Hyderabad, Ấn Độ

thành phố thuộc bang Telangana, Ấn Độ

Hyderabad (tiếng Telugu: హైదరాబాద్ [ˈɦaɪ̯daraːbaːd]; tiếng Urdu: حیدر آباد‎; phát âm tiếng Anh: /ˈhdərəbæd/ [5]) là thành phố thủ phủ và lớn nhất của bang Telangana tại miền nam Ấn Độ. Thành phố có diện tích 650 km² và nằm trên cao nguyên Deccan, bên bờ sông Musi. Hyderabad có độ cao trung bình 542 m (1.778 ft), phần lớn nằm trên địa hình đồi núi xung quanh các hồ nhân tạo. Vào năm 2011, Hyderabad là thành phố đông dân thứ tư tại Ấn Độ với 6,9 triệu dân trong địa giới thành phố. Dân số vùng đô thị Hyderabad đông dân thứ sáu toàn quốc. Hyderabad có nền kinh tế đô thị lớn thứ năm tại Ấn Độ.

Hyderabad
హైదరాబాదు
—  Đại đô thị  —
Theo chiều kim đồng hồ từ phía trên: Charminar khi chợ đêm Ramzan, lăng mộ Qutb Shahi, Tượng Phật ven hồ Hussain Sagar, cung điện Falaknuma, quang cảnh tại Gachibowli và Birla Mandir.
Tập tin:GHMC logo.png
Logo của Hội đồng đô thị Đại Hyderabad
Map
Bản đồ tương tác thể hiện Hyderabad
Bản đồ hiển thị vị trí của Hyderabad tại Telangana, Ấn Độ.
Bản đồ hiển thị vị trí của Hyderabad tại Telangana, Ấn Độ.
Hyderabad
Vị trí tại Ấn Độ
Quốc gia India
BangTelangana
Huyện
Thành lập1591; 433 năm trước (1591)
Người sáng lậpMuhammad Quli Qutb Shah
Đặt tên theoAli bin Abu Talib sửa dữ liệu
Chính quyền
 • KiểuHội đồng đô thị
 • Thành phần
  • Hội đồng đô thị Đại Hyderabad
  • Cơ quan Phát triển đô thị Hyderabad
Diện tích
 • Thành phố650 km2 (250 mi2)
 • Vùng đô thị7.257 km2 (2,802 mi2)
Độ cao524 m (1,719 ft)
Dân số (2011)[1]
 • Thành phố6.809.970
 • Ước tính (2018)[2]9.482.000
 • Mật độ10.477/km2 (27,140/mi2)
 • Đô thị[3]7.749.334
 • Vùng đô thị[4]9,7 triệu
Tên cư dânHyderabadi
Múi giờIST (UTC+5:30)
PIN500xxx, 501xxx, 502xxx
Mã điện thoại040 sửa dữ liệu
Biển số xeTS-07 đến TS-15
Thành phố kết nghĩaIsfahan, Kazan, Suwon, Mantova, Riverside, Indianapolis, Medellín, Quận Montgomery sửa dữ liệu
Ngôn ngữ chính thức
Trang webwww.ghmc.gov.in

Muhammad Quli Qutb Shah của Vương triều Qutb Shahi thành lập Hyderabad vào năm 1591 nhằm mở rộng thủ đô. Đế quốc Mughal sáp nhập thành phố vào năm 1687. Đến năm 1724, phó vương của Mughal là Asaf Jah I tự lập ra vương triều riêng, có tước hiệu là nizam. Hyderabad là thủ đô của Vương triều Asaf Jahi từ năm 1769 đến năm 1948. Trong thời thuộc địa Anh, thành phố là thủ đô của phiên vương quốc Hyderabad, và có toà công sứ và doanh trại của Anh. Liên bang Ấn Độ sáp nhập Hyderabad vào năm 1948, và thành phố tiếp tục là thủ phủ của bang Hyderabad từ năm 1948 đến năm 1956. Sau Đạo luật tái tổ chức các bang vào năm 1956, Hyderabad là thủ phủ của bang Andhra Pradesh mới thành lập. Năm 2014, Hyderabad trở thành thủ phủ của bang Telangana tách khỏi Andhra Pradesh.

