy do Kingi Dudy, a sama pomówiona nigdy takiego nie prowadziła^[75]. Sprawa nie zakończyła się procesem, ponieważ Lis podczas krótkiej rozmowy przed wejściem do TVP przeprosił kandydata^{[76][77][77][78]}. TVP przeprosiła Andrzeja Dudę za zachowanie Lisa w głównym wydaniu Wiadomości^[79].
• 24 czerwca 2022 na stronach Wirtualnej Polski ukazał się artykuł Szymona Jadczaka pt. "Płakałam, miałam ataki paniki". Ujawniamy zarzuty podwładnych wobec Tomasza Lisa. Dlaczego zwolniono naczelnego "Newsweeka"?^[80]. Jak wynikało z materiału, Lis jako redaktor naczelny „Newsweeka” dopuszczał się praktyk, które mogły nosić znamiona mobbingu, o czym wielokrotnie przełożonych informowali pracownicy gazety^[81]. W emitowanej tego samego dnia audycji Trzódka w radiu Tok.FM Lis określił zarzuty mianem „zestawu półprawd i bzdur”^[82]. Wydawnictwo Ringier Axel Springer Polska, wydawca „Newsweek Polska”, nie zaprzeczyło, że w sprawie Lisa działała powołana w firmie specjalna komisja^[83]. W reakcji na doniesienia radio Tok FM zawiesiło współpracę z dziennikarzem^[84]. Kontrola Państwowej Inspekcji Pracy nie potwierdziła doniesień o mobbingu, nieprawidłowościach w „Newsweeku”^[85].

W 2015 Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich przyznało Lisowi antynagrodę „Hiena Roku”, podając jako uzasadnienie „wielokrotne łamanie zasady etyki dziennikarskiej”^[86]. Wbrew wcześniejszym zapowiedziom^[87] dziennikarz nie odebrał antynagrody^[88][89].

Matka Tomasza Lisa pracowała w administracji szpitala w Zielonej Górze, a ojciec był inżynierem zootechnikiem w zielonogórskiej Wojewódzkiej Stacji Hodowli Zwierząt^[90]. Ojciec pochodził z rodziny od pokoleń osiadłej w Krotoszynie, a matka urodziła się w rodzinie pochodzącej ze Święcian na Wileńszczyźnie, skąd przyjechała – jako ekspatriantka – do Polski w 1946. Dziadek dziennikarza, Józef Adamkiewicz, z zawodu nauczyciel, zmarł w 1946 w wyniku postrzelenia przez funkcjonariusza MO^[90].

3 czerwca 1994 poślubił dziennikarkę Kingę Rusin, z którą ma dwie córki: Polę (ur. 15 listopada 1996)^[91] i Igę (ur. 2000). 27 czerwca 2006 małżeństwo zakończyło się rozwodem. 19 października 2007 w polskim konsulacie w Rzymie ożenił się z dziennikarką Hanną Lis^[92][93]. W styczniu 2018 media poinformowały o rozpadzie ich małżeństwa^[94]. W 2022 rozwiedli się^[95]. Jest katolikiem i jednocześnie zwolennikiem rozdziału Kościoła od państwa^[96].

Jest fanem sportu żużlowego^[97] i kibicuje drużynie Falubazu Zielona Góra^[98]. Pasjonuje się także piłką nożną, czemu daje wyraz w tekstach prasowych, a po uruchomieniu profilu na Twitterze również licznymi wpisami^[16][99]. Jest kibicem Realu Madryt^[100]. W młodości przez kilka lat uprawiał pływanie w klubie „Transbud Zielona Góra”^[101]. Jest również maratończykiem i popularyzatorem biegania. Przebiegł co najmniej 10 maratonów^[102], również za granicą, m.in. w Nowym Jorku^[103][104]. Interesuje się również Bliskim Wschodem^[105].

Przeszedł cztery udary mózgu^[106], w wyniku których cierpi na szczękościsk^[14] i zaburzenia mowy^[107].

• Dziewięć Wiktorów^[108], w tym Super Wiktor w 2006^[109]
• Tytuł Dziennikarza Roku w latach 1999, 2007 i 2009^[110][111]
• Laureat konkursu Telekamery w latach 2002 (za „Fakty”)^[112] i w 2006 (za „Co z tą Polską?”)^[113]
• Laureat Nagrody Kisiela w 2005^[114]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski za wybitne osiągnięcia w działalności na rzecz wolności słowa w Polsce, za wkład w rozwój wolnych mediów i niezależnego dziennikarstwa^[115][116]; odznaczony postanowieniem prezydenta RP Bronisława Komorowskiego z 30 maja 2014.

• 1994: Jak to się robi w Ameryce
• 1997: Zawód korespondent
• 1998: LISt z Ameryki
• 1999: Wielki finał. Kulisy wejścia Polski do NATO
• 2002: ABC dziennikarstwa, współautor – wraz z Krzysztofem Skowrońskim i Mariuszem Ziomeckim^[117][118]
• 2003: Co z tą Polską?
• 2004: Nie tylko Fakty
• 2006: Polska, głupcze!
• 2007: PIS-neyland
• 2008: My, Naród
• 2016: A nie mówiłem?
• 2018: Historia prywatna
• 2019: Umrzeć za Gdańsk
• 2023: Tomasz Lis. Na żywo

• W październiku 2017 wraz z byłą żoną Kingą Rusin wydali oświadczenie o próbie szantażu wobec starszej córki – Poli^[119].

• W związku z licznymi próbami podszywania się pod dziennikarza, co skutkowało szeregiem nieporozumień^[120], w październiku 2015 Lis opublikował na stronie internetowej tygodnika Newsweek Polska nagranie wideo o swoim jedynym profilu w mediach społecznościowych – na Twitterze – i jedynym nicku, jakim się tam posługuje – „lis_tomasz”^[121]. Profil Lisa jest najpopularniejszym wśród profili twitterowych polskich dziennikarzy (908 tysięcy obserwujących – w czerwcu 2020)^[122].

• Oprócz komentarzy dla innych mediów od 22 lutego 2012 do 13 grudnia 2016^[123] Tomasz Lis pisał również jedynego w swojej dotychczasowej działalności bloga. Wpisy – często emocjonalne – publikował w portalu naTemat.pl, którego jest współwłaścicielem, przez co dziennikarz miał pełną kontrolę nad ich formą. W czasie odejścia z TVP w 2016 było to jedyne medium, w którym Lis opisał swoją wersje okoliczności związanych z nieprzedłużeniem z nim kontraktu. Przedstawił koszty produkcji programu i szacunki co do zysku TVP2 z reklam nadawanych przed i po programie^[124][104].

• W 2010 wziął udział w postprodukcji polskiej wersji filmu animowanego Biała i Strzała podbijają kosmos, gdzie użyczył głosu postaci prezydenta Stanów Zjednoczonych Johna F. Kennedy’ego^{[125][126][126]}.

• TomaszT. Lis TomaszT., Historia prywatna, Grupa Wydawnicza Foksal, 2018, ISBN 978-83-280-6443-0 .

• Oficjalne konto Tomasza Lisa na Twitterze (jedyne jego konto w mediach społecznościowych)
• Tomasz Lis kanał na YT
• Odcinki programu Tomasza Lisa w Onecie
• Blog Tomasza Lisa w serwisie „naTemat”, którego jest współwłaścicielem