Yaku we japōńskim madżōngu
 | Tyn artikel ńy bůł jeszcze sprawdzůny we poprawnośći zapisowańo Steuerowům uortografijům a gramatycznyj. Jeli zdo Ći śe, co je to fest do porzůndku narychtowany artikel, symńij tyn muster. Tyn artikel niy bōł jeszcze sprawdzōny we poprawności zapisowaniŏ Ślabikŏrzowym szrajbōnkym a gramatycznyj. Jeli zdŏ Ci sie, co je to fest do porzōndku narychtowany artikel, symnij tyn muster. |
 | Ślabikŏrzowe abecadło Tyn artikel je narychtowany we ślabikŏrzowym zŏpisie ślōnskij gŏdki. Coby sie przewiedzieć wiyncyj, wejzdrzij do artikla ô nim. |
W Japanerskym madżōngu, yaku (jap.: 役) je warunek z kerygo rychtuje sie punkty. Znajōmość yaku je ważnŏ do strategije, atoli wiydza ta niy je ôbowiōnzkowŏ. Szpiler musi mieć jedno yaku w rynce coby legalnie wygrać rundã. Kŏżde yaku mŏ szpecyjalny wert han. Regle Yaku mogōm być tak zônaczōne aby zrobić jeszcze lepszõ rynkã. Gra zawiyrŏ tyż dora, kerŏ dodŏwŏ rynce wartość han, atoli niy je to zaliczane jako yaku.
Sztart
Yaku je podane na rynce Pokera. Ônaczōm sie kej spyłniajōm wielość a warunek. Atoli niy tak jak we pokerze, rynka moge ôstać skōmbinowanŏ w jeszcze lepszy wert.
Sōm trzi zorty yaku:
- Ino zawarte yaku (menzen-nomi, 門前のみ)
- "Żryj a malyj" (kuisagari, 喰い下がり), kaj wert han maleje kej rynka je ôzwartŏ
- Yaku kaj han je take samo we ôzwartyj a zawartyj rynce.
Wziynciy wyrfla ôd inkszygo szpilera robi rynkã ôzwartõ. Kej wygrana zawartyj rynki je wyrfel ôd inkszygo szpilera, meldōnek zawiyrajōncy tyn wyrfel je ôzwarty a rynka je zawartŏ. Eźli rynka je zawartŏ, sytuacyjŏ mŏ miano "menzenchin (門前清)" abo "menzen (門前)" po japanersku.
Yntlich, kej prziłazi ku punktowaniu, cŏłki wert han we rynce trzeja porachować . Kej han je rōwny abo mynijszy niźli 4, fu tyż sie rachuje. Kōmbinacyjŏ han a fu korespōnduje z tabulōm punktacyje.
Lista Yaku
Tukej je lista yaku, jeji miana we ślōnskij a japanerskij godce, jeji wert han, a wszyjske szpecyjalne warunki ku nim.
Szpecyjalne kryteryja
| Miano | Japanerskŏ gŏdka | Wert Han | Zawarte/Ôzwarte |
|---|---|---|---|
| Fertich | Riichi – 立直, リーチ | 1 | Ino Zawarte |
To yaku je czynsto mianowane reach abo japanerske miano je fonetycznie podane do ynglickigo słowa. Kej szpiler potrzebuje ino jednygo wyrfla(tenpai) a niy wziōn ôd nikogo żŏdnygo, tō moge deklarować riichi.
Coby zadeklarować, gracz wołŏ “riichi”, wyciepuje wyrfel w pozycyje 90° a dŏwŏ 1000-punktowy badyl na tisz pod dypozyt. Po tym szpiler musi wyciepywać wszyjske wyrfle kere mu niy dajōm wygranyj. Niy moge ôn zmiyniać rynki prōcz kana. W niykerych reglach, szpiler moge ino deklarować riichi kej je wiyncyj niźli 4 wyrfle w murze, co ôznŏczŏ iże gracz musi mieć przileżytość ku pociōngniyńciu jednygo wyrfla.[1] Kej wszyjscy szpilerzy deklarowali riichi, rynka kōńczy sie remisym. Szpilerzy pŏkŏzujōm rynce tenpai abo dostajŏm karã chombo.[2]
Kej gracz deklarowŏł riichi a wygrŏł, mŏ terŏzki zasiyng do wykaźnika ura-dory,. Kery je pod wszyjskimi wykaźnikōma dory a zadeklarowanymi kan-dorami.
