EuroLeague
EuroLeague, sponsorluk adıyla Turkish Airlines EuroLeague, Avrupa'da 2000'den beri Euroleague Basketball tarafından düzenlenen en üst düzeydeki ve kazananın Avrupa Şampiyonu olarak adlandırıldığı uluslararası profesyonel basketbol turnuvası.
 | |
| Kuruluş | FIBA dönemi 1958 Euroleague Basketbol dönemi 2000-01 |
|---|---|
| Ülke | FIBA Avrupa üyesi ülkeler |
| Konfederasyon | FIBA Avrupa |
| Takım sayısı | 18 |
| Son şampiyon |  Real Madrid (11. kez) |
| En başarılı takım | Real Madrid (11 kez) |
| TV yayıncısı | EuroLeague TV Yayıncı kanal listesi |
| Resmî site | euroleague.net |
 2023-24 EuroLeague | |
2000 yılında başlamasıyla FIBA tarafından 1958'den beri düzenlenen FIBA EuroLeague turnuvasının (daha önce FIBA Avrupa Şampiyonlar Kupası ya da sadece Avrupa Kupası adıyla bilinen) yerini almıştır. Euroleague Basketbol rekor ve istatistik kayıtları sebebinden dolayı FIBA Avrupa Şampiyonlar Kupası ile EuroLeague aynı turnuva olarak sayılır.
EuroLeague dünyadaki en popüler profesyonel kapalı spor liglerinden biridir. 2016-17 sezonundaki lig maçlarında ortalama 8.472 seyirciyle dünyadaki profesyonel kapalı spor liglerinin en yüksek beşinci (ABD dışındaki en yükseği) ve profesyonel basketbol liglerinin en yüksek ikinci ortalamasına ulaşmıştır. Sadece NBA'in ortalaması daha yüksektir.
EuroLeague kupasını 22 farklı takım kazanabilmiştir, bunlardan 14 takımın birden fazla şampiyonluğu vardır. En başarılı takım 11 şampiyonlukla Real Madrid'dir. Son şampiyon Real Madrid'dir.
Tarihçe
FIBA Avrupa Şampiyonlar Kupası 1958 yılında kurulup ilk yıllarında Avrupa'da liglerini şampiyon bitiren takımların oynadığı ve klasik bir eleme sistemiyle oynanan bir turnuva iken 1990'ların başından itibaren sadece şampiyonların değil, diğer önemli takımların da katıldığı ve içinde lig mücadelesi de içeren bir turnuva durumuna geldi.
Euroleague adı ise 2000 yılında ULEB (Union of European Leagues of Basketball) tarafından öne sürüldü. 2000/2001 sezonunda ULEB'e üye takımlar FIBA'nın organize ettiği turnuvadan ayrılarak kendi liglerini kurdular. FIBA ise Suproleague adıyla devam etti. Türkiye'nin de dahil olduğu ülkeler FIBA'nın organizasyonunda kaldı.
Avrupa'nın en büyük kulüplerinden olan Türkiye, İtalya ve Yunanistan takımlarının ayrılması önemli bir bölünme oluşturdu ve Avrupa'da iki tane büyük kupa ortaya çıktı: FIBA tarafından düzenlenen SuproLeague ile yeni kurulmuş Euroleague Basketball tarafından düzenlenen Euroleague.
2001 yılında iki organizasyon EuroLeague adı altında tekrar birleşti.
Turnuvanın adları
- FIBA dönemi: (1958-2001)
- FIBA Avrupa Şampiyonlar Kupası: (1958-1991)
- FIBA European League ("FIBA Euro League"): (1991-1996)
- FIBA EuroLeague: (1996-2000)[1]
- FIBA SuproLeague: (2000-2001)
- Euroleague Basketball dönemi: (2000-bugün)
- Euroleague: (2000-2016)
- EuroLeague: (2016-bugün)
*2000-01 sezonunda iki ayrı turnuva vardı. FIBA'nın düzenlediği SuproLeague ile Euroleague Basketball tarafından düzenlenen Euroleague.
