Çatısız Kuralsız
Çatısız Kuralsız ya da Yersiz Yurtsuz (Fransızca orijinal adı: Sans toit ni loi) yönetmen Agnès Varda tarafından 1985 yılında çekilen bir Fransız drama filmidir. Filmin konusunu sınırsız bir özgürlük içinde yaşamak isteyen bir kadın oluşturur. Bu kadın (Mona) Güney Fransa boyunca dolaşmakta, otostop çekmekte ve çeşitli insanlarla tanışmaktadır. Belgeselvari bir biçimde anlatılan Mona'nın hikâyesi kısmen karşılaştığı insanların onun hakkındaki düşüncelerini aktardıkları röportajlar ile kesilir.
| Sans toit ni loi | |
 | |
| Yönetmen | Agnès Varda |
|---|---|
| Yapımcı | Oury Milshtein |
| Oyuncular | Sandrine Bonnaire Macha Méril Yolande Moreau |
| Renk | Renkli |
| Yapım yılı | 1985 |
| Süre | 105 Dakika |
| Ülke | Fransa |
| Dil | Fransızca |
| Hasılat | $8.1 million[1] |
| Diğer adları | Yersiz Yurtsuz |
Yönetmen Agnès Varda film hakkında verdiği bir röportajında özgürlük düşüncesini medite edecek, etkileyici iyi düşünülmüş ancak birkaç parçası eksik bir yapboza benzeyen bir film yapmak istedim demiştir.
İçerik
Kuzey Afrikalı bir çiftçi, üzüm bağları arasında gece yarısı donarak ölmüş olan bir kadın (Mona) görür. Bu sahneyi takiben donarak ölen bu kadının son haftalarını nasıl geçirdiği anlatılır. Bunlar çoğunlukla bu gezgin kadının çeşitli insanlarla olan karşılaşmalarını ele almaktadır. Bu insanların arasında bir benzinci, çınar ağaçları hakkında araştırma yürüten bir profesör, felsefe üzerine yüksek lisans yapmış ancak şehir hayatını terk ederek doğada yaşayan, hayvancılık ile uğraşan ve peynir üreten bir entelektüel ve Fas kökenli bir tarla işçisi bulunmaktadır. Bunların dışında Mona, kamp yaptığı bir mezarlıktan kovulmuş, bir tarlaya patates ekme ve bir porno filmde oynama teklifleri almıştır.
Mona filmde sürekli olarak özgürlüğünün tehlikeye düştüğünü hissettiği anlarda seyahatine devam etmektedir. Ölümü de aynı şekilde tesadüfen olmuştur. Bir yangın sonrası eşyalarını kaybeder ve yakınlardaki bir tarlaya kaçar. Orada ayağı takılır ve bir çukura düşer ve düştüğü çukur içerisinde kımıldamadan kalır. Film Mona'nın kim olduğu yönünde hiçbir bilgi vermemektedir. Mona kendi geçmişi hakkında neredeyse hiç konuşmamaktadır.
Arka plan
Fransız Yeni Dalgası yönetmenlerinden olan Agnès Varda'nın ilk filmi olan çatısız kuralsız, 1985 yılında Venedik Uluslararası Film Festivali'nde Altın Aslan ödülünü almıştır. Varda bu filmi öncesi çeşitli belgeseller çevirmiştir. Başrol oyuncusu Sandrine Bonnaire 1986 yılında oyunculuğundan ötürü kendisinin ikinci César ödülünü kazanmış ve uluslararası olarak tanınmasına yol açmıştır. Bu ün, kendisine aynı zaman da Los Angeles Film Eleştirmenleri Birliğince de ödüllendirilmiştir.
Filmin anlatış yöntemini belirlerken Agnès Varda Orson Welles'in klasik eseri Yurttaş Kane eserini örnek aldığını ifade etmiştir. Buna göre ana karakter hakkında verilen bilgiler, yan karakterlerin düşünceleri aracılığıyla iletilmektedir.[2] Buna göre filmin merkezinde başrol oyuncusu Mona'dan ziyade, ona rastlayan insanların düşünceleri yer almaktadır.[3]
Eleştiriler
Michal Quigley yönetmen Varda'nın her zaman seyircilerin anlam yaratımına katılımından heyecan duyduğunu ve buna uygun olarak yabancıların düşüncelerini merkeze alan bir film çektiğini söylemiştir[4]