Di tích từ các thời đại Qutb Shahi và Nizam vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay; công trình Charminar trở thành biểu tượng của thành phố. Vào cuối thời kỳ cận đại, nhờ được các nizam bảo trợ nên thành phố thu hút các văn sĩ từ nhiều nơi trên thế giới. Một nền văn hóa đặc biệt phát sinh tại Hyderabad nhờ kết hợp các nghệ nhân địa phương và di cư, sở hữu nền hội hoạ, thủ công mỹ nghệ, đồ trang sức, văn học, phương ngữ và trang phục nổi bật cho đến tận ngày nay. Ngành công nghiệp điện ảnh Telugu có trụ sở tại thành phố là ngành điện ảnh có doanh thu cao nhất tại Ấn Độ tính đến năm 2021.

Từ thế kỷ 19 trở về trước, Hyderabad từng được mệnh danh là "thành phố ngọc trai", đồng thời là trung tâm giao dịch kim cương Golconda duy nhất. Nhiều khu chợ có tính lịch sử và truyền thống của thành phố vẫn còn mở cửa. Vị trí địa lý và quá trình công nghiệp hóa trong suốt thế kỷ 20 tại Hyderabad đã thu hút các tổ chức nghiên cứu, sản xuất, giáo dục và tài chính lớn của Ấn Độ. Kể từ thập niên 1990, thành phố này nổi lên thành một trung tâm dược phẩm, công nghệ sinh học và công nghệ thông tin của Ấn Độ.

Từ nguyên

Tên gọi Hyderabad có nghĩa là "thành phố của Haydar" hoặc "thành phố sư tử", haydar nghĩa là 'sư tử' và ābād nghĩa 'thành phố'. Tên gọi này được đặt theo Caliph Ali Ibn Abi Talib (600–661), ông được gọi là Haydar vì có lòng dũng cảm giống như sư tử trên chiến trường.[6]

Thành phố ban đầu được gọi là Baghnagar ("thành phố của những khu vườn"[7]), và sau đó mới đổi sang Hyderabad.[7][8] Các lữ khách châu Âu là von Poser và Thévenot nhận thấy hai cái tên này đều được sử dụng trong thế kỷ 17.[9][10][11]:6

Một truyền thuyết nổi tiếng cho rằng người sáng lập thành phố là Muhammad Quli Qutb Shah đã đặt cho nơi này tên gọi Bhagya-nagar ("thành phố may mắn",[12]) theo tên của một nữ vũ công nautch địa phương là Bhagmati, là người mà ông kết hôn. Sau khi Bhagmati cải sang Hồi giáo và nhận tước hiệu Hyder Mahal, thành phố được đổi tên thành Hyderabad.[11]:6[13]

Lịch sử

Lịch sử sơ khởi và trung đại

Liên kết lịch sử
  • Vương quốc Golconda 1518–1687
(khởi đầu thành phố Hyderabad vào năm 1591)

Nhà bác học Philip Meadows Taylor phục vụ cho Nizam đã phát hiện các khu chôn cất cự thạch và các vòng tròn ụ đá vào năm 1851 tại ngoại ô Hyderabad. Chúng cho thấy khu vực có loài người cư trú từ thời đại đồ đá.[14][15] Năm 2008, các nhà khảo cổ tiến hành khai quật gần thành phố và phát hiện được các di chỉ từ thời đại đồ sắt có thể có niên đại từ năm 500 TCN.[16] Khu vực Hyderabad hiện đại và xung quanh thuộc về Vương triều Chalukya từ năm 624 đến năm 1075.[17] Sau khi Chalukya tan rã thành bốn phần vào thế kỷ 11, Golconda (nay thuộc Hyderabad) nằm dưới quyền kiểm soát của Vương triều Kakatiya từ năm 1158, trụ sở của thế lực này nằm tại Warangal cách Hyderabad hiện nay 148 km (92 mi) về phía đông bắc.[18] Một vị quân chủ của Kakatiya là Ganapatideva (1199–1262) cho xây dựng pháo đài Golconda trên đỉnh đồi nhằm phòng thủ khu vực miền tây của ông.[15]