Wygrany ôtrzimuje badyl riichi we wercie 1000 punktōw, a kej wiyncyj szpilerŏw wygrałŏ, tajlujōm punkty pojstrzōd siebie.Kej je remis, badyle riichi lezōm dŏ nastympnyj rynki.
Eźli szpiler deklarowŏł riichi a inkszy szpiler wziōn tyn wyrfel ôd dyklaracyje ku zwyciynstwu, deklaracyjŏ riichi je niykōmpletnŏ a badyl riichi ôstaje we depozycie.[1]
Gracz po dyklaracyje moge zadeklarować zawartygŏ kana kej niy zmiyniŏ to jigo rynki.[1][2] Baji, kej szpiler mŏ | |||
| Siedym Parōw | chiitoitsu – 七対子, or chiitoi – 七対 | 2 | Ino zawarte |
       | |||
| Szpiler moge wygrać bez 7 parōw. Ta rynka mŏ szpecyjalny wert w kerym mŏ zawdy 25 fu. Tyn format yaku niy zaliczŏ iipeikou kej sōm trzi take pary. Rynka ryanpeikou tyż sie niy wliczŏ. W japanerskich reglach żŏdnŏ para niy moge sie powtŏrzać. Pŏrã regli to atoli zaliczŏ, baji we Regijōnie Kansaj.[3] | |||
| Nagashi mangan | nagashi mangan – 流し満貫 | Mangan | Zawarte/Ôzwarte |
| Toyaku je jedzine, kere ôdnosi sie ku wyciepanym wyrflōm, a niy wyrflōm w rynce. Wyciepane wyrfle szpilera majōm być samymi honorōma a terminalōma. Rynka musi sie skōńczyć ańfachowym remisym . Czynsto rynka je zaliczōnŏ ino kej żŏdyn niy wziōn ôd gracza żodnygŏ wyrflã. Szpiler mŏże wykŏnywŏć meldōnki we niykerych prawidłach.[4] We wiynkszości reglōw rynka je postrzeganŏ jako mangan. | |||
Yaku bazujōnce na szczyńściu
Te rynki sōm we wercie jedzin han.
| Miano | Japanerskŏ gŏdka | Wert Han | Zawarte/Ôzwarte |
|---|---|---|---|
| Samŏ wziynciy | menzenchin tsumohou – 門前清自摸和, abo krōtke tsumo – 自摸, ツモ | 1 | Ino zawarte |
| Kej szpiler mŏ zawartõ rynkã a pociōngŏ wyrfel z muru, jedzin han je dodany aji kej ni mŏ żŏdnygo inkszygo yaku. Niy wystympuje we ôzwartyj rynce. | |||
| Jedzin-szus | ippatsu – 一発 | 1 | Inoś zawarte a bez riichi |
| Kej szpiler deklarowŏł riichi a wygrŏł w piyrszyj rundzie do czasu wziynciŏ jigo piyrszygo wyrfla po riichi, dodŏwŏ sie 1 ‘’Han’’ ku wertowi rynki. Wygrana moge być bez tsumo a ron. Ippatsu niy działŏ kej jedzin gracz melduje. | |||
| Ôstatni Wyrfel z Muru | haitei raoyue – 海底撈月, or haitei – 海底 | 1 | Zawarte/Ôzwarte |
| Eźli ôstatni wyrfel z muru przed trupim murym je wyrfel wygrywajōncy, wert han urŏstŏ bez 1. Haitei raoyue znaczy "zebrać ôdbiciy miesiōnczka z morskigo dna."[5] | |||
| Ôstatniŏ wyciepka | houtei raoyui – 河底撈魚, or houtei – 河底 | 1 | Zawarte/Ôzwarte |
| Jedzin han je dodany ku wygranyj rynce z ôstatnigo wyciepniyntygo wyrfla kej bōł wyciepniynty bez szpilera kery wziōn ôstatni wyrfel z muru. Ta rynka czasym je tyż mianowanŏ haitei. Houtei raoyui znaczy"zebrać pływajōncõ rybã ze dna rzeki."[5] | |||
