Prima guerra munniali

Granni Guerra
Ncapu jennu 'n senzu urariu: la battagghia dâ Somme; carri armati; na navi; surdati ngrisi chî màschiri duranti la battagghia dâ Somme, apparecchi di bummardamentu
Data1914 - 1918
LocuItalia, Mpiru austru-ungaricu, Girmania, Russia, Francia, Regnu Unitu, Spagna
Canciamentu tirrituriali◾Cascatuna dû Mpiru austru-ungaricu, Mpiru Uttumanu e del Mpiru russu

◾Spartuta dû Mpiru Uttumanu e dî culonii tudischi tra li putenzi vincitrici

◾Criazzioni dâ Sucità dî Nazzioni
Schieramenti
Mpiru russu (nzinu ô 1917); Francia; Regnu Unitu; Italia (dû 1915); Serbia; Belgiu; Giappuni; Portugallu (dû 1916; Rumanìa (dû 1916); Stati Uniti (dû 1917]]); Grecia (dû 1917).Mperu Austru-ungaricu; Girmania; Mpiru Uttumanu; Bulgarìa
Cummannanti
Granduca Nicola; Joshep Joffre; Phillipe Pétain; John French; Douglas Haig; Luigi Cadoma; John Pershing; Albertu IArciduca Fidiricu; Otto von Bismarck (finu 1914); Helmuth von Moltke; Paul von Hindenburg; İsmail Enver
Effittivi
20 miliuna militari16 miliuna militari
Pèrditi
9 miliuna militari12 miliuni militaria
21 miliuna pirduti

La Prima guerra munniali (pi li cuntimpurànii Granni guerra) fu lu cunfrittu accuminzatu lu 28 di giugnettu1914 doppu l'ammazzatina di l'archiduca Franciscu Firdinannu, aredi di lu tronu di lu Mpiru austru-ungaricu, chiumputa a Sarajevu (Bosnia) lu 28 di giugnu1914 di parti di lu studenti nazziunalista serbu-busnìacu Gavrilo Princip, e accabbatu l'11 di nuvèmmiru1918 cu la rinnuta di la Girmania.

Storia

 sò accuminzagghia la Prima guerra munniali vidi lu ncontru di lu Mpiru cintrali di Girmania e Austria-Ungarìa contru a la Serbia, lu Muntinegru, lu Bergiu e li nazzioni di la Ntisa Trìplici: Francia, Regnu Unitu (chî Dominion) e la Russia.

Lu cunfrittu s'allaricau succissivamenti a chiù nazzioni. Traseru n guerra alliati di lu Mpiru cintrali: lu Mpiru Uttumanu (1914) e la Bulgarìa (1915).
Traseru n guerra alliati di la Ntisa Trìplici: lu Giappuni (1914), L'Italia, ca lassau l'Allianza Trìplici (1915), lu Portugallu (1916), la Rumanìa (1916), li Stati Uniti (1917), Panama (1917), Cuba (1917), la Grecia (1917), lu Siam (1917), la Libberia (1917), la Cina (1917), lu Brasili (1917), lu Guatemala (1918), lu Nicaragua (1918) è lu Costarica (1918).

Tutti li cuntinenti participaru accussì ca si potti difiniri la guerra comu "munniali", pi la prima vota ntâ storia.

Ntâ Turchìa

Lu 25 di aprili1915 nu squatruni di l'Australia e dâ Nova Zilanda cummattìa: li forzi d'ANZAC attàccanu la Turchìa ntâ pinisula di Gallìpuli unni mòrinu tanti surdati d'ogni latu.

Viditi puru

Commons
Lu Wikimedia Commons havi 'na catigurìa cca conteni media su Prima guerra munniali