Chánh niệm

Trong Kinh Tứ Niệm Xứ có đoạn khẳng định tầm quan trọng của Tứ Niệm Xứ: Này các Tỷ kheo, đây là con đường, đưa đến thanh tịnh cho chúng sanh, vượt khỏi sầu bi, diệt trừ khổ ưu, thành tựu chánh lý, chứng ngộ Niết bàn. Ðó là Bốn niệm xứ.. Con đường để đạt Niết Bàn là Chánh Niệm trên 4 pháp Thân Thọ Tâm Pháp.

Như vậy, theo như giáo lý thì Chánh Niệm muốn đúng thì phải thực hiện pháp Tứ Niệm Xứ theo Kinh. Theo như một số sư Đạo Phật Nguyên Thủy, nếu không thực hiện đúng theo Kinh thì Đạo quả sẽ không đảm bảo chứng đắc vì lời của Phật dạy không nên được thiếu sót, hiểu sai. Bốn pháp cần được Chánh Niệm được Phật dạy như sau: quán thân, quán thọ, quán tâm và quán pháp.

Quán thân là quán sát theo dõi hơi thở, đi đứng nằm ngồi, quán sát để thấy thân là bất tịnh (không trong sạch), quán sát tứ đại, quán sát tử thi (ở nghĩa địa, ngày xưa ở Ấn Độ người chết bị quăng thây ở nghĩa địa). Mục đích để thấy những thành phần hơi thở, oai nghi (đi đứng, nằm, ngồi) v.v... là khổ hoặc vô thường hoặc là vô ngã.

Quán thọ là quán sát những cảm thọ, cảm giác phát sanh liên tục để khám phá ra những cảm giác này cũng là khổ, vô thường, vô ngã.

Quán tâm là quán sát tâm, những trạng thái thuộc tâm (tâm sở) để thấy, biết chúng cũng là khổ, vô thường, vô ngã.

Quán pháp là quán sát các pháp trong quá trình chánh niệm, hễ pháp nào phát sanh thì quán pháp đó. Mục đích là chứng đắc Niết Bàn. Đòi hỏi phải qua cơ bản quán Thân, Thọ, Tâm trước để thuần phục, trước khi quán pháp.

• Giác sát

• Kinh Trường Bộ, Kinh Đại Niệm Xứ: https://www.budsas.org/uni/u-kinh-truongbo/truong22.htm
• Giảng giải kinh Đại Niệm Xứ và thiền minh sát tuệ. Thiền sư U Silananda (Tỳ khưu Khánh Hỷ dịch): https://thuvienhoasen.org/a1941/dai-niem-xu