| Zebraniy z trupigo muru | rinshan kaihou – 嶺上開花, or rinshan – 嶺上 | 1 | Zawarte/Ôzwarte |
| Kej szpiler deklaruje kan, musi wziōńć jedzin wyrfel ze trupigŏ muru coby miyć wystarczajōncõ wielŏść wyrfli w rynce. Eźli tyn wyrfel je wygrywajōncy, dodaje sie jedzin han ku rynce. Rinshan kaihou znaczy "kwiat kwietnia we prōnżku". Czasym regel pao (包) wystymuje w tym yaku, eli szpiler biere wyciepany wyrfel ku ôzwartymu kana, to wygrywŏ bez rinshan kaihou. Gracz kery wyciepŏł tyn wyrfel płaci cołkõ sumã. | |||
| Kradnōnc kana | chankan – 搶槓, 槍槓 | 1 | Zawarte/Ôzwarte |
| Eźli szpiler mŏ meldōnek pona a dobrŏł sztwŏrty wyrfel by zrobić kana. W tym mōmyncie, inkszy gracz moge wygrać szpil kej tego wyrfla mu brakowało. Tak jak we mianie, moge ôn "ukraść" tyn wyrfel. Bez to dodaje mu sie jedzin han. Eźli szpiler kradnie kana na kokoshi musou, rynka je postrzeganŏ jako yakuman. | |||
| Podwōjniy fertich | daburu riichi – ダブルリーチ, or daburii – ダブリー | 2 | Ino zawarte |
| Eźli szpiler deklaruje riichi w piyrszyj turze a gŏdŏ "daburu riichi" wert rynki je 2 han miŏst 1. | |||
Sekwyncyjne Yaku
| Miano | Japanerskŏ Gŏdka | Wert Han | Zawarte/Ôzwarte |
|---|---|---|---|
| Rynka bez punktōw | pinfu – 平和 | 1 | Ino zawarte |
            | |||
| Czynste yaku, snadnie je mieć. Je to rynka bez punktōw, abō niy mŏ żŏdnygo dodatkowygo wertu fu. Rynka niy może mieć ponōw niy kanŏwa niy może miyć pary smokōw, swygo wiatru abo wiatra rundy. Rynka musi tyż mieć wielo-czekŏcza eli czekać na wiyncyj niźli 1 wyrfel ku wygranyj,[6] np. majōnc 2 a 3 a czekać na 1 abo 4; eźli rynka je zawartŏ, rogi, abo czekacza pary, wtynczas mŏ wert 2 fu, bez co niy łamie prawidła yaku. //Niech to ftosi trochã klarownij naszkryflŏ, bo jŏ żech blank nic niy spochopiōł Kej rynka je wygranŏ bez tsumo, niy dŏwŏ sie fu za samo wziyńciy.Kōmbinacyjŏ Pinfu-Tsumo We niykerych prawidłach, kej rynka mŏ 2 yaku ôd pinfu a tsumo (menzenchin tsumohou), pinfu niy je wliczane a miŏst tego dostŏwŏ sie 2 fu za tsumo. Wert rynki ôstŏwŏ 1 han ze 22 fu (zaôkrōnglōne ku 30 fu), z inkszym dostympnym yaku. Regel mŏ miano "pinfu–tsumo nashi" (平和自摸無し abo 平和ツモなし, niy pinfu-tsumo), czasym skōcane ku "pinzumo nashi" (ピンヅモなし). Eźli mogōm być skōmbinowane, regel sie mianuje "pinfu–tsumo ari" (平和自摸有り abo 平和ツモあり, pinfu–tsumo).[7] | |||
| Jedzin zestŏw idyntycznych sekwyncyj | iipeikou – 一盃口 | 1 | Ino zawarte |
    | |||
| Jedzin zestŏw tych samych sekwyncyj w zawartyj rynce w tym samym zestawie. | |||