Sau khi bị Vương quốc Hồi giáo Delhi (thời kỳ Vương triều Khalji) đánh bại, Vương triều Kakatiya trở thành chư hầu của thế lực này vào năm 1310. Đến năm 1321, tướng Malik Kafur của Khalji tiến hành sáp nhập Kakatiya.[19] Trong thời kỳ này, Vương triều Khalji đã mang viên kim cương Koh-i-Noor về Delhi, được cho là khai thác từ khu mỏ Kollur tại Golconda.[20] Muhammad bin Tughluq lên nắm quyền tại Delhi vào năm 1325, đưa Warangal nằm dưới quyền của Vương triều Tughlaq; Malik Maqbul Tilangani được bổ nhiệm làm thống đốc tại đó. Các tù trưởng Musunuri Nayaka trong khu vực nổi dậy chống lại Vương quốc Hồi giáo Delhi vào năm 1333, đến năm 1336 họ kiểm soát trực tiếp Warangal và tuyên bố nơi này là thủ đô của mình.[21] Năm 1347, một vị thống đốc là Ala-ud-Din Bahman Shah nổi dậy chống lại Delhi và thành lập Vương quốc Hồi giáo Bahmani tại cao nguyên Deccan, thủ đô là Gulbarga (cách Hyderabad 200 km (124 mi) về phía tây). Hai thế lực láng giềng là các tù trưởng Musunuri Nayaka tại Warangal và các sultan Bahmani tại Gulbarga tiến hành nhiều cuộc chiến đến năm 1364–1365, kết thúc khi họ ký kết hoà ước và các tù trưởng Musunuri Nayaka nhượng lại Pháo đài Golconda cho sultan Bahmani. Các sultan Bahmani cai trị khu vực đến năm 1518, họ cũng là các quân chủ Hồi giáo độc lập đầu tiên trên cao nguyên Deccan.[22][23][24]

Bức tiểu hoạ từ thế kỷ 17 theo trường phái Deccan, có cảnh Abul Hasan Qutb Shah của Qutb Shahi cùng các ca sĩ Sufi trong Mehfil-("tụ tập để giải trí hoặc tán dương").

Năm 1496 Sultan Quli được bổ nhiệm làm thống đốc Telangana của Bahmani. Ông cho tái thiết, mở rộng và củng cố pháo đài cũ xây bằng bùn tại Golconda, và đặt tên thành phố này là "Muhammad Nagar". Năm 1518, ông nổi dậy chống lại Vương quốc Hồi giáo Bahmani và thành lập Vương triều Qutb Shahi.[18][25][26] Sultan thứ năm của Qutb Shahi là Muhammad Quli Qutb Shah cho thành lập Hyderabad trên bờ sông Musi vào năm 1591,[27][28] do tình trạng thiếu nước tại Golconda.[29] Ông cũng cho xây dựng Charminar và Mecca Masjid trong thành phố.[30] Vào ngày 21 tháng 9 năm 1687, Đế quốc Mughal chiếm lĩnh Vương quốc Hồi giáo Golconda (tức Vương triều Qutb Shahi) sau một năm bao vây Pháo đài Golconda.[31][32] Thành phố "Hyderabad" sau đó được đổi tên thành Darul Jihad (Nhà chiến tranh),[33] và các lãnh thổ chính của Vương quốc Hồi giáo Golconda được sáp nhập vào Đế quốc Mughal với vị thế là tỉnh Hyderabad Subah.[34] Ba vị thống đốc chính trong thời kỳ Mughal cai trị Hyderabad là Jan Sipar Khan (1688–1700), con trai ông Rustam Dil Khan (1700–13) và Mubariz Khan (1713–24).[35]

