Báo điện tử

Báo trực tuyến, báo điện tử, báo mạng hay tin tức trực tuyến là loại hình báo viết được xây dựng theo hình thức một trang web và phát hành dựa trên nền tảng Internet. Báo điện tử được tòa soạn điện tử xuất bản, còn người đọc báo dựa trên máy tính, thiết bị cá nhân như máy tính bảng, điện thoại di động trung cao cấp,... có kết nối internet.

Khác với một trang web nói chung hay trang thông tin điện tử, báo trực tuyến cập nhật thường xuyên tin tức, đặc biệt là đăng "tin tức thời" hay "tin giật gân" (Breaking news). Báo điện tử cho phép mọi người trên khắp thế giới tiếp cận tin tức nhanh chóng không phụ thuộc vào không gian và thời gian. Sự phát triển của Báo điện tử đã làm thay đổi thói quen đọc tin và ít nhiều có ảnh hưởng đến việc phát triển báo giấy truyền thống [1].

Về thuật ngữ báo trực tuyến trong tiếng Anh gọi là "Online newspaper". Sự phổ biến và thuận tiện của việc dùng từ "Online" dẫn đến trên thế giới và trong nước từ này được gắn thẳng vào tên báo, ví dụ "Báo Tin Tức Online", "Tuổi Trẻ Online",... để chỉ phiên bản trực tuyến.

Phân loại

Hiện nay có nhiều cách phân loại Báo điện tử khác nhau, tùy theo tiêu chí phân loại và việc để ý đến quy định riêng của mỗi nước.

Theo cách thức biên tập và phát hành có thể chia ra:

  1. Báo lai (hybrid), là bản báo trực tuyến phát hành song song với bản báo in. Ngày nay tất cả các báo in đều có bản phát hành trực tuyến. Các báo có đội ngũ phóng viên hùng hậu thì cập nhật tin liên tục và phiên bản trực tuyến có thể khác hẳn bản in. Khái niệm kỳ phát hành như "báo ngày", "báo tuần" cũng không còn. Ví dụ trong nước là "Báo Lao động điện tử", "Báo Nhân Dân điện tử",... ví dụ nước ngoài là "Spiegel Online",...
  2. Chỉ trực tuyến (online-only), phát hành gần như không có bản in tương ứng. Đây là báo do các hãng thông tấn, phát thanh, truyền hình lập ra. Trường hợp đơn giản là một báo mới ra đời mà việc phát hành bản in không có khả năng cạnh tranh và không hiệu quả về kinh tế. Ví dụ Hãng CNN, BBC,... hay báo trong nước như Báo điện tử Đài Truyền hình Việt Nam,...
  3. Báo tổng hợp tin tức từ các báo khác (News Aggregators), hoặc đơn giản là quét các dữ liệu, thông tin từ các trang khác. Người ta gọi chung các báo điện tử dạng này, theo một cách khác là "Báo tự động cập nhật tin tức". Ví dụ trang "Very Quiet Lưu trữ 2016-11-10 tại Wayback Machine tổng hợp tin quốc tế, hay trang Báo Mới ở Việt Nam.
  4. Thể khởi nghiệp, là một trang web hay trang thông tin điện tử nhảy vào lãnh vực biên tập tin tức mọi mặt. Nó có thể là đoạn khởi nghiệp của một nhóm nào đó, và sau đó có thể thành công hay thất bại. Tại Việt Nam là trường hợp "Báo Năng lượng Mới (PetroTimes)" đã nhảy vào biên tập thời sự chính trị, nhưng có vẻ là thất bại.

Theo tính chính thống, thường xem trọng ở các nước có truyền thống kiểm soát truyền thông, thì chia ra:

  1. Chính thống, hay hợp pháp, là loại được cấp phép bởi một cơ quan chức năng của nước sở tại. Giấy phép có thể quy định cả những chủ đề nội dung được phép biên tập.
  2. Ngược lại, những báo điện tử hoạt động không phép tại nước sở tại (hoặc được cấp bởi một nước thứ 2, nhưng chưa được phép của nước sở tại) thường khó được chấp nhận.

Theo chất lượng nội dung thì chia ra:

  1. Chính thống, đưa các tin xác thực do phóng viên điều tra thu thập.
  2. Báo lá cải (tabloid), đưa tin vịt hoặc phóng tác.
  3. Loại trung gian là đưa lẫn lộn tin xác thực, tin thiếu điều tra xác thực và tin phóng tác. Có những báo định rõ trang lá cải để người đọc biết rõ và đọc cho vui. Tuy nhiên có những báo không chỉ rõ là đưa tin vịt, như một số báo ở Trung Quốc, Liên bang Nga [2][3],... mà báo trực tuyến ở Việt Nam thường dịch và đăng tải.

