Microsoft
Microsoft Corporation (shqip: Korporata Mikrosoft, lexo: majkrosoft) (NASDAQ: MSFT, Stampa:Sehk2) është korporatë multikombëtare e teknologjisë së kompjuterave e bazuar në Shtetet e Bashkuara që zhvillon, prodhon, licenson, dhe përkrah një numër të madh të softuereve kompjuterike për mjete kompjuterike.[9] Me qendër në Redmond, Washington, ShBA, produktet më të shitura janë sistemi operativ Microsoft Windows dhe suita e softuerëve produktivë Microsoft Office.
.svg){kind=logo} | |
| Lloji | Publike (NASDAQ: MSFT) |
|---|---|
| Industria | Softuer kompjuterik Publikime Hulumtim dhe zhvillim Harduer kompjuterik Video lojëra |
| Themeluar në | Albuquerque, New Mexico (prill 4, 1975)[1] |
| Themeluesi | Bill Gates Paul Allen |
| Zyrat qendrore | Redmond, Washington, United States |
Zona e shërbimit | Në mbarë botën |
Njerëzit kyç | Bill Gates (Chairman) Steve Ballmer (CEO) Ray Ozzie (CSA) Craig Mundie (CRSO) |
| Prodhimi | Microsoft Windows Microsoft Office Microsoft Servers Developer Tools Microsoft Expression Business Solutions Games[2] & Xbox 360[3] Windows Live[4] Windows Mobile Zune[5] |
| Fitimet |  US$ 60.420 billion (2008)[6] |
Operating income | US$ 22.492 billion (2008)[6] |
Net income | US$ 17.681 billion (2008)[6] |
| Total assets | US$ 72.793 billion (2008)[6] |
| Total equity | US$ 36.286 billion (2008)[6] |
Numri i punëtorëve | 89,809 në 105 shtete (2008)[7] |
| Faqja e internetit | microsoft.com |
Fillimisht u themelua për të zhvilluar dhe shitur BASIC interpretues për Altair 8800, Microsoft tashmë dominon tregun e sistemeve operative të kompjuterëve personalë me MS-DOS në vitet 80', ndjekur nga linja Windows e sistemeve operative. Produktet e tij mund të gjinden pothuajse kudo në tregun e kompjuterëve desktop. Një komentator shënon se misioni origjinal i Microsoftit ishte "një kompjuter në çdo tavolinë dhe çdo shtëpi, duke operuar me softuerë të Microsoft."[10] Microsofti posedon footholds në tregje të tjera, me asete si rrjeti kabllor televiziv MSNBC, web-portalin MSN, dhe enciklopedinë multimediale Microsoft Encarta. Kompania shet si harduerë kompjuterikë, siç është IntelliPoint (Microsoft mouse), ashtu edhe produkte home entertainment (argëtim shtëpiak) si Xbox, Xbox 360, Zune dhe MSN TV. IPO-ja e kompanisë ishte më 1986; rritja pasuese e stoqeve kompanisë ka bërë katër miliarderë dhe përafërsisht 12,000 milionerë nga të punësuarit e Microsoftit.[11][12][13]
Përgjatë historisë së saj, kjo kompani ka qenë shënjestër kritikash, përfshirë praktikat monopoliste të biznesit dhe anti-konkurrencës. Departamenti i drejtësisë i Shteteve të Bashkuara dhe Komisioni Evropian, mes tjerash, janë renditur kundër Microsoftit për shkak të disa thyerjeve të antitrustit.[14][15]
E nohur për atë që njihet si kulturë biznesi zhvillues-centrike (developer-centric), Microsofti historikisht ka dhënë përkrahje konsumatorëve përmes newsgrupeve të Usenetit dhe World Wide Web, dhe u dhuron statusin Microsoft MVP vullnetarëve që konsiderohen të dobishëm në përkrahjen e konsumatorëve.[16][13]
Historia
1975–1985: Themelimi
Pas hyrjes së Altair 8800, William Henry Gates III, (i njohur si Bill Gates) thirri krijuesit e mikrokompjuterit, Micro Instrumentation and Telemetry Systems (MITS), duke ofruar demonstrim të një implementimi të gjuhës programuese BASIC për këtë sistem. Pas demonstrimit, MITS u pajtua të distribuonte Altair BASIC.[17] Bill Gates u largua nga Universiteti Harvard, u shpërngul në Albuquerque, New Mexico ku gjindej MITS, dhe themeloi Microsoftin aty. Zyra e parë ndërkombëtare e kompanisë u themelua më 1 nëntor 1978, në Japoni, e quajtur "ASCII Microsoft" (tani quhet "Microsoft Japan").[17] Më 1 janar, 1979, kompania u zhvendos në Bellevue, Washington.[17] Steve Ballmer iu bashkangjit kompanisë më 11 qershor, 1980, dhe më vonë e zëvendësoi Bill Gatesin si drejtor ekzekutiv (CEO).[17]
Mes produkteve para-IBM-PC ishin paketa softuerike TASC (Përpiluesi AppleSoft), e cila përpilonte një program BASIC në gjuhën e makinave Apple, dhe harduerin Microsoft Softcard, një add-on Z80 kartë procesorike për Apple dhe kompjuterë kompatibilë që lejonin përdorimin e sistemit operativ CP/M në vend të Applesoft dhe Apple DOS.