Lịch sử hiện đại

Năm 1713, Mubariz Khan được bổ nhiệm làm Thống đốc Hyderabad. Ông cho củng cố phòng thủ thành phố và kiểm soát các mối đe dọa từ nội bộ và lân cận.[36] Năm 1714, Hoàng đế Mughal Farrukhsiyar bổ nhiệm Asaf Jah I làm Phó vương Deccan—(quản lý sáu tỉnh của Mughal) với tước hiệu Nizam-ul -Mulk (người quản lý lãnh địa). Năm 1721, ông được bổ nhiệm làm Thủ tướng của Đế quốc Mughal.[37] Do có những khác biệt với các quý tộc trong triều đình, ông từ bỏ mọi chức vụ trong đế quốc vào năm 1723 và rời đến Deccan.[38][39] Hoàng đế Mughal Muhammad Shah ban hành sắc lệnh cho Mubariz Khan để ngăn chặn Asaf Jah I, dẫn đến Trận Shakar Kheda.[38]:93–94 Năm 1724, Asaf Jah I đánh bại Mubariz Khan và thiết lập quyền tự trị tại Deccan, đặt tên cho khu vực là Hyderabad Deccan, và khởi đầu vương triều Asaf Jahi. Những người cai trị tiếp theo vẫn giữ tước hiệu Nizam ul-Mulk và được gọi là các nizam Asaf Jahi, hay các Nizam Hyderabad.[36][40] Nhà nước Hyderabad xảy ra bất ổn chính trị sau khi Asaf Jah I chết vào năm 1748, do các con trai và cháu trai của ông là Nasir Jung, Muzaffar Jang và Salabat Jung tranh giành ngôi vị. Họ nhận được hậu thuẫn của các quốc gia láng giềng muốn tranh thủ cơ hội, và các thế lực thực dân nước ngoài. Tình trạng bất ổn kết thúc khi Asaf Jah II lên ngôi vào năm 1762. Năm 1768, ông ký kết Hiệp ước Masulipatam, trao cho Công ty Đông Ấn Anh quyền kiểm soát và thu thuế tại Bờ biển Coromandel để nhận một khoản tiền thuê cố định hàng năm.[41]

Năm 1769, thành phố Hyderabad trở thành thủ đô chính thức của chế độ nizam Asaf Jahi.[36][40] Nhằm đối phó với các mối đe dọa thường xuyên từ Hyder Ali (Dalwai của Mysore), Baji Rao I (Peshwa của Maratha) và Basalath Jung (anh trai của Asaf Jah II, được Pháp hậu thuẫn), Nizam ký kết một liên minh phụ thuộc (subsidiary alliance) với Công ty Đông Ấn Anh vào năm 1798. Liên minh này cho phép Lục quân Ấn Độ thuộc Anh đóng quân tại Bolarum (Secunderabad hiện nay) để bảo vệ thủ đô của nhà nước, các nizam trả tiền bảo vệ hàng năm cho người Anh.[41]

Hyderabad không có ngành công nghiệp hiện đại nào cho đến năm 1874. Bốn nhà máy được xây dựng tại phía nam và phía đông của hồ Hussain Sagar khi đường sắt xuất hiện vào thập niên 1880.[42] Đến đầu thế kỷ 20, Hyderabad được chuyển đổi thành một thành phố hiện đại, sở hữu các dịch vụ giao thông, thoát nước ngầm, cấp nước sinh hoạt, điện năng, viễn thông, đại học, ngành công nghiệp, và sân bay Begumpet. Các nizam cai trị phiên vương quốc (princely state) Hyderabad trong thời kỳ Raj thuộc Anh.[36][40]

Sau độc lập

Một nhà máy cùng một kênh đào nối với hồ Hussain Sagar. Sau khi có đường sắt vào thập niên 1880, các nhà máy được xây dựng xung quanh hồ.

Sau khi Ấn Độ giành được độc lập, Nizam tuyên bố ý định duy trì độc lập thay vì trở thành một phần của Liên bang Ấn Độ hoặc của nước Pakistan mới thành lập.[41] Nhận được hỗ trợ từ Đảng Quốc đại Ấn ĐộĐảng Cộng sản Ấn Độ, Đảng Đại hội Nhà nước Hyderabad bắt đầu khích động chống lại Nizam VII vào năm 1948. Đến ngày 17 tháng 9 cùng năm, Lục quân Ấn Độ nắm quyền kiểm soát Nhà nước Hyderabad sau một cuộc xâm lược có mật danh Chiến dịch Polo. Nizam VII phải đầu hàng Liên bang Ấn Độ bằng cách ký một văn kiện gia nhập, và ông trở thành Rajpramukh (thống đốc phiên vương) của bang Hyderabad cho đến khi bang này bị bãi bỏ vào ngày 31 tháng 10 năm 1956.[40][43]

