Giao Linh (ca sĩ)

Bà sinh ra tại Sài Gòn trong một gia đình nghèo gồm bảy anh chị em nhưng không ai tham gia lĩnh vực nghệ thuật.^[2] Cha quê ở tỉnh Hà Nam;^[3] mẹ quê ở tỉnh Quảng Bình nhưng đã di cư vào miền Nam Việt Nam từ bé.^[4] Bà đam mê ca hát từ thuở nhỏ, và mẹ bà vẫn lén cho bà đi học thầy cổ nhạc dù rằng cha cấm đoán.^[4] Tuy vậy, Giao Linh tâm sự bà vẫn yêu thích tân nhạc hơn.

Trước 1975

Trong một chuyến đi chơi Đà Lạt vào năm 1965, khi Đỗ Thị Sinh bày tỏ ước muốn ca hát của mình với người bạn thân và xin tư vấn đặt nghệ danh thì người bạn gợi ý tên "Giao Linh" vì tin rằng "nghệ danh này sẽ gặp nhiều may mắn";^[1][2] "Giao Linh" có ý nghĩa là "hai tâm hồn giao nhau".^[4]

Thấy bà hát hay, người anh kết nghĩa là nhạc sĩ Ngọc An dẫn bà xin vào làm ở hãng hàng không Air Vietnam ở vị trí nhân viên soát vé, khi nào đoàn văn nghệ của hãng thiếu người thì bà thế vào.^[5] 3 tháng sau, Giao Linh bắt đầu nghiệp cầm ca kể từ dấu mốc giành huy chương vàng khi đại diện đoàn Air Vietnam tham dự chương trình văn nghệ của đoàn "Kim Hoàng - Như Mai" vào năm 1966. Trong một buổi giao lưu văn nghệ cũng trong năm này, nhạc sĩ Thu Hồ nghe được giọng hát Giao Linh và hẹn bà hôm sau lên hãng đĩa Continental của nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông để thử giọng,^[2] mở ra cơ hội giúp Giao Linh ký được với hãng Continental hợp đồng thu đĩa độc quyền trong 3 năm.^[2] Bà luôn ghi ơn nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông vì bản hợp đồng có giá trị lớn lao: 150.000 đồng, so với lương tầm trung là 4.600 đồng/tháng ở Air Vietnam trước đó, xét hoàn cảnh của một cô gái trẻ nhà bình dân lao động nghèo. Giao Linh từng dành 2 năm để học cổ nhạc theo mong muốn của nhạc sĩ, song bà cho rằng mình "không có duyên" với thể loại này.^[6] Một ví dụ về dĩa tân cổ có Giao Linh tham gia hồi đầu là EP Continental Hận tình Tô Ánh Nguyệt với tân nhạc Ngọc Sơn, vọng cổ Yên Sơn, hát chung với Ngọc Giàu, Hữu Phước, Thành Được và Tuyết Hồng, được phát hành năm 1966.

Chỉ 3 tháng đi hát Giao Linh đã nổi tiếng, được báo chí đánh giá là "ca sĩ có đôi hài 7 dặm".^[4] Hãng Continental có chương trình đào tạo riêng cho bà, chọn lựa kĩ bài hát sao cho phù hợp với giọng bà, và thế là sau này phần lớn các bài đó đều gắn với sự nghiệp của Giao Linh như "Thầm kín", "Mùa sao sáng" (Nguyễn Văn Đông), "Một loài chim biển" (Nguyễn Vũ), "Không bao giờ quên anh" (Hoàng Trang), "Màu tím pensée" (Ngọc Sơn & Đài Phương Trang), "Nửa đêm khấn hứa" (Tuấn Hải),...^[7] Giao Linh từng kể rằng, nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông đặt ra yêu cầu rất khắt khe, có lần yêu cầu bà phải thu âm một ca khúc đến 48 lần đến khi thu đạt mới thôi.^[8]

Năm 1970, hết hạn hợp đồng, Giao Linh tiếp tục cộng tác thêm với nhiêu hãng đĩa khác.^[9] Bà cộng tác với nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông ở cả 2 hãng dĩa Continental và hãng dĩa Sơn Ca, được hãng Sơn Ca làm cho băng nhạc Sơn Ca 6 dành riêng cho bà đơn ca.

Sau 1975

Năm 1982, Giao Linh rời Việt Nam sang Canada để đoàn tụ với gia đình. Tiệm phở "Linh" ở Toronto là nguồn sống chính của gia đình bà.^[10] Bà kết hôn năm 1987^[2] và về sau thì sang định cư ở San Jose, California, Hoa Kỳ. Bà đi hát nhiều nơi và thu âm nhiều băng đĩa cho các trung tâm ca nhạc, ngoài ra có các CD với nhãn hiệu Trung tâm Băng nhạc Giao Linh (Giao Linh Productions) của chính bà tại Westminster, California.

