Amerikan doları

Amerika Birleşik Devletleri'nin para birimi

Amerikan doları veya Birleşik Devletler doları (İngilizceUnited States dollar; sembol: $; kod: USD), 1792 Para Yasası ile yürürlüğe girmiş, Amerika Birleşik Devletleri'nin resmî para birimidir. Dünya ticareti üzerinde en yaygın kullanılan para birimi olmasıyla da bilinir.[4] Muhasebe, ticaret ve vergilendirme problemlerinin çözümü için 100 cente (¢) ve 1000 mille (₥) bölünmüştür. 31 Ocak 2019 itibarıyla dünyada dolaşımda yaklaşık 1,7 trilyon Amerikan doları olduğu tahmin ediliyor.[5] Bu miktarın 2/3'ü ABD dışındadır. Bazı ülkeler Amerikan dolarını kendi resmî para birimleri olarak kullanmakta, bir kısım ülkede fiili tedavüldeki (de facto currency) para birimi, Britanya denizaşırı ülkelerinde ise tek para birimi olarak kullanılır (Britanya Virjin Adaları ve Turks ve Caicos Adaları).

Amerikan doları
United States dollar
Yüz dolar banknotunun ön yüzü25 cent madenî parasının ön yüzü
Yüz dolar banknotunun ön yüzü25 cent madenî parasının ön yüzü
ISO 4217 KoduUSD
Kullanıcı(lar) Birleşik Devletler
Resmi olmayan
Enflasyon%5 (Mart 2023 (Mart 2023) itibarıyla)
Kaynak[1] (Mart 2023 (Mart 2023) itibarıyla)
MetodTÜFE
Altbirim
14Quarter [en]
1100Cent
11000Mill [en]
Sembol$
Cent¢
Mill [en]
Madenî paralar
Sıkça kullanılan¢1, ¢5, ¢10, ¢25
Nadiren kullanılan¢50, $1
Banknotlar
Sıkça kullanılan$1, $5, $10, $20, $50, $100
Nadiren kullanılan$2, $500, $1.000, $5.000, $10.000
Merkez bankasıFederal Rezerv Sistemi
YazıcıBureau of Engraving and Printing
Websitewww.moneyfactory.gov
DarphaneUnited States Mint
Websitewww.usmint.gov

Tarih

1 dolar

Yeni kıtada kâğıt para dönemi 1600'lü yılların sonlarında İngiliz kolonilerinde askeri maliyetleri karşılamak içim basılan banknotlar ile başlamıştır. İlk banknot 1690 yılında Massachusetts Körfezi Kolonisi'nde basılarak dolaşıma çıkmıştır. Kağıt para çıkarma yöntemi diğer Kolonilerce de kısa sürede benimsenerek yaygınlaşmıştır.

ABD Kongresi, 1781 yılında yeni hükûmetin mali operasyonlarına destek olmak amacıyla, Philadelphia'da bulunan The Bank of North America'yı ilk ulusal banka ilan eder. 1792'de kabul edilen Tedavüle Para Çıkarma Kanunu ile ABD Darphanesi kurulur ve federal para sistemi çerçevesinde her birinin değeri altın, gümüş veya bakır üzerinden saptanan farklı değerdeki madeni paraların basımına başlanır.

1785 yılında ABD Kongresi Doları ABD'nin para birimi olarak kabul eder. Federal hükûmet ülke genelinde ilk kâğıt parayı 1861 yılında dolaşıma çıkarır. İç Savaşı finanse etmekte zorlanan Kongre ABD Hazinesine faiz getirisi olmayan vadesiz banknot ihraç etme yetkisi verir. Bu banknotlara, renkleri dolayısıyla "yeşil" adı takılır.

1913'te çıkarılan Amerikan Merkez Bankası Kanunu, Amerikan Merkez Bankasını (Federal Reserve Bank) ülkenin merkez bankası ilan eder. Banka, Amerikan Merkez Bankası Banknotları (Federal Reserve Notes) adlı yeni bir parayı dolaşıma sunar. "Tanrıya Güveniyoruz" (In God We Trust) ibaresi tüm banknotlar üzerinde kullanımı 1955'te kanunla zorunlu kılınmıştır.