Một hình thức phân loại khác cũng được một số nước sử dụng, trong đó có Việt Nam, khi muốn phân biệt các trang mạng với nhau. Cách phân loại này dựa trên hình thức thể hiện trên phiên bản online. Cụ thể, gồm: trang tin điện tử và báo điện tử. Trong khi báo điện tử hội đủ các yếu tố được cấp phép hoạt động của một tờ báo điện tử, thì trang tin điện tử đa phần được lấy thông tin từ báo in đăng lại.

Báo giúp người đọc và tìm kiếm tin tức theo cách hoàn toàn mới. Mỗi mẩu tin được hiển thị kèm với các nguồn tin khác nhau đưa cùng tin hoặc tin tương tự. Báo giúp bạn tiếp cận các báo điện tử của Việt Nam một cách hiệu quả nhất. Báo được thiết kế đơn giản, tập trung vào tin tức, không có các banner quảng cáo. Báo rất tiện lợi và tiết kiệm thời gian hơn khi đọc tin tức.

Báo tổng hợp tin tức theo phong cách Google News cập nhật. Tin tức mới của báo được tự động cập nhật 2 phút/lần, ước khoảng 1200-1500 tin mới/ngày.

Hiện nay số tin tức được cập nhật trong ngày ngày càng lớn do sự phát triển của các báo điện tử Việt Nam. Nguồn tin chủ yếu được lấy từ các báo điện tử khác nhau nhưng có tiếng tại Việt Nam:

Bản quyền và những tranh cãi

Tại các nước có luật báo chí rõ ràng thì báo trực tuyến phải tuân thủ pháp luật, chẳng hạn như luật về tội phỉ báng, sự riêng tư, bản quyền,...[4]. Tại Việt Nam luật còn thiếu các điểm cụ thể, nên xuất hiện vi phạm bản quyền tràn lan, tung nội dung độc hại, và các tranh cãi, đến mức trong vụ "Nước mắm chứa asen 2016" có người đã phải dùng đến từ "truyền thông bất lương" [5].

Một tranh cãi bản quyền đáng chú ý là ngày 7/3/2013, báo Năng lượng Mới và trang tin điện tử petrotimes.vn đã có công văn yêu cầu Baomoi chấm dứt vi phạm bản quyền, qua việc sử dụng tin bài không xin phép. Theo thông báo của báo Năng lượng Mới, hiện nay có một số website công khai lấy tin bài của báo điện tử khác, trong đó có Baomoi, và việc tự động lấy lại tin bài và kinh doanh là "ăn cắp" chất xám của các cơ quan báo chí, vi phạm nghiêm trọng về bản quyền. Bản thân Năng lượng Mới đã bị Baomoi khai thác khoảng 10.000 tin bài (trên phiên bản điện tử Petrotimes). Do đó, tờ báo này đã có văn bản yêu cầu Baomoi từ ngày 7/03/2013 phải chấm dứt việc lấy thông tin và kinh doanh bằng thông tin của tờ báo này dưới bất kỳ hình thức nào.

Baomoi là một website tổng hợp thông tin tiếng Việt thuộc Công ty cổ phần công nghệ EPI, được cấp phép hoạt động theo giấy phép số 46/GP-TTĐT ngày 13/01/2012. Mỗi ngày trang này tổng hợp, phân loại khoảng 3.500 tin tức từ 60 nguồn chính thức của các báo điện tử và trang tin điện tử VN. Theo quy định của Bộ Thông tin - truyền thông, giấy phép này cho phép tổng hợp thông tin từ các báo nhưng với điều kiện phải được sự đồng ý bằng văn bản của các báo. Tuy nhiên trên thực tế, VnExpress, Dân Trí, Năng lượng Mới... chưa có bất cứ một văn bản nào đồng ý cho phép trang này khai thác lại thông tin [6].

Báo điện tử ở Việt Nam

Tại Việt Nam, tờ báo trực tuyến đầu tiên là tờ tạp chí Quê hương điện tử ra đời vào năm 1997. Đây là tờ tạp chí của Ủy ban về người Việt Nam ở nước ngoài trực thuộc Bộ Ngoại giao, phát hành số đầu tiên vào ngày 6/2/1997, chính thức khai trương ngày 3/12/1997. Năm 1998, báo điện tử Vietnamnet ra đời và đến năm năm 1999, báo Lao động, báo Nhân dân điện tử ra đời.

Tin tức tiếng Anh từ các hãng tin lớn

Hãng thông tấn:

Tổ hợp truyền thông:

Xem thêm

Tham khảo

Liên kết ngoài