Từ năm 1946 đến năm 1951, Đảng Cộng sản Ấn Độ xúi giục khởi nghĩa Telangana nhằm chống lại các lãnh chúa phong kiến tại khu vực Telangana.[44] Hiến pháp Ấn Độ có hiệu lực vào ngày 26 tháng 1 năm 1950, theo đó bang Hyderabad trở thành một bang thuộc bộ phận B của Ấn Độ, và thành phố Hyderabad tiếp tục là thủ phủ.[45] Trong báo cáo Suy nghĩ về các bang theo ngôn ngữ vào năm 1955, Chủ tịch Ủy ban soạn thảo Hiến pháp Ấn Độ B. R. Ambedkar đề xuất chỉ định thành phố Hyderabad là thủ đô thứ hai của Ấn Độ, vì tiện nghi và vị trí trung tâm chiến lược của thành phố.[46]

Vào ngày 1 tháng 11 năm 1956, các bang của Ấn Độ được tổ chức lại theo ngôn ngữ. Bang Hyderabad được chia thành ba phần, và chúng được sáp nhập với các bang lân cận để tạo thành Maharashtra, Karnataka và Andhra Pradesh. Chín huyện nói tiếng Telugutiếng Urdu tại vùng Telangana của bang Hyderabad được sáp nhập với bang Andhra cũng nói tiếng Telugu để tạo ra Andhra Pradesh,[47][48][49] có thủ phủ là Hyderabad. Một số cuộc biểu tình trong phong trào Telangana cố gắng vô hiệu hóa việc sáp nhập và yêu cầu thành lập một bang Telangana mới. Các hành động quy mô lớn diễn ra vào năm 1969 và 1972, và hành động lần thứ ba bắt đầu vào năm 2010 .[50] Thành phố từng hứng chịu một vụ nổ Dilsukhnagar vào năm 2002 khiến hai người thiệt mạng;[51] các vụ đánh bom khủng bố vào tháng 5 và tháng 8 năm 2007 gây ra căng thẳng cộng đồng và bạo loạn;[52] và hai quả bom phát nổ vào tháng 2 năm 2013.[53] Vào ngày 30 tháng 7 năm 2013, chính phủ Ấn Độ tuyên bố một phần của bang Andhra Pradesh được tách ra để thành lập bang Telangana mới, và thành phố Hyderabad sẽ là thủ phủ và một phần của Telangana, nhưng vẫn là thủ phủ của Andhra Pradesh trong không quá mười năm. Đến ngày 3 tháng 10 năm 2013, Nội các Liên minh đã phê duyệt đề xuất,[54] Sau khi được Tổng thống Ấn Độ phê chuẩn cuối cùng, bang Telangana được thành lập vào ngày 2 tháng 6 năm 2014.[55]

Địa lý

Ảnh vệ tinh của Hyderabad, màu vàng và nâu thể hiện lõi thành phố.[56]

Hyderabad nằm cách 1.566 km (973 mi) về phía nam của Delhi, 699 km (434 mi) về phía đông nam của Mumbai, và 570 km (350 mi) về phía bắc của Bengaluru theo đường bộ.[57] Thành phố nằm ở phần phía nam của bang Telangana, thuộc phần đông nam Ấn Độ,[58] bên bờ sông Musi thuộc hệ thống sông Krishna trên cao nguyên Deccan thuộc Nam Ấn Độ.[59][60][61] Đại Hyderabad có diện tích 650 km², là một trong những vùng đô thị lớn nhất tại Ấn Độ.[62] Thành phố có độ cao trung bình 542 m (1.778 ft), nằm chủ yếu trên địa hình dốc granite xám và hồng, những ngọn đồi nhỏ nằm rải rác, cao nhất là vùng đồi Banjara với độ cao 672 m (2.205 ft).[61][63] Thành phố có nhiều hồ, đôi khi được gọi là sagar nghĩa là "biển". Trong số này có các hồ nhân tạo được tạo ra do xây đập trên Musi, chẳng hạn như Hussain Sagar (được xây dựng vào năm 1562 gần trung tâm thành phố), Osman Sagar và Himayat Sagar.[61][64] Tính đến năm 1996, thành phố có 140 hồ và 834 bể chứa nước (ao).[65]

Khí hậu

Hyderabad có khí hậu xavan nhiệt đới (Köppen Aw) giáp với khí hậu bán khