Laicizmi në Francë

Laiciteti ose laicizmi është një term i cili rrjedh nga gjuha frënge laïcité (shqiptimi frëngjisht: [la.i.si.te]), e cila fjalë për fjalë do të thotë "sekularitet". Termi është një shprehje franceze me konceptin e sekularizmit. Ai e inkurajon evitimin e përfshirjes fetare në punët e qeverisë, veçanërisht ndalimin e ndikimit fetar në përcaktimin e politikave shtetërore; laicizmi është gjithashtu evitimi i përfshirjes së qeverisë në çështjet fetare, veçanërisht ndalimi i ndikimit të qeverisë në përcaktimin e fesë.^[1][2]

Në fjalorë të ndryshëm, fjala laïcité zakonisht përkthehet si "sekularitet" ose "sekularizëm" (këto të fundit janë pjesë të sistemit politik),^[3] edhe pse ai ndonjëherë përdoret në anglisht si laicity ose laicism nga kundërshtarët e saj. Ky term, në këtë kuptim, për herë të parë ishte përdorur në vitin 1871, në diskutimin mbi heqjen e mësuesve fetarë nga shkolla fillore. Vetë fjala laïcisme daton nga viti 1842.^[4]

Në kuptimin e tij të rreptë dhe zyrtar, është parimi i ndarjes së kishës (ose fesë) nga shteti.^[5] Etimologjikisht, laïcité është një emër i krijuar (formuar) duke i shtuar prapashtesën -ité (-ity Anglisht, -itās Latin) mbiemrit latin lāicus, një fjalë kjo e huazuar nga greqishtja λᾱϊκός (lāïkós "i/e popullit", "laik"), dhe mbiemrit λᾱός (Laos "njerëz").^[6]

Sekularizmi francez ka një histori të gjatë. Aktualisht, qeveria franceze bazohet në ligjin francez të vitit 1905 mbi ndarjen e kishave prej shtetit dhe anasjelltas.^[7]