Năm 1988, có người quen đưa một cuốn băng ca sĩ Tuấn Vũ cho bà nghe. Thấy đặc biệt nên bà hẹn gặp ông, để rồi Giao Linh tự gom góp tài chính thu một cuốn băng song ca với Tuấn Vũ tựa là Đôi mắt người xưa. Băng bán rất chạy, đại lý khắp nơi hỏi làm bà trả lời không xuể. Sau Giao Linh nhượng lại bản quyền cho trung tâm Giáng Ngọc, và băng đĩa Đôi mắt người xưa bán được hàng chục ngàn bản ngay lần in đầu.^[11]

Năm 2000, Giao Linh trở về Việt Nam biểu diễn.^[2] Tương tự hồi ở Canada, bà cũng mở một quán phở ở Quận 10 nhưng quán đã ngưng phục vụ do Giao Linh quá bận rộn với công việc.^[2] Ghi chú thêm rằng trước năm 1975, địa chỉ của Giao Linh ở đường Nguyễn Kim, cũng thuộc Quận 10, Sài Gòn. Cho đến nay, giọng ca Giao Linh vẫn tiếp tục phục vụ khán thính giả yêu nhạc khắp mọi nơi, tham gia một số chương trình truyền hình và các hoạt động từ thiện giúp đỡ đồng bào mình.^[12]

Trong đời Giao Linh có ba người thầy lớn là nhạc sĩ Thu Hồ, Nguyễn Văn Đông và Ngọc Sơn. Giao Linh quan niệm:

Cuộc sống riêng

Giao Linh và chồng từng gặp gỡ nhau từ năm bà mới 17 tuổi, nhưng phải đến 20 năm sau thì hai ông bà mới về chung tổ ấm. Tuy không làm văn nghệ nhưng chồng Giao Linh là người sẻ chia, đồng cảm với bà trong bước đường nghệ thuật. Dù Giao Linh không có con ruột nhưng bà và các con riêng của chồng đều dành những tình cảm tốt đẹp cho nhau.^[10] Bà có quan hệ rất thân thiết với Phi Nhung.^[3]

Trước năm 1975

Dưới đây là danh sách chưa đầy đủ liệt kê tên các băng magnetophon (tức băng ma-nhê, băng reel, băng cối) và băng cassette, chưa liệt kê các dĩa hát có bài hát do Giao Linh trình bày (liệt kê theo tên băng).

Băng

Dĩa

Rất nhiều dĩa hát của các hãng Continental, Sơn Ca, Capitol,...

Sau năm 1975

Dưới đây là danh sách chưa đầy đủ liệt kê tên các băng cassette và CD mà số bài hát do Giao Linh trình bày (đơn ca hay song ca) chiếm từ một nửa trở lên so với tổng số bài (liệt kê theo hãng sản xuất/phát hành).

Hải ngoại

• Giao Linh 1: Trường Hải 3 - Tiếng xưa (1983) ^[13]
• Giao Linh 2: Trường Hải 5 - Lòng mẹ (1984) ^[14]
• Giao Linh 3: Trường Hải 14 - Yêu người như thế đó (1985) ^[15]
• Giao Linh 4: Thanh Lan 21 - Thương muộn (1985)
• Giao Linh 5: Làng Văn 28 - Màu tím penseé (1987) (Làng Văn CD 161 - Nó và tôi) ^[16]
• Giao Linh: Đôi mắt người xưa (1987) với Tuấn Vũ
• Giao Linh 6: Tâm sự với anh (1988) ^[17] (Phượng Hoàng 4)
• Giao Linh 7: Cuối nẻo đường tình (1990) ^[18]
• Giao Linh 8: Đêm ru điệu nhớ (1991) ^[19]
• Giao Linh 9: Ngày con về (1992) với Duy Khánh, Việt Dzũng, Phượng Vũ ^[20]
• Giao Linh 10: Ngày buồn (1993) với Phượng Vũ ^[21]
• Giao Linh 11: Đò tình (1994) ^[22]
• Giao Linh 12: Đôi ngả chia ly (1994) với Trường Hải ^[23]
• Giao Linh 14: Giọng ca dĩ vãng (1995) ^[24]
• Giao Linh 15: Những đứa con của mẹ (1996) ^[25]
• Giao Linh 16: Mùa sao sáng (1996) với nhiều ca sĩ ^[26]
• Giao Linh 17: Rước xuân về nhà (1997) với nhiều ca sĩ ^[27]
• Giao Linh 18: Do You Miss Me (199?) Jenny Hiền
• Giao Linh 19: You'll See (199?) Lilian, Thiên Kim, Đặng Lý, Alan Khôi
• Đại Dương 1 - Chuyện tình dở dang (1998) với Hương Lan, Hà Duy ^[28]
• Đại Dương 2 - Tình thu xưa (199?) với Huy Tâm ^[29]

Trung tâm Trường Hải:

• Trường Hải 15: Khổ qua - Nhạc yêu cầu (1986) với Trường Hải
• Trường Hải Productions 2: Mũi tên tình ái (1994) với Trường Hải
• Trường Hải Productions 4: Hận tình sử (1994) với Trường Hải
• Mây Tím CD 2: Sương trắng miền quê ngoại (1995) (tái bản Trường Hải Productions 2)
• Giáng Ngọc CD: Những chuyện tình ngang trái (1996) (tái bản Trường Hải Productions 4)

Trung tâm Giáng Ngọc:

• Giáng Ngọc 27 - Hồn trinh nữ (1987) với Thanh Tuyền, Hương Lan ^[30]
• Giáng Ngọc 47 - Hồn trinh nữ 2 (1988) với Thiên Trang, Hương Lan
• Giáng Ngọc 52 - Tình ngoại ô (1988) với Tuấn Anh, Tuấn Vũ ^[31]
• Giáng Ngọc 55 - Đôi mắt người xưa (1988) tái bản
• Giáng Ngọc 62 - Ngỏ ý (1988) với Tuấn Vũ ^[32]
• Giáng Ngọc 66 - Anh ở đâu (1988) với Phượng Mai
• Giáng Ngọc 79 - Ai cho tôi tình yêu (1989) với Thiên Trang, Tuấn Vũ ^[33]
• Giáng Ngọc 97 - Tình sầu biên giới (1989) với Thanh Tuyền, Tuấn Vũ
• Giáng Ngọc 123 - Đêm gọi người yêu (1991) với Anh Vũ
• Giáng Ngọc 135 - Giọt buồn không tên (1991) với Phượng Mai, Anh Vũ
• Giáng Ngọc 147 - Em sắp về chưa (1992) với Tuấn Vũ ^[34]

Trung tâm khác:

• Ca Dao 19 - Cơn mê tình ái (1997) với Trường Vũ
• Dân Chúa - Hồng ân Thiên Chúa (1987)
• Đời 21 - Mỹ nhân (1988) với Thanh Tuyền, Hương Lan
• Đời 26 - Nếu đời không có anh (1988) với Tuấn Vũ, Sơn Tuyền
• Làng Văn 23 - Áo em chưa mặc một lần (1987) với Chế Linh ^[35]
• Làng Văn 70 - Đêm tâm giao (1988) với Hương Lan, Tuấn Vũ ^[36]
• NĐBD 15 - Mơ hoa (1988) với Tuấn Vũ, Hưong Lan, Nhật Linh
• Phượng Nga 7 - Bơ vơ ngõ hẹn hò (1992) với Thế Anh, Lưu Hồng, Carol Kim
• Thanh Hằng 2 - Ru anh (1994) với Hương Lan
• Thanh Hằng - Định Mệnh Trong Tình Yêu (1994) với Tuấn Vũ
• Thanh Lan 107 - Tâm sự nàng Buram (1987) với Thanh Tuyền, Thanh Phong ^[37]
• Thúy Anh 4 - Thân phận (1987) với Thanh Tuyền, Băng Châu, Phượng Mai
• Thúy Anh 29 - Khu phố ngày xưa (1989) với Chế Linh, Băng Châu ^[38]
• Thúy Anh 33 - Ai khổ vì ai (1989) với Hương Lan, Như Mai
• Thúy Anh 49 - Sao chưa thấy hồi âm (1990) với Hương Lan, Anh Thoại, Lưu Hồng
• Trọng Hải - Một nửa vòng sầu với Trọng Hải, Bảo Yến
• Trường Thanh 15 - Hoa trắng thôi cài trên áo tím (1991) với Trường Thanh
• Trường Thanh Music - Tôi sợ tình yêu (2016) với Trường Thanh, Hưong Lan

Album tổng hợp:

• Ca Dao 69 - Những tình khúc bất hủ 1 (1999) ^[39]
• Ca Dao 126 - Những tình khúc bất hủ 2
• Ca Dao 180 - Chuyện một người đi (tái bản Phượng Hoàng 48)
• Làng Văn CD 103 - The best of Giao Linh (1991)
• Làng Văn CD 341 - Chuyến đò vĩ tuyến (2001 - 4 CDs)
• Phượng Hoàng 48 - Hai lối mộng (1993)
• Thái Lan CD - Đêm bơ vơ - Giao Linh nhạc tuyển (1995)
• Thúy Anh 121 - Đam mê (1996)

Việt Nam

• Rạng Đông:
  • CD Đổi thay (Giao Linh & Tuấn Vũ)
  • CD Một lần lỡ bước (2001)
  • CD Tình hững hờ (2001)
• Hồng Lộc Film (phát hành):
  • CD Giao Linh Vol. 19: Hàn Mặc Tử (2010)
• Tuấn Trinh:
  • CD Chuyến phà dĩ vãng (Giao Linh & Tiến Vinh; 2012)

Điện ảnh

• Chân trời tím (1971) — Vai gueststar

Trung tâm Thúy Nga

Chương trình Paris By Night

Chương trình Thúy Nga Music Box

Trung tâm Mây

Trung tâm Mưa Rừng

Trung tâm Trường Thanh

Trung tâm Vân Sơn

Jimmy TV