THY sponsorluğu
26 Temmuz 2010 tarihinde Türk Hava Yolları ve Euroleague arasında 15.000.000€ bedel ile bir sponsorluk anlaşması imzalanmıştır. Bu anlaşmaya göre Avrupa basketbolunun en üst ligi olan Euroleague, 2010-11 sezonundan beri Turkish Airlines Euroleague adıyla düzenlemeye başlamıştır. Buna benzer şekilde Dörtlü Final yani Final Four da Turkish Airlines Final Four adını almıştır. Bu anlaşma 2021-22 sezonunun başında yenilenmiş oldu. 2025-26 sezonuna kadar beş sezon boyunca geçerli olacaktır. Bu süre sonunda eğer istenirse anlaşma beş yıl daha uzatılabilecektir.[2][3]
Turnuva sistemi
2015-16 sezonuna değin Turkish Airlines Euroleague dört aşamada oynanıyordu.
İlk aşamada 24 takım katılır. Bu takımlar 6'lı olarak 4 gruba ayrılır. Her takım grubundaki diğer takımlarla kendi sahalarında ve deplasmanda olmak üzere ikişer maç oynar. Normal grup maçları sonunda gruplarında ilk 4 sırayı alan takımlar üst gruplara çıkar. İkinci aşamada kalan 16 takım yeni oluşturulan 8'erli 2 grupta yer alır ve diğer takımlarla yine 2 maç oynar. Maçlar sonunda gruplarında ilk dört sırayı alan takımlar gruptan çıkar.
Çeyrek finale çıkacak takımlar belli olduktan sonra kalan 8 takım dörtlü final için mücadele eder. Grubu birinci bitiren takımlar dördüncülerle, ikinci bitiren takımlar ise üçüncülerle eşleşirler. Bu aşamada kupa lig maçlarından eleme usulünde maçlara geçer ve rakiplerini eleyen takımlar dörtlü final oynamaya hak kazanır. Çeyrek final mücadelesinde 5 maç üzerinden 3 maç kazanan rakibini eler. İlk 2 maç A takımının sahasında, 3. ve 4. maçlar B takımının sahasında, 5. maç ise tekrar A takımının sahasında oynanır.
Son aşama olan dörtlü final ise önceden belirlenen bir şehirde bu finale kalan 4 takım arasında oynanır. Dörtlü final maçları tek maçlık eleme sistemine göre oynanır. Yarı finalde elenen takımlar üçüncülük maçına, kazanan takımlar ise son gün finale çıkar.
Lig formatı
10 Kasım 2015 tarihinde Euroleague tarafından yeni bir format oluşturulduğu açıklandı. Yeni formatta aşama ikiye indirildi. 16 takım birbiriyle ikişer maç yaptığı çift devreli lig usulü uygulanacaktır. Ligi ilk sekiz sırada bitiren takımlar, play-off oynamaya hak kazanacak. 5 maç üzerinden oynanacak olan play-off maçlarında, 3 galibiyet alan takımlar şampiyonluk için dörtlü finale çıkacak.[4]
2019-20 sezonu itibarıyla ligdeki takım 18'e çıkartıldı.[5][6][7]
Organizasyonun resmi internet sitesinde yapılan açıklamayla 2023-2024 sezonundan itibaren Play-Off’a kalan son 2 takımı belirlemek için Play-In formatının uygulanacağı belirtildi. Normal sezonu 7’nci ve 8’inci sırada bitiren takımlar, 7’nci sırada yer alan takımın ev sahipliğinde bir maç oynayacak ve kazanan takım, Play-Off’ta 2’nci sıradaki takımın rakibi olacak. Bu eşleşmeyi kaybeden takım ise, 9’uncu ve 10’uncu sırada yer alan takımların aralarında oynayacağı tek maçın galibiyle karşı karşıya gelecek. Bu eşleşmeyi kazanan takım ise Play-Off’a 8’inci sıradan dahil olarak normal sezonu 1’inci sırada tamamlayan takımın rakibi olacak. Bir önceki sistemde, normal sezonu 7'nci ve 8'inci sırada tamamlayan takımlar, direkt olarak Play-Off turuna kalma hakkı elde ediyordu.[8][9]
Logolar
| EuroLeague logosunun gelişimi | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2000-2005 | 2005-2010 | 2010-2016 | 2016-bugün | |||||
 |  |  |  | |||||
Uzun vadeli lisansı olan takımlar
|
EuroLeague'de geri kalan diğer 5 takım yıllık lisansı olan ilişkili kulüplerdir. Bu beş takım önceki sezon Avrupa'nın ikinci seviye turnuvası olan EuroCup'ı kazanan ve millî lig şampiyonları ile wildcard alan takımlardan oluşmaktadır.