Önemi

Dolar, ülkelerin merkez bankalarında tutulan rezerv miktarlarına bakıldığında hala 1. derece önemini korumaktadır. Dünyadaki tüm döviz rezervlerinin %59'u dolar, %20'si euro, %6'sı Japon yeni ve %5'i İngiliz sterlinidir.[6] Bununla birlikte özellikle Çin ve Rusya merkez bankalarının başını çektiği bir kısım ülke merkez bankaları, rezervlerinde bulunan Dolar'ın bir kısmını Avro ile değiştirmeyi gündeme getirmektedir.[kaynak belirtilmeli]

Madenî paralar

ResimDeğeriBilgiÇap, ağırlık ve metal
Ön yüzArka yüzÖn yüzArka yüzAğırlıkÇapMetal (%)
Abraham LincolnBirlik kalkanı2,5 g
(0,088 oz)
0,75 in
(19,05 mm)
%97,5 Zn

%2,5 Cu

Thomas JeffersonMonticello5,0 g
(0,176 oz)
0,835 in
(21,21 mm)
%75 Cu

%25 Ni

10¢Franklin D. RooseveltZeytin dalı, meşale ve meşe dalı2,268 g
(0,08 oz)
0,705 in
(17,91 mm)
%91,67 Cu

%8,33 Ni

25¢George WashingtonÇeşitli; yılda beş tasarım5,67 g
(0,2 oz)
0,955 in
(24,26 mm)
%91,67 Cu

%%8,33 Ni

50¢John F. KennedyAmerika Başkanlık Arması11,34 g
(0,4 oz)
1,205 in
(30,61 mm)
%91,67 Cu

%8,33 Ni

$1Sacagawea'nin çocuğu Jean Baptiste Charbonneau ile profiliKel kartal (2000-2008)

Çeşitli; her yıl yeni tasarım

8,10 g
(0,286 oz)
1,043 in
(26,50 mm)
%88,5 Cu

%6 Zn%3,5 Mn

%2 Ni

Banknotlar

DeğerÖn yüzüArka yüzüİlk seriSon seriDolaşım
Bir dolar 1963 serisi2017A serisiYaygın
İki dolar 1976 serisi2017A serisiSınırlı
Beş dolar 2006 serisi2017A serisiYaygın
On dolar 2004A serisi2017A serisiYaygın
Yirmi dolar 2004 serisi2017A serisiYaygın
Elli dolar 2004 serisi2013 serisiYaygın
Yüz dolar 2009 serisi2017A serisiYaygın

Değer

Fiyatı etkileyen faktör

Borçlanma maliyeti

USD alım gücü kıyası 1980 baz
YILAlım Gücü KarşılığıYILAlım Gücü KarşılığıYILAlım Gücü Karşılığı
1774$0,091780$0,161790$0,11
1800$0,151810$0,141820$0,14
1830$0,111840$0,101850$0,9
1860$0,101870$0,151880$0,12
1890$0,111900$0,101910$0,11
1920$0,241930$0,201940$0,17
1950$0,291960$0,361970$0,47
1980$1,001990$1,592000$2,09
2006$2,452020$7.01

Değişim oranları

Bir USD Doları karşılığı birimler not edilen hariç.[7]
1970*1980*1985*1990*1993199920002001200220032004200520062007200820092010
Euro---0,83430,85510,93871,08321,11711,05780,88330,80400,80330,79600,72930,67910,71760,6739
Yen357,6240,45250,35146,25111,08113,73107,80121,57125,22115,94108,15110,11116,31117,76103,3993,6887,78
İngiliz sterlini8s 4d0,4484[8]0.8613[8]0,62070,66600,61840,65980,69460,66560,61170,54560,54930,54250,49950,53920,63850,4548
Kanada doları1,0811,1681,3211,16051,29021,48581,48551,54871,57041,40081,30171,21151,13401,07341,06601,14121,0298
Meksika pesosu-2,80[a]2,67[a]2,50[a]3,12379,5539,4599,3379,66310,79311,29010,89410,90610,92811,14313,49812,623
Yuan2,461,70502,93664,78325,76208,27838,27848,27708,27718,27728,27688,19367,97237,60586,94776,83076,7696
Hindistan rupisi-0,02130,0240,0290,0210,0210,0260,0240,0270,0210,0260,0210,0250,0270,0210,0290,026
Singapur doları--2,1791,9031,61581,69511,73611,79301,79081,74291,69021,66391,58821,50651,41401,45431,24586
Güney Afrika randı0,71820,77802,2343[9]2,56003,27296,11916,94688,609310,51767,55506,44026,36066,76687,04778,24808,411711,73161
Kaynak:[10][11][12][13][14][15][16][17]

Kaynakça

Dış bağlantılar