Kushtetuta e Jugosllavisë 1963
Kushtetuta Jugosllave e vitit 1963 ishte kushtetuta e 2-të e Republikës Socialiste Federative të Jugosllavisë. Ajo hyri në fuqi më 7 prill 1963. Kushtetuta ishte rezultat i bindjeve të strukturave qeverisëse se marrëdhëniet vetëadministruese jugosllave janë kapërcyer mjaftueshëm në shoqëri, saqë meritonte një përcaktim të ri dhe përfundimtar kushtetues dhe një fronzim.
Asambleja Federale parlamentare (Skupština) u nda në një dhomë të përgjithshme, Dhoma Federale dhe 4 dhoma, të cilave u dhanë përgjegjësi të veçanta burokratike. Kushtetuta drejtonte që republikat individuale të përfaqësoheshin vetëm në Dhomën e Kombeve, pjesë e Dhomës Federale[1] që në vitin 1967 u bë një dhomë më vete e Kuvendit.[2]
Presidenti Josip Broz Tito mbajti postin e tij si president i partisë, por hoqi dorë nga posti i tij shtetëror si president i Këshillit Ekzekutiv Federal, një ndryshim që ndau më tej funksionet partiake dhe shtetërore. Kushtetuta e vitit 1963 prezantoi gjithashtu konceptin e rotacionit, i cili ndalonte qëndrimin në poste ekzekutive të nivelit më të lartë ose më të ulët për më shumë se 2 mandate 4 vjeçare. Për më tepër, ai zgjeroi të drejtat e njeriut dhe qytetarin dhe vendosi procedura gjyqësore të garantuara me kushtetutë.[3]
Kushtetuta u zëvendësua nga miratimi i një kushtetute të 4-të dhe të fundit në 1974.
Rregulloret
Përkufizimi i shtetit karakterizohet jo vetëm nga dispozita se ai është një shtet federal, por edhe një bashkësi demokratike socialiste, e cila supozohej të tregonte tendencën drejt idealit marksist të vyshkurjes së shtetit.
Baza e planifikimit ekonomik u shpall prona publike, vetëmenaxhimi dhe vetëorganizimi i punëtorëve në nivel mikro dhe makro.
E drejta për vetëadministrim shoqëror u shpall e paprekshme dhe rrethet në shtet (komuna, qarku, krahinat autonome të Serbisë, Republikat Socialiste dhe vetë Federata) u bënë bashkësi socio-politike. Në rregulloren ende të paparë në të drejtën kushtetuese, hierarkia ndërmjet këtyre njësive u shkatërrua dhe u fut një sistem i të drejtave dhe detyrimeve të ndërsjella.
Asambleja Federale u shpall si autoriteti më i lartë i qeverisë dhe i vetëqeverisjes shoqërore, dhe në kuvendin federal dhe republikan, përveç këshillit të përgjithshëm-politik, u futën edhe bashkësitë më të mëdha të punëtorëve - ekonomike, arsimore, kulturore, sociale dhe shëndetësore, organizative dhe politike. Kuvendet e krahinave autonome mund të kishin më shumë.
Presidenti i Republikës u bë i pavarur nga Këshilli Ekzekutiv Federal dhe u bë një autoritet autonom i federatës. U krijuan Gjykata Kushtetuese e Jugosllavisë dhe gjykatat kushtetuese të republikave anëtare.
Praktika
Kësaj Kushtetute i janë shtuar 42 amendamente deri në miratimin e Kushtetutës së re Jugosllave të vitit 1974. Kjo tregon se stabiliteti i institucioneve nuk u arrit për një periudhë më të gjatë. Ndryshimet e reja forcuan pozicionin e provincave autonome, futën zona të reja të vetëqeverisjes dhe ish-agjencitë federale janë bërë të zakonshme, në vend që të mbeten superiore.