| Identiko Trōj-kolor | sanshoku doujun – 三色同順, or sanshoku – 三色 | 2 Zawarte, 1 Ôzwarte | Zawarte/Ôzwarte |
   | |||
| Trzi te same sekwencyje w rōżnych zestŏwach. | |||
| Prostŏ | ikkitsuukan – 一気通貫, or ittsuu – 一通 | 2 Zamkniyntŏ, 1 Ôtwartŏ | Zamkniyntŏ/Ôtwartŏ |
   | |||
| Rynka we jednym zystawiye ze sykwyncyjōmi 1-2-3, 4-5-6 a 7-8-9. | |||
| Dwŏ identikŏ zestawy sykwencyji | ryanpeikou – 二盃口 | 3 | Ino zamkniyntŏ |
| | |||
| Inakszyj 2 ippeikou. | |||
Yaku ze ponŏw a kanŏw
| Mjanŏ | Japōńskŏ Gŏdka | Wartŏść Han | Zamkniyntŏ/Ôtwartŏ |
|---|---|---|---|
| Sztery pony | toitoihou – 対々和, or toitoi – 対々 | 2 | Ôtwartŏ |
  | |||
| Rynka zawiyrajōnca same pony a kany, eźli rynka je zamkniyntŏ je to jako suu ankou eli yakuman. | |||
| Trzi zamkniynte pony | san ankou – 三暗刻 | 2 | Zamkniyntŏ/Ôtwartŏ |
| | |||
| Trzi zamkniynte pona abo kany ôstatniy mŏge być ôtwarty abo być sykwencyjōm. | |||
| Trzi Kolorŏwe Trŏjki | sanshoku doukou – 三色同刻 | 2 | Zamknintŏ/Ôtwartŏ |
 | |||
| Trzi takiye same pony we 3 roztomajtych zestawŏch. | |||
| Trzi Kany | san kantsu – 三槓子 | 2 | Zamkniyntŏ/Ôtwartŏ |
| Trzi kany we jednyj rynce. | |||
Yaku Honorowe
| Mjanŏ | Japōńskŏ gŏdka | Wartŏść Han | Zamkniyntŏ/Ôtwartŏ |
|---|---|---|---|
| Wszyjske Ajnfachŏwe | tan'yaochuu – 断么九, or tan'yao – 断么 | 1 | Zamkniyntŏ/Ôtwartŏ |
| | |||
| Tan'yaochuu ôznaczŏ "bes 1 a 9". Ino wyrfle ôd 2 do 8 sōm używane.Eźli rynka je ôtwartŏ, to rynka ma mjanŏ "kuitan" (喰い断), co ôznaczŏ tan'yao bez "zeżarciye" wyciyepek. we niykerych reglach ta rynka mŏże być ino we zamkniyntyj. Tedy regel niy uwzglyndniajŏncŏ kuitanã mjanuje siye "kuitan nashi" (喰い断無し; niy kuitan). | |||
| Wyrfel Honoru | yakuhai – 役牌, or huanpai/fanpai – 飜牌 | 1 han za kŏżdy pon honoru abo kan | Zamkniyntŏ/Ôtwartŏ |
| | |||
| Kŏżdy pon abo kan smŏkŏw abo wiyatrŏw rundy abo swŏj wiyatyr. | |||
| Terminal abo Honor w kŏżdym zestawiye | chantaiyao – 全帯么, or chanta – チャンタ | 2 Zamkniyntŏ, 1 Ôtwartŏ | Zamkniyntŏ/Ôtwartŏ |
 | |||
| Sykwencyje muszōm być 1-2-3 a 7-8-9, a pony a pary muszōm być jedynyk dziywiōntyk abo honorŏw. Rynka mŏ przinajmniyj jednŏ sykwencyjŏ. | |||
| Terminal we kŏżdym zestawiye | jun chantaiyao – 純全帯么, or junchan – 純チャン | 3 Zamkniyntŏ, 2 Ôtwartŏ | Zamkniyntŏ/Ôtwartŏ |
| | |||
| jun we junchan ôznaczŏ "czisty", abo niy mŏże zawiyrać honorŏw. Sykwencyje muszōm być 1-2-3 a 7-8-9, a pony a pary muszōm być jedynyk a dziywiōntyk. Rynka mŏ przinŏjmniyj jednŏ sykwencyjŏ. | |||