Arena standartları
2012-13 sezonundan itibaren o zamanlar "A Lisansı" olan kulüpler ev sahibi oldukları EuroLeague karşılaşmalarını en az 10.000 kişilik arenalarda oynamaları gerekiyordu. Aynı 10.000 kişilik kapasite kaidesi şu an hâlen uzun vadeli lisansa üye olan EuroLeague kulüpleri için geçerlidir.
Finaller
1958'den itibaren EuroLeague öncesi Avrupa Kupası dahil.
Şampiyonluk sayısına göre takımlar
| Sıra | Takım | Şampiyonluk | İkincilik | Şampiyonluk sezonları |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Real Madrid | 11 | 9 | 1963-64, 1964-65, 1966-67, 1967-68, 1973-74, 1977-78, 1979-80, 1994-95, 2014-15, 2017-18, 2022-23 |
| 2 |   CSKA | 8 | 6 | 1960-61, 1962-63, 1968-69, 1970-71, 2005-06, 2007-08, 2015-16, 2018-19 |
| 3 |  Makkabi Tel Aviv | 6 | 9 | 1976-77, 1980-81, 2000-01, 2003-04, 2004-05, 2013-14 |
| 4 |  Panathinaikos | 1 | 1995-96, 1999-00, 2001-02, 2006-07, 2008-09, 2010-11 | |
| 5 |  Varese | 5 | 5 | 1969-70, 1971-72, 1972-73, 1974-75, 1975-76 |
| 6 | Olimpiakos | 3 | 6 | 1996-97, 2011-12, 2012-13 |
| 7 | Olimpia Milano | 2 | 1965-66, 1986-87, 1987-88 | |
| 8 | Rīgas ASK | 1 | 1958, 1958-59, 1959-60 | |
| - |  Split | 1988-89, 1989-90, 1990-91 | ||
| 10 | Barcelona | 2 | 6 | 2002-03, 2009-10 |
| 11 | Virtus Bologna | 3 | 1997-98, 2000-01 | |
| 12 |  Anadolu Efes | 1 | 2020-21, 2021-22 | |
| 13 | Cantù | - | 1981-82, 1982-83 | |
| - | Cibona | 1984-85, 1985-86 | ||
| 15 | Fenerbahçe | 1 | 2 | 2016-17 |
| 16 | Dinamo Tbilisi | 1 | 1961-62 | |
| - | Joventut Badalona | 1993-94 | ||
  Žalgiris | 1998-99 | |||
| 19 | Bosna | - | 1978-79 | |
| - | Virtus Roma | 1983-84 | ||
| Partizan | 1991-92 | |||
 Limoges CSP | 1992-93 | |||
| 23 |  Akademik | - | 2 | - |
| - |  Brno | |||
| Treviso | ||||
| Baskonia | ||||
| 27 | USK Prag | 1 | ||
| - | AEK | |||
| Fortitudo Bologna |
Şampiyonluk sayısına göre ülkeler
| Sıra | Ülke | Takım | Şampiyonluk | İkincilik |
|---|---|---|---|---|
| 1. | İspanya | Real Madrid | 11 | 9 |
| Barcelona | 2 | 6 | ||
| Joventut Badalona | 1 | 1 | ||
| Baskonia | - | 2 | ||
| 4 takım | 14 | 18 | ||
| 2. | İtalya | |||
| Varese | 5 | 5 | ||
| Olimpia Milano | 3 | 2 | ||
| Virtus Bologna | 2 | 3 | ||
| Cantù | 2 | - | ||
| Virtus Roma | 1 | - | ||
| Treviso | - | 2 | ||
| Fortitudo Bologna | - | 1 | ||
| 7 takım | 13 | 13 | ||
| 3. | Yunanistan | Panathinaikos | 6 | 1 |
| Olympiacos | 3 | 6 | ||
| AEK | - | 1 | ||
| 3 takım | 9 | 8 | ||
| 4. | Sovyetler Birliği | CSKA | 4 | 3 |
| Rīgas ASK | 3 | 1 | ||
| Dinamo Tbilisi | 1 | 1 | ||
| Žalgiris | - | 1 | ||
| 4 takım | 8 | 6 | ||
| 5. | Yugoslavya | Split | 3 | 1 |
| Cibona | 2 | - | ||
| Bosna | 1 | - | ||
| Partizan | 1 | - | ||
| 4 takım | 7 | 1 | ||
| 6. | İsrail | Makkabi Tel Aviv | 6 | 9 |
| 7. | Rusya | CSKA | 4 | 3 |
| 8. | Türkiye | Anadolu Efes | 2 | 1 |
| Fenerbahçe | 1 | 2 | ||
| 2 takım | 3 | 3 | ||
| 9. | Fransa | Limoges CSP | 1 | - |
| - | Litvanya | Žalgiris | 1 | - |
| 11. | Çekoslovakya | Brno | - | 2 |
| USK Prag | - | 1 | ||
| 2 takım | 0 | 3 | ||
| 12. | Bulgaristan | Akademik | - | 2 |
Rekorlar
- En başarılı takım Real Madrid'dir. 11 şampiyonluğu rekordur.
