Wersja reżyserska

Wersja reżyserska (ang. director’s cut) – odpowiednio przerobiona wersja filmu, rzadziej serialu, teledysku, reklamy czy gry komputerowej, odpowiadająca oryginalnemu zamysłowi reżysera. Wersje reżyserskie zazwyczaj różnią się od wersji kinowej dodanymi, usuniętymi bądź przerobionymi scenami, które w różnym stopniu zmieniają czas trwania filmu. Popularne stały się w latach 80., wraz z rozwojem rynku kina domowego. Jednymi z pierwszych filmów, które doczekały się wersji reżyserskiej, są Wrota niebios Michaela Cimina i Łowca androidów Ridleya Scotta. Zmienione wersje określane bywają również mianem wersji rozszerzonej (extended edition) bądź wersji specjalnej (special edition).

Przyczyną wydawania wersji reżyserskich często jest fakt, iż we większości studiów filmowych reżyser nie ma przywileju decydowania o ostatecznym kształcie filmu, musi więc zastosować cięcia bądź wprowadzić zmiany, których żąda studio. Najczęściej ma to na celu złagodzenie kategorii wiekowej, potencjalnie przekładającej się na większe wpływy ze sprzedaży biletów. Inną przyczyną może być zbyt duża ilość materiału, przekładająca się na dłuższy czas trwania filmu, co może zniechęcić widzów do oglądania go w kinie. W niektórych przypadkach materiał podzielony zostaje na dwa filmy (np. Kill Bill), w innych odpowiednio przycięty, zaś na DVD wydany w wersji kinowej i reżyserskiej do wyboru (np. Władca Pierścieni Petera Jacksona, Terminator II: Dzień sądu Jamesa Camerona). Wersja reżyserska pojawić może się również długo po premierze oryginalnego filmu, z odświeżonymi dźwiękiem i obrazem, poprawionymi efektami specjalnymi, zawierająca nowe sceny, jak np. Czas apokalipsy: Powrót Francisa Forda Coppoli czy E.T. Stevena Spielberga.

Wersje reżyserskie, rozszerzone i specjalne najczęściej wydawane są na potrzeby rynku kina domowego, czasem jednak najpierw wyświetlane są w kinach (np. Czas apokalipsy), zaś kiedy indziej emitowane jedynie przez niektóre telewizje (np. telewizyjna premiera Harry’ego Pottera i Kamienia Filozoficznego na antenie telewizji ABC, zawierająca dodatkowe siedem minut materiału nie pokazanego w kinie ani na DVD).

W przypadku gier komputerowych jako wersję reżyserską oznacza się przeważnie wersję przeznaczoną na inny rynek, głównie japońskie gry wydawane w Europie i Ameryce Północnej (np. Silent Hill 2: Director’s Cut), bądź konwersję na inną platformę (Assassin’s Creed: Wersja reżyserska na PC). Wersje reżyserskie gier zazwyczaj zawierają dodatkowe bonusy, np. scenariusze (Silent Hill 2: Director’s Cut, Bully: Scholarship Edition), zakończenia (Silent Hill 2), tryby rozgrywki (Assassin’s Creed: Wersja reżyserska), bronie, lokacje (Fable: Zapomniane opowieści) itp.