| Same terminale a honory | honroutou – 混老頭, or honrou – 混老 | 2 (4 †) | Zamkniyntŏ/Ôtwartŏ |
| (wszytke trŏjki)
| |||
| (chiitoitsu)
| |||
| Rynka mŏ same honory a terminale. Yaku ma wartŏść 2 han abo we przipadku chiitoitsu mŏ 4 han. † | |||
| Trzi małe smŏki | shousangen – 小三元 | 2 | Zamkniyntŏ/Ôtwartŏ |
| | |||
| Dwa pony smŏkŏw a jednŏ para smŏkŏw. | |||
Yaku Zestawieniyŏwe
| Mjano | Japōńskŏ gŏdka | Wartŏść Han | Zamkniyntŏ/Ôtwartŏ |
|---|---|---|---|
| Pŏł Kolor | hon'iisou – 混一色, or hon'itsu – 混一 | 3 Zamkniyntŏ, 2 Ôtwartŏ | Zamkniyntŏ/Ôtwartŏ |
| | |||
| Rynka je w jednym zestawiye (kolorze) a mŏ tyż honory. | |||
| Pełyn Kolor | chin'iisou – 清一色, or chin'itsu – 清一 | 6 Zamkniyntŏ, 5 Ôtwartŏ | Zamkniyntŏ/Ôtwartŏ |
| | |||
| Rynka we jednym zestwaiye (kolorze). | |||
Yakumany
Sōm to szpycjalne rynce kere ciynszkŏ dŏstać a sōm warte szpycjalnŏm wartŏść pōnktŏw zwanŏ yakuman (役満, or yaku-mangan 役満貫).[8] Han niy wliczŏ siye już do niych. Yakumany mŏgōm być łonaczōne we multi yakumany.
Eźli rynka mŏ 13 han je to kazoue yakuman (数え役満) a je liczŏny jakŏ yakuman.
Kokoshi Musou, Suu Ankou a Dai Sangen sōm postrzegane jakŏ najłatwiyjsze do zdŏbyciya ze yakumanŏw wjync sōm mjanŏwane jakŏ "trzi wjelge familije yakumanŏw" (Japanese: 役満御三家).[8]
| Mjanŏ | Japōńskŏ Gŏdka | Wartŏść | Zamkniyntŏ/Ôtwartŏ |
|---|---|---|---|
| Trzinŏściye siyrŏt | kokushi musou – 国士無双 / 国士無双１３面待ち (13 wait) | Yakuman / Pŏdwŏjny Yakuman (13 czekŏczy) | Ino zamkniynta |
| | |||
| | |||
| Japōńskiye mjanŏ yaku, kokushi musou, ôznaczŏ "niydościgniyōnŏ a wybitnŏ osŏba we kraju."[9] Rynkŏ mŏ kŏżdy honor a terminal jedyn z nich musiy miyć para.Eźli szpiler czekŏ na parã , rynka je wartŏ pŏdwŏjny yakuman, kery je mjanŏwany daburu yakuman. Inksze mjana to shiisan yaochuu (十三么九) abo shiisan yao (十三么). | |||
| Szteri zamkniynte pony | suu ankou – 四暗刻 / suu ankou tanki - 四暗刻単騎 (single wait) | Yakuman / Pŏdwŏjny Yakuman (czekŏcz na parã) | Ino zamkniyntŏ |
| | |||
| | |||
| Rynka ze 4 zamkniyntymi ponami abo kanami. Eźli na czekŏczu szpiler mŏ 2 pary, mŏże ino siye zakwalifikŏwać jakŏ yakuman ino bez tsumo. We przipadku czekŏcza na parã kŏżda wygrana je jakŏ pŏdwŏjny yakuman. | |||
| Trzi wjelge smŏki | daisangen – 大三元 | Yakuman | Zamkniyntŏ/Ôtwartŏ |
 | |||
| Trŏjki abo szwŏrki wszystkich smŏkŏw. | |||
| Szteri małe wiyatry | shousuushii – 小四喜 | Yakuman | Zamkniyntŏ/Ôtwartŏ |
| | |||
| Trzi pony wiyatrŏw a jednŏ parã wiyatrŏw. | |||
| Szteri Wjelge Wiyatry | daisuushii – 大四喜 | Pŏdwŏjny Yakuman | Zamkniyntŏ/Ôtwartŏ |
| | |||
