اسلامی کیلنڈر
اسلامی کلنڈر، مسلم کلنڈر یا ہجری کلنڈر اک قمری تقویم اے، جس وچّ سال وچّ باراں مہینے تے 354 یا 355 دن ہندے نیں۔
ایہ نہ صرف مسلمان مُلکاں وچّ رائج اے بلکہ اسنوں پوری دنیا دے مسلمان وی اسلامی مذہبی تقریبات نوں مناؤن دا ٹھیک وقت متھن لئی استعمال کردے نیں۔ ایہ سورجی کلنڈر نالوں 11 دن چھوٹا اے اس لئی اسلامی مذہبی متیاں، جو کہ اس کلنڈر دے مطابق متھیاں ہندیاں نیں، ہر سال پچھلے سورجی کلنڈر نالوں 11 دن پچھے ہو جاندیاں نیں۔ ایہنوں ہجر یا ہجری وی کہیا جاندا اے کیونکہ ایہدا پہلا سال اوہ سال اے جس وچّ حضرت محمدصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے مکہ شہر توں مدینے نوں ہجرت کیتی سی۔ ہر سال دے نال سال گنتی توں بعد وچّ H جو ہجر نوں دسدا اے یا AH (لاطینی: ایہنوں ہجری (anno Hegirae) (ہجر دے سال وچّ) لایا جاندا اے۔[۱]ہجر توں پہلاں دے کجھ سال (BH) دا استعمال اسلامی تریخ نال منسلک واقعات دے حوالے لئی لایا جاندا اے، جِداں حضرت محمدصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دا جنم لئی 53 قبل ہجرت ۔
قمری ہجری تقویم نوں بعض ملکاں وچ اسلامی تقویم وی کہیا جاندا اے۔ ہجری تقویم توں مراد تواریخ دا حساب حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دی مدینہ دی طرف ہجرت توں لاؤنا اے۔ اس وچ جو مہینے استعمال ہُندے نيں اوہناں دا استعمال اسلام توں پہلاں وی موجود سی۔ جس وچوں محرم پہلا مہینا اے۔ چونکہ اک قمری تقویم اے لہذا ایہدا ہر مہینا چند نوں دیکھ کے شروع ہُندا اے۔ سال دا کل دورانیہ 354.367056 دن تے اک ماہ دا کل دورانیہ 29.530588 دن اے۔
تکنیکی معلومات
محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دی مدینہ نوں ہجرت 26 صفر نوں ہوئی۔ مگر چونکہ عرب لوک سال دا آغاز محرم توں کیتا کردے سن اس لئی اسلامی سال نوں اک ماہ 25 دن پِچھے توں شمارکیا گیا۔ اس لئی پہلی قمری ہجری دی پہلی تریخ یعنی اول محرم مؤرخہ 16 جولائی 622ء دے مطابق ہوئی۔ حسب سابق اس وچ بارہ ماہ رکھے گئے۔ ہر مہینا 29 یا 30 دن دا ہُندا اے۔ جیہدے شروع ہون دا فیصلہ چند نوں دیکھ کے کیتا جاندا اے۔ قمری ہجری سال ہر عیسوی سال دی نسبت دس یا گیاراں دن پہلے شروع ہُندا اے یعنی ہر سال ہجری تے عیسوی سال دا وقفہ کم ہو جاندا اے۔ ہر 33 یا 34 سال بعد ایسا موقع آؤندا اے جدوں اک قمری ہجری سال مکمل طور تے اک عیسوی سال دے اندر ای رہندا اے جداں 2008ء عیسوی وچ سی۔
ہجری یا اسلامی تقویم دے مہینے
| نمبر شمار | مہینا |
|---|---|
| 1 | محرّم یا محرم الحرام |
| 2 | صفر یا صفر المظفر |
| 3 | ربیع الاول |
| 4 | ربیع الثانی |
| 5 | جمادی الاول |
| 6 | جمادی الثانی |
| 7 | رجب یا رجب المرجب |
| 8 | شعبان یا شعبان المعظم |
| 9 | رمضان یا رمضان المبارک |
| 10 | شوال یا شوال المکرم |
| 11 | ذوالقعدۃ |
| 12 | ذوالحجۃ |
ہفتے دے دن
