Makedonca
Makedonca (kendi dilinde: македонски / makedonski), Güney Slav dillerinin doğu grubundan bir dildir. Makedonların ve Kuzey Makedonya Cumhuriyeti'nin resmî dilidir.
| Makedonca | |
|---|---|
| македонски јазик | |
| Telaffuz | Makedonca telaffuz: [maˈkɛdɔnski jazik] |
| Bölge | Balkanlar |
| Etnisite | Makedonlar |
| Dönem | 6. yüzyıl - Günümüz[1] |
| Dil ailesi | |
| Diyalektler | Makedon diyalekti |
| Yazı sistemi | Kiril alfabesi (Makedon alfabesi) |
| Resmî durumu | |
| Resmî dil |  Kuzey Makedonya |
| Tanınmış azınlık dili |  Arnavutluk Romanya Sırbistan |
| Dil kodları | |
| ISO 639-1 | mk |
| ISO 639-2 | mac (B) mkd (T) |
| ISO 639-3 | mkd |
 Kuzey Alt Polog Crna Gora Kumanovo / Kratovo Batı Merkezi Yukarı Polog Reka Mala Reka / Galičnik Debar Drimkol / Golo Brdo Vevčani / Radοžda Yukarı Prespa / Ohrid Alt Prespa Doğu Mariovo / Tikveš Štip / Strumica Maleševo / Pirin Güney Korča Kostur Nestram Solun / Voden Ser / Drama | |
Alfabe
Makedon alfabesindeki harflerin okunuşları UFA ile gösterilmiştir.
| Аа /a/ | Бб /b/ | Вв /v/ | Гг /ɡ/ | Дд /d/ | Ѓѓ /gʲ/ | Ее /ɛ/ | Жж /ʒ/ | Зз /z/ | Ѕѕ* /ʣ/ |
| Ии | Јј /j/ | Кк /k/ | Лл /l/ | Љљ /ʎ/ | Мм /m/ | Нн /n/ | Њњ /ɲ/ | Оо /ɔ/ | Пп /p/ | Рр /r]/ |
| Сс /s/ | Тт /t/ | Ќќ /kʲ/ | Уу /u/ | Фф /f/ | Хх /h/ | Цц /ʦ/ | Чч /ʧ/ | Џџ /ʤ/ | Шш /ʃ/ |
* Ѕѕ harfi (J hariç) tıpkı diğer harflerde de olduğu gibi Latin alfabesinden gelme değildir. Yunan Stigma ς harfinden gelmektedir. Latin S harfine benzemesi rastlantısaldır.
Tarih
Makedonca yazıya dökülen ilk Slav dilidir. Yazıya dökülmesiyle (9. Yüzyıl) gelişmeye başlar. Makedon dili yüzyıllarca komşuları tarafından inkâr edildi. Bulgarlar Makedoncayı Bulgarcanın bir diyalekti kabul ettiler. Makedonca ilk gelişmesine rağmen ilk sözlük 1875'te Gjorgji Pulevski tarafından kaleme alınmış,[2] 1903'te standartlaşmış, 1945'te Tito ve Anti-faşist Makedon meclisi tarafından 1945'te resmiyet kazanmıştır. Fonetiğe uygun harflerle Krste Misirkov adlı Makedon dilbilimci tarafından ilk Makedon alfabesi 1903'te oluşturulmuştur. Daha sonradan 1945'te yazıda da uyum sağlamak amacıyla aynı seslerle Anti-Faşist Makedon Meclisi tarafından yeniden düzenlenmiştir. Makedoncanın varlığını uzun yıllar kabul etmeyen Bulgaristan, 1999 yılında imzalanan protokol ile Makedonya Cumhuriyeti'nin resmî dili olarak Makedoncayı kabul etmiştir.
Eski Makedonca (9. yüzyıl - 18. yüzyıl), Yeni Makedonca (1802-1944) ve Çağdaş Makedonca (1945 - günümüz) şeklinde 3 temel döneme ayrılır.[3]
Genel ifadeler
| Türkçe | Makedonca | Transkripsiyon |
|---|---|---|
| Makedonca | македонски | makedonski |
| Merhaba | здраво | zdravo |
| Nasılsın? | како си? | kako si? |
| İyi günler | добар ден | dobar den |
| Hoşgeldin | добре дојде | dobre dojde |
| Günaydın | добро утро | dobro utro |
| Hoşçakal | пријатно | prijatno |
| Lütfen | молам | molam |
| Teşekkür ederim | благодарам | blagodaram |
| Affedersiniz | извинете | izvinete |
| Ne kadar? | колку? | kolku? |
| Evet | да | da |
| Hayır | не | ne |
| Anlamıyorum | не разбирам | ne razbiram |
| Tuvalet nerede? | каде е тоалетот? | kade e toaletot? |
| İngilizce konuşur musunuz? | Зборувате ли англиски? | Zboruvate li angliski? |
- Денес(Denes): Bugün
- Утре(Utre): Yarın
- Седмица(Sedmica [ c:ts ]): Hafta
- Месец (Mesec): Ay
- Година (Godina): Yıl
- Свет(Svet): Dünya
- Понеделник(Ponedelnik): Pazartesi
- Вторник(Vtornik): Salı
- Среда(Sreda): Çarşamba
- Четврток(Chetvrtok): Perşembe
- Петок(Petok): Cuma
- Сабота(Sabota): Cumartesi
- Недела(Nedela): Pazar
Makedonca Aylar
Makedoncada ay isimleri kültüre göre ayrılan iki tip şeklinde kullanılmaktadır.
İlki Slav dillerde de kullanılan Gregoryen takvimi ay isimleri iken, ikinci tip kullanım ise daha çok hava durumu ve tarım ile ilişkilendirilen Eski Makedonca ay isimleridir.
| No. | Latince | Türkçe | Makedonca Kiril | Macedonca Latin | Eski Macedonca | Okunuşu | Anlamı |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1. | Ianuarius | Ocak | Јануари | Januari | Коложег | Koložeg | Odun yakma ayı |
| 2. | Februarius | Şubat | Февруари | Fevruari | Сечко | Sečko | Buz ayı |
| 3. | Martius | Mart | Март | Mart | Цутар | Cutar | Çiçeklenme ayı |
| 4. | Aprilis | Nisan | Април | April | Тревен | Treven | Çimlenme ayı |
| 5. | Maius | Mayıs | Мај | Maj | Косар | Kosar | Çalı çırpı ayı |
| 6. | Iunius | Haziran | Јуни | Juni | Жетвар | Žetvar | Meyve olgunlaşma ayı |
| 7. | Iulius | Temmuz | Јули | Juli | Златец | Zlatec | Altın ay |
| 8. | Augustus | Ağustos | Август | Avgust | Житар | Žitar | Buğday ayı |
| 9. | September | Eylül | Септември | Septemvri | Гроздобер | Grozdober | Üzüm toplama ayı |
| 10. | October | Ekim | Октомври | Oktomvri | Листопад | Listopad | Yaprak düşme ayı |
| 11. | November | Kasım | Ноември | Noemvri | Студен | Studen | Soğuk ayı |
| 12. | December | Aralık | Декември | Dekemvri | Снежник | Snežnik | Kar ayı |