| Szteri pony abo kany wiyatrŏw. | |||
| Wszyjske honory | tsuuiisou – 字一色 | Yakuman | Zamkniyntŏ/Ôtwartŏ |
| | |||
| Rynka samych honorŏw. | |||
| Siydym wjelgich gwiŏzd | daichisei – 大七星 | Pŏdwŏjny Yakuman | Ino Zamkniyntŏ |
| | |||
| Siyedym par honorŏw. Pozōr ta rynka niy je zaliczanŏ we wiynkszŏściy szpilŏw rankingŏwych je wtedy zaliczanŏ jakŏ tsuuiisou eli jedyn yakuman . | |||
| Same terminale | chinroutou – 清老頭 | Yakuman | Zamkniyntŏ/Ôtwartŏ |
| | |||
| Rynka ze samych terminali 1 a 9. | |||
| Couki Ziylōny | ryuuiisou – 緑一色 | Yakuman | Zamkniyntŏ/Ôtwartŏ |
| |||
| Rynka ze samych ziylōnych wyrfli: 2, 3, 4, 6, 8 bambusŏw a ziylōnych smŏkŏw. | |||
| Dziywiyńć bram | chuuren poutou – 九蓮宝燈 / junsei chuuren poutou - 純正九蓮宝燈 (9 wait) | Yakuman / Pŏdwŏjny Yakuman (9 czekŏczy) | Ino zamkniyntŏ |
| | |||
| | |||
| Rynka 1-1-1-2-3-4-5-6-7-8-9-9-9 jednygŏ zestawu, plus jedyn dŏdatkŏwy ze tygo zestawu. | |||
| Szteri Kany | suu kantsu – 四槓子 | Yakuman | Zamkniyntŏ / Ôtwartŏ |
| Sztery kany. | |||
Yakuman sztartŏwy
Yakumany kej wygrywŏsz we piyrszyj turze.
| Mjano | Japōńskŏ gŏdka | Wartŏść | Zamkniyntŏ/Ôtwartŏ |
|---|---|---|---|
| Niybiańskŏ Rynka | tenhou – 天和 | Yakuman | Zamkniyntŏ, ino jakŏ wschŏd. |
| Jako wschŏd wygrywŏsz po rozdaniu a piyrszym wziynciu wyrfla. | |||
| Ziymskŏ Rynka | chiihou – 地和 | Yakuman | Zamkniyntŏ, niy jakŏ wschŏd |
| Wygranŏ bez tsumo we piyrszyj turze. | |||
| Chŏpskŏ Rynka | renhou – 人和 | Yakuman | Zamkniyntŏ, niy jakŏ wschŏd |
| Wziyncie ôd wyciypanegŏ wyrfla ôd inkszego szpilerã we piyrszyj turze. We niykerych reglach ta rynka je postrzeganŏ jakŏ baiman. | |||
Yaku Niyôficjalny
Yaku we dōmŏwych reglach.
| Mjano | Japōńskŏ Gŏdka | Wartŏść | Zamkniyntŏ/Ôtwartŏ |
|---|---|---|---|
| Trzi pony rzyndŏwe | sanrenkou – 三連刻 | 2 | Zamkniyntŏ/Ôtwartŏ |
| | |||
| 3 Sukcysywne pony we jednym zestawiye.[10] | |||
| Sztery pony rzyndŏwe | suurenkou – 四連刻 | Yakuman | Zamkniyntŏ/Ôtwartŏ |
| | |||
| 4 Sukcysywne pony we jednym zestawiye.[11] | |||
| Rydwōn | dai sharin – 大車輪 | Yakuman | Zamkniyntŏ |
| | |||
| Rynka 2-2-3-3-4-4-5-5-6-6-7-7-8-8 jednygŏ zestŏwu.[12] Kŏżdy zestwŏw ma swoje mjanŏ:
| |||
| Sztyrnŏściye Felernych Wyrfli | shiisanpuutā / shiisanbudou - 十三不塔 | Yakuman | Zamkniyntŏ |
 | |||
| Kŏżdy wyrfel z inkszej parafii, we sykwencyjach mŏże być np 1 a 3 atoli niy mŏże być 1 a 2. | |||
| Ôziym zwyciynst ze rzyndu | pārenchan – 八連荘 | Yakuman | Ino jakŏ wschŏd |
| 8 zwyciynstw z rzyndu jakŏ wschŏd we ôstatniyj rundziy niy trza miyć żŏdnygŏ yaku.[13] | |||