| عربی | انگریزی | مالٹی | ترکی | صومالی | فارسی | اردو | ہندی | ملیالم | بنگلہ | کنڑا | عبرانی | انڈونیشیائی | مالے | فلپائنی | پشتو | تامل | تیلگو | کشمیری | ہاوسا | یوروبا | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | (Yaum) al-Aḥad الأحد (first day) | Sunday | Il-Ħadd | Pazar | Axad احد | Yek-Shanbeh یکشنبہ | Itwaar اتوار | Ravivaar रविवार | ഞായര് ñaayar | Robibar রবিবার | Bhaanuvaara / Ravivaara / Aadityavaara ಭಾನುವಾರ / ರವಿವಾರ / ಆದಿತ್ಯವಾರ | Yom Rishon יום ראשון | Minggu | Ahad | Linggo | اتوار/يوه نۍ Yawanay/itwar | ஞாயிற்றுக்கிழமை gyayitrukkilamai | ఆదివారం Aadivaaram | A'ath'war | Lahadi | Ọjọ́ Àìkú |
| 2 | (Yaum) al-Ithnayn الاثنين (second day) | Monday | It-Tnejn | Pazartesi | Isniin | Do-Shanbeh دوشنبہ | Piir پير | Somvaar सोमवार | തിങ്കള് thiṅkal | Shombar সোমবার | Somavaara ಸೋಮವಾರ | Yom Sheni יום שני | Senin | Isnin | Lunes | ګل/دوه نۍ Dwanay/gul | திங்கட்கிழமை thingatkkilamai | సోమవారం Somavaaram | Chender'r'war | Litinin | Ọjọ́ Ìṣẹ́gun |
| 3 | (Yaum) ath-Thalaathaaʼ الثلاثاء (third day) | Tuesday | It-Tlieta | Salı | Talaado | Seh-Shanbeh سہ شنبہ | Mangal منگل | Mangalvaar मंगलवार | ചൊവ്വ chovva | Monggolbar মঙ্গলবার | Mangalavaara ಮಂಗಳವಾರ | Yom Shlishi יום שלישי | Selasa | Selasa | Martes | نھہ/منځنۍ Manzanay/nahia | செவ்வாய்க்கிழமை sevvaikkilamai | మంగళవారం Mangalavaaram | Bo'um'war | Talata | Ọjọ́ Ìṣẹ́gun |
| 4 | (Yaum) al-Arba‘aa’ الأربعاء (fourth day) | Wednesday | L-Erbgħa | Çarsamba | Arbaco أربعو | Chahar-Shanbeh چہارشنبہ | Budh بدھ | Budhvaar बुधवार | ബുധന് budhan | Budhbar বুধবার | Budhavaara ಬುಧವಾರ | Yom Revi'i יום רביעי | Rabu | Rabu | Miyerkules | شورو/څلنۍ Salanay/shoro | புதன்கிழமை buthankilamai | బుధవారం Budhavaaram | Bo'dh'war | Laraba | Ọjọ́-rírú/Ọjọ́rú |
| 5 | (Yaum) al-Khamīs الخميس (fifth day) | Thursday | Il-Ħamis | Perşembe | Khamiis | Panj-Shanbeh پنجشنبہ | Jumeh‘raat جمعرات | Guruvaar / Brahaspativaar गुरुवार | വ്യാഴം vyazham | Brihôshpotibar বৃহস্পতিবার | Guruvaara ಗುರುವಾರ | Yom Khamishi יום חמישי | Kamis | Khamis | Huwebes | زيارت/پنځنۍ Panzanay/ziyarat | வியாழக்கிழமை viyalakkilamai | గురువారం Guruvaaram | Bres'war | Alhamis | Ọjọ́bọ̀/Ọjọ́ Àṣẹ̀ṣẹ̀ Dáyé |
| 6 | (Yaum) al-Jumu‘ah الجمعۃ (gathering day) | Friday | Il-Ġimgħa | Cuma | Jimco | Jom‘e / Adineh جمعہ / آدينہ | Juma‘h جمعہ | Shukravaar शुक्रवार | വെള്ളി veḷḷi | Shukrobar শুক্রবার | Shukravaara ಶುಕ್ರವಾರ | Yom Shishi יום ששי | Jumat | Jumaat | Biyernes | جمعہ/ادینہ Adina/juma | வெள்ளிக்கிழமை vellikkilamai | శుక్రవారం Shukravaaram | Jum'mah | Juma'a | Ọjọ́ Ẹtì |
| 7 | (Yaum) as-Sabt السبت Is-Sibt | Saturday | Is-Sibt | Cumartesi | Sabti | Shanbeh شنبہ | Hafta / ہفتہ | Shanivaar शनिवार | ശനി shani | Shonibar শনিবার | Shanivaara ಶನಿವಾರ | Yom سبت יום שבת | Sabtu | Sabtu /khali | Sabado | Sabtu | சனிக்கிழமை sanikkilamai | శనివారం Shanivaaram | Butt'war alah | Asabar | Ọjọ́ Àbá Mẹ́ta |