DOS (Disk Operating System) ishte sistemi operativ që i solli kompanisë suksesin e parë të vërtetë. Më 12 gusht, 1981, pasi negociatat me Digital Research kishin dështuar, IBM i dhuroi një kontratë Microsoftit për të ofruar një version të sistemeve operative CP/M, që do të përdorej në IBM Personal Computer (PC). Për këtë marrëveshje, Microsofti bleu një klon të CP/M të quajtur 86-DOS nga Seattle Computer Products, të cilën IBM e riemëroi PC-DOS. Më vonë, tregu pati një vërshim të kloneve të IBM PC pasi Columbia Data Products klonoi me sukses "IBM BIOS", dhe duke e tregtuar agresivisht MS-DOSin tek prodhuesit e kloneve të IBM-PC, Microsofti u shndërrua nga një lojtar i vogël në një nga shitësit kryesorë të softuerëve në industrinë e kompjuterëve shtëpiakë.[18][19][20][21][22][23][24] kompania u zgjerua në tregje të reja me prezantimin e Microsoft Mouse më 1983, si dhe një divizioni publikues të quajtur Microsoft Press.[17]
1985–1995: IPO, OS/2 dhe Windows
Në gusht 1985, Microsoft dhe IBM u bashkuan në zhvillimin e një sistemi operativ tjetër të quajtur OS/2.[25] Më 20 nëntor, 1985, Microsoft prezantoi versionin e parë të Microsoft Windows, orgjinalisht një shtesë grafike e sistemit MS-DOS.[17] Më 13 Mars, 1986, Microsofti u bë kompani publike me një "initial public offering" (IPO), me një ofertë fillestare prej $21.00 dhe duke përfunduar ditën e parë të tregtimit me US $28.00. Ngritja pasuese e çmimit të stoqeve ka bërë katër miliarderë dhe përafërsisht 12,000 milionerë nga të punësuarit e Microsoftit.[12][26][27] Më 1987, Microsofti eventualisht prezantoi versionin e parë të OS/2 tek OEM-ët.[28]
IPO
Initial Public Offering (oferimi i aksioneve për publikun) ndoshi më 14 Mars, 1986. Aksioni u mbyll me $27.75 për aksion pasi kishte arritur në $29.25 pak pas hapjes. Dy themeluesit e microsoftit, Gates dhe Allen, u bënë milionerë të menjëhershëm. Gates zotëronte 45% nga 24.7 milion aksionet e kompanisë ndërsa Allen thuajse 25%.[29] Gates tani kishte $234 milion dhe vlera totale i Microsoftit ishte $520milion, në atë kohë.[30]
Post-IPO
Më 1989, Microsofti prezantoi suitën Microsoft Office. Ky softuer mblodhi aplikacione produktive për zyra, si Microsoft Word dhe Microsoft Excel.[17] Më 22 maj, 1990 Microsofti lëshoi Windows 3.0.[32] Versioni i ri i sistemit operativ të Microsoftit solli shumë karakteristika të reja si grafika të thjeshtësuara të ndërfaqes së përdoruesit dhe përmirësim e "mënyrës së mbrojtur" për procesorin Intel 386; u shitën mbi 100,000 kopje brenda dy javësh.[33] Në atë kohë Windows sillte më shumët të ardhura për Microsoftin se OS/2, kështu që kompania vendosi të lëvizte më shumë resurse nga OS/2 tek Windows.[34] Në vitet pasuese, popullariteti i OS/2 zbriti, dhe Windows shpejt u bë platforma e preferuar për PC.
