Empedocles
Empedocles (phiên âm: /ɛmˈpɛdəkliːz/; tiếng Hy Lạp cổ: Ἐμπεδοκλῆς; Empedoklēs; tiếng Hy Lạp cổ: [empedoklɛ̂ːs]; khoảng 490–430 TCN) là một nhà triết học Hy Lạp tiền Socrates và là một công dân của Agrigentum, một thành phố Hy Lạp nằm trên đảo Sicilia. Empedocles nổi tiếng nhất là nhờ ông là người khởi xướng cho thuyết nguồn gốc vũ trụ tạo bởi bốn nguyên tố cổ điển là đất, không khí, lửa và nước. Trong quá trình phát triển của sinh vật thì đầu tiên xuất hiện thực vật, rồi đến động vật, rồi đến con người. Trong quá trình ấy, những loài có thể thích nghi được với hoàn cảnh thì sinh tồn, những loài không thích nghi được thì diệt vong.[1] Ông cũng là người đề xuất ra khái niệm năng lượng gọi là Ái tình và Xung đột (Love and Strife) nhờ đó mà các nguyên tố cổ điển có thể hòa trộn hoặc tách rời.
Empedocles Ἐμπεδοκλῆς | |
|---|---|
 Empedocles, bản in khắc thế kỷ 17 | |
| Sinh | 490 TCN Agrigentum, Sicilia |
| Mất | 430 TCN (khoảng 60 tuổi) Mount Etna, Sicilia |
| Thời kỳ | Triết học tiền Socrates |
| Vùng | Triết học phương Tây |
| Trường phái | Trường phái đa nguyên |
Đối tượng chính | Nguồn gốc vũ trụ và bản thể học |
Tư tưởng nổi bật | Toàn bộ vật chất đều được tạo từ bốn nguyên tố là: nước, đất, khí và lửa. |
Ảnh hưởng bởi
| |
Ảnh hưởng tới | |
Cuộc đời
Empedocles sinh ra khoảng năm 490 TCN ở Agrigentum (Acragas) trên đảo Sicilia trong một gia đình danh giá.[2] Có rất ít thông tin về cuộc đời của ông. Cha ông, Meto, dường như đã bị lơi dụng để lật đổ bạo chúa của Agrigentum, Thrasydaeus, vào năm 470 TCN. Empedocles đã tiếp nối truyền thống là người theo quan điểm dân chủ giống cha mình khi ông góp sức trong việc lật đổ chính quyền kế tiếp hoạt động theo kiểu chính trị đầu sỏ. Người ta nói rằng ông rất hào hiệp trong việc trợ giúp người nghèo;[3] gay gắt đấu tranh với thói hống hách của tầng lớp quý tộc;[4] và thậm chí ông còn từ chối làm chủ thành phố khi người ta đề nghị ông[5]. Empedocles bị chết vì rơi xuống núi lửa Etna ở Sicilia[1].
Tham khảo
Đọc thêm
- Bakalis, Nikolaos (2005). Handbook of Greek Philosophy: From Thales to the Stoics. Victoria, B.C.: Trafford. ISBN 1-4120-4843-5.
- Burnet, John (2003) [1892]. Early Greek Philosophy. Whitefish, Mont.: Kessinger. ISBN 0-7661-2826-1.
- Gottlieb, Anthony (2000). The Dream of Reason: A History of Western Philosophy from the Greeks to the Renaissance. London: Allen Lane. ISBN 0-7139-9143-7.
- Guthrie, W. K. C. (1978) [1965]. A History of Greek Philosophy, vol. 2 (biên tập). The Presocratic Tradition from Parmenides to Democritus. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-29421-5.
- Inwood, Brad (2001). The Poem of Empedocles . Toronto: University of Toronto Press. ISBN 0-8020-4820-X.
- Kingsley, Peter (1995). Ancient Philosophy, Mystery, and Magic: Empedocles and Pythagorean Tradition. Oxford: Clarendon Press. ISBN 0-19-814988-3.
- Review by John Bussanich
- Review by John Opsopaus Lưu trữ 2006-10-07 tại Wayback Machine
- Review by J.-C Picot Lưu trữ 2016-09-05 tại Wayback Machine
- Kirk, G. S. (1983). The Presocratic Philosophers: A Critical History. J. E. Raven, and M. Schofield (ấn bản 2). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-25444-2.
- Lambridis, Helle (1976). Empedocles: a philosophical investigation. Tuscaloosa, AL: University of Alabama Press. ISBN 0-8173-6615-6.
- Long, A. A. (1999). The Cambridge Companion to Early Greek Philosophy. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-44122-6.
- Luchte, James (2011). Early Greek Thought: Before the Dawn. London: Bloomsbury Publishing. ISBN 978-0567353313.
- Millerd, Clara Elizabeth (1908). On the interpretation of Empedocles. Chicago: University of Chicago Press.
- O'Brien, D. (1969). Empedocles' cosmic cycle: a reconstruction from the fragments and secondary sources. London: Cambridge University Press. ISBN 0-521-05855-4.
- Russell, Bertrand (1945). A History of Western Philosophy, and Its Connection with Political and Social Circumstances from the Earliest Times to the Present Day. New York: Simon and Schuster. ISBN 0-415-07854-7.
- Wright, M. R. (1995). Empedocles: The Extant Fragments . London: Bristol Classical Press. ISBN 1-85399-482-0.
Liên kết ngoài
- Richard Parry. “Empedocles”. Trong Zalta, Edward N. (biên tập). Stanford Encyclopedia of Philosophy.
- Empedocles of Agrigentum resources Lưu trữ 2006-12-05 tại Wayback Machine at Peithô's Web
- Empedocles Fragments, translated by Arthur Fairbanks, 1898.
Diogenes Laërtius, Life of Empedocles, translated by Robert Drew Hicks (1925).- [1] for an extended and updated bibliography.
- [2] Lưu trữ 2011-06-15 tại Wayback Machine the site dedicated to Empedocles.
- O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., “Empedocles”, Bộ lưu trữ lịch sử toán học MacTutor, Đại học St. Andrews