اہم تواریخ
| تریخ | واقعہ |
|---|---|
| 1محرّم | اسلامی سال دا پہلا دن تے عمر فاروق دا یوم وفات |
| 10محرّم | وفات حسین يوم عاشوراء |
| 28 صفر | رحلت حضور سرورکائنات محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم تے وفات حسن |
| 12 ربیع الاول | ولادت رسول اکرم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم۔ بعض روایات دے مطابق 9 ربیع الاول تے بعض دے مطابق 17 ربیع الاول |
| 22 جمادی الثانی | ابو بکر صدیق نے وفات پائی |
| 13رجب | ولادت علی ابن ابی طالب |
| 27 رجب | واقعہ معراج |
| 15 شعبان | شب برات تے قبلہ تبديل كرنے دا حكم |
| 3 رمضان | فاطمۃ الزھراء نے وفات پائی |
| 17 رمضان | عائشہ بنت ابی بکر نے وفات پائی تے غزوہ بدر پیش آیا |
| 19 رمضان | علی ابن ابی طالب اُتے قاتلانہ حملہ |
| 21 رمضان | وفات علی ابن ابی طالب |
| 27 رمضان | شب قدر۔ ویسے ایہ رمضان دی آخری راتاں وچ کسی وی طاق رات وچ ہو سکدی اے |
| یکم شوال | عید الفطرتے عمرو بن العاص دی وفات |
| 7 شوال | غزوہ احد پیش آیا |
| 23 شوال | غزوہ خندق پیش آیا |
| 5 ذوالحجۃ | غزوہ سویق پیش آیا |
| 10 ذوالحجۃ | عید الاضحیٰ تے آخرى وحی دا نزول |
| 18 ذوالحجۃ | عثمان غنی دا یوم وفات |
ہجری توں عیسوی تریخ وچ منتقلی
قمری ہجری توں عیسوی تریخ وچ منتقلی دا اک آسان طریقہ ایہ اے کہ ہجری سال نوں 0.970224 توں ضرب داں تے اس وچ 621.5774 جمع کر دتیاں۔ جواب وچ اعشاریہ توں پہلے جو حصہ اے اوہ سال نوں ظاہر کريں گا۔ جے اعشاریہ دے بعد والے حصے نوں 365 توں ضرب دے دتی جائے تاں جواب وچ انہاں دناں دی تعداد آ جائے گی جِنّے دناں دے بعد اس عیسوی سال وچ یکم محرم ہوئے گی۔ ایہ اعداد و شمار اک یا دو دن دے فرق توں معلوم ہون گے کیونکہ اک ہی وقت وچ دنیا دے مختلف حصےآں وچ دو مختلف اسلامی تاریخاں ممکن نيں۔ 0.970224 اصل وچ عیسوی سال دے حقیقی دورانیہ نوں ہجری سال دے حقیقی دورانیہ پرتقسیم کرنے توں حاصل ہُندا اے۔
مثال دے طور اُتے جے 1428 نوں 0.970224 توں ضرب داں تے اس وچ 621.5774 جمع کر دیؤ تاں جواب وچ 2007.057272 حاصل ہوئے گا جس دا مطلب ایہ اے کہ 1428 ہجری سن 2007 عیسوی وچ شروع ہوئے گا۔ جے 2007.057272 دے اعشاریہ دے بعد والے حصے نوں 365 توں ضرب دتی جائے تاں 20.9 حاصل ہوئے گا جس دا مطلب ایہ اے کہ یکم محرم 1428 ہجری دنیا دے کچھ حصےآں وچ 20 جنوری 2007 عیسوی تے کچھ حصےآں وچ 21 جنوری 2007 عیسوی نوں شروع ہوئے گا۔یاد رہے کہ چونکہ عیسوی تقویم وچ تبدیلیاں آندی رہی نيں اس لئی 1500 عیسوی توں پہلے دی تاریخاں توں یکم محرم دا حساب لگانے دے لئی 365 توں ضرب دینے دے بعد تن تفریق کرنا ضروری اے۔
حوالے
ہور دیکھو
باہرلے جوڑ
- ہجری توں عیسوی تے عیسوی توں ہجری وچ منتقلی دا سافٹ ویئر Archived 2014-10-18 at the وے بیک مشین
- http://prayer.al-islam.com/convert.asp?l=eng Archived 2008-12-19 at the وے بیک مشین
| وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: اسلامی کیلنڈر |