- KK Split modern EuroLeague Final Four döneminde (1987-88 sezonundan bugüne) kupayı üç kez arka arkaya (1988-89, 1989-90, 1990-91) kazanan tek takımdır.
- ASK Riga bir Sovyet takımı olarak EuroLeague Final Four dönemi öncesi kupayı üç kez arka arkaya (1958, 1958-59, 1959-60) kazanan tek takımdır.
- Makkabi Tel Aviv (2003-04, 2004-05); Olimpiakos (2011-12, 2012-13) ve Anadolu Efes (2020-21, 2021-22) Euroleague Basketball döneminde (2000-01 sezonundan bugüne) EuroLeague'i iki kez arka arkaya kazanan üç takımdır.
- Turnuvaya katılan dokuz farklı takım çıkarmış tek şehir İstanbul'dur: Beşiktaş, Darüşşafaka, Eczacıbaşı, Anadolu Efes, Fenerbahçe, Galatasaray, İstanbul Teknik Üniversitesi, Modaspor ve Ülker.
- Milano'nun kuzey metropol bölgesinde 40 kilometrekareden küçük bir alanda toplam 10 FIBA Avrupa Şampiyonlar Kupası kazanmış ve 16 kez finalde oynamış 3 takım vardır: Olimpia Milano, Cantù ve Varese.
- Bir EuroLeague Finali için rekor sayı farkı Tel Aviv'deki 2004 Finali'nde ev sahibi takım Makkabi Tel Aviv'in Skipper Bologna'yı 118-74 yenmesiyle elde edilmiştir (44 sayı fark).
- Resmî seyirci rekoru 5 Mart 2009'da Štark Arena'da 2008-09 sezonu Son 16 turundaki Partizan-Panathinaikos karşılaşmasını seyreden 22.567 kişilik kitledir.[11]
- 2019-20 sezonunda Anadolu Efes forması altında 49 sayı ile Bayern München karşısında Shane Larkin'e ait olan bir maçta en fazla sayı bulan oyuncu rekoru Nigel Hayes tarafından Fenerbahçe forması altında 50 sayı ile ALBA Berlin karşısında 2023-24 EuroLeague sezonunda kırılmıştır.[12]
- 3 Sayı Rekoru 14 Mart 2024 tarihinde Fenerbahçe ile Valencia takımları arasında oynanan karşılaşmada Fenerbahçe tarafından kırılmıştır. 38 de 24 ( %63 )
Ayrıca bakınız
Kaynakça
www.fotomac.com.tr/euroleague/2022/05/21/real-madrid-57-58-anadolu-efes-mac-sonucu-ozet-thy-euroleague-sampiyonu-anadolu-efes/
Dış bağlantılar
- Euroleague Resmî Sitesi29 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ULEB Resmî Site 10 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- FIBA Avrupa Resmî Site 24 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Kadrolarıyla Şampiyonların listesi 27 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- EuroLeague tarihi - istatistikler
- InterBasket.net EuroLeague basketbol forumu
- EuroLeague'in Youtube kanalı 21 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.