Gjatë tranzicionit nga MS-DOS në Windows, suksesi i produktit Microsoft Office i mundësoi kompanisë të përballonte konkurrentën e prodhuesve të softuerëve aplikativ, si WordPerfect dhe Lotus 1-2-3.[35][36] Sipas The Register, Novell, një pronar i WordPerfect për një kohë, thoshte se Microsofti përdori njohuritë për brendësinë e DOS dhe Windows dhe për karakteristikat e padokumentuara të Application Programming Interface për ta bërë Office më të mirë se konkurrenca e tij.[37] Eventualisht, Microsoft Office u bë suita dominuese për biznes, zotëronte pjesën më të madhe të tregut, e tejkalonte konkurrencën.[38]
Më 1993, Microsoft lëshoi Windows NT 3.1, një sistem operativ për biznes me ndërfaqen e Windows 3.1 por një kernel krejtësiht tjetër.[35] Më 1995, Microsofti lëshoi Windows 95, një version i ri i sistemit operativ kryesor të kompanisë që ofronte një ndërfaqe krejt të re, përfshirë një novel start buton; mbi 1 milion kopje u shitën brenda katër ditëve të para.[35] Kompania gjithashtu lëshoi shfletuesin e rrjetit (web browser), Internet Explorer, me Windows 95 Plus! Pack në gusht të vitit 1995 dhe versione të ardhshme të Windows.[39]
1995–2005 : Interneti dhe çështjet ligjore
Më 26 maj 1995, pas një memorandumi nga të brendshëm të Bill Gates, "Internet Tidal Wave memo"[40], Microsofti filloi të zgjeronte linjën e produkteve në rrjete kompjuterike dhe World Wide Web. Më 24 gusht, 1995, ajo lëshoi një shërbim online kryesor, MSN (Microsoft Network), si konkurrencë direkte me AOL. MSN u bë një shërbim ombrrellë për shërbimet online të Microsoftit.[17][35][41] Kompania vazhdoi të degëzonte në tregje të reja më 1996, duke filluar me një ndërrmarje të përbashkët me NBC për të krijuar një stacion kabllor të lajmeve 24/7, MSNBC.[35][42] Microsofti hyri në tregun e PDA-ve (personal digital assistant, asistend personal digjital) në nëntor me Windows CE 1.0, një version i krijuar nga fillimi i sistemit kryesor operativ, specifikisht të dizajnuar të operon në teorie të ulët, makina me performancë të ulët, si kompjuterë dore dhe kompjuterë të vegjël.[43] Më vonë më 1997, Internet Explorer 4.0 u lëshua për Mac OS dhe Windows, duke shënuar fillimin e marrjes së tregut të shfletuesve (browsers) nga rivali Netscape. Në tetor, Departamenti i Drejtësisë paraqiti Microsoftin para gjykatës federale të qarkut ku thoshte se Microsofti kishte shkelur një marrëveshje të nënshkruar më 1994, dhe i kërkoi gjykatës të ndalonte përfshirjen Internet Explorer në Windows.[17]
Viti 1998 ishte shumë i rëndësishëm në historinë e Microsoftit, ndërsa Bill Gates emëroi Steve Ballmerin si president të Microsoftit por qëndroi si kryetar dhe drejtor ekzekutiv vetë.[17] Kompania lëshoi Windows 98, një freskim të Windows 95 që solli disa karakteristika të fokusuara në Internet dhe përkrahje për vegla të reja.[17] Më 3 prill, 2000, një vendim gjyqësor u morr në çështjen Shtetet e Bashkuara kundër Microsoft,[14] duke e quajtur kompaninë një "monopol abuzues"[44] dhe duke e detyruar atë të ndahej në dy njësi të pavarura. Një pjesë e këtij vendimi u rrëzua më vonë nga një apel, dhe eventualisht u rregullua me Departamenti e Drejtësisë më 2001.
Më 2001, Microsofti prezantoi Windows XP, versionin e parë që përfshinte karakteristikat si të biznesit ashtu edhe të linjës së produkteve shtëpiake. Para se të lëshohej XP, Microsoft-it iu desh të mirëmbante kod-bazat e Windows NT dhe Windows 9x. XP solli një ndërfaqe grafike të re, ndryshimi i parë i këtij lloji qysh nga Windows 95.[17][45] Më 2001, me lëshimin e Xbox, Microsofti hyri në tregun multi-miliardësh të konzolave të video-lojërave, që dominohej nga Sony dhe Nintendo.[17] Microsofti përjetoi trazirë në Mars 2004 kur u ndërmorr aksion ligjor antitrust kundër tij nga Bashkimi Evropian për abuzimin e dominancës së tij me sistemin operativ Windows, eventualisht duke rezultuar me një vendim që të fillonte të prodhonte versione të reja të platformës Windows XP të quajtur "Windows XP Home Edition N" dhe "Windows XP Professional N"—e cila nuk përmbante Windows Media Player, si dhe një dënim prej 497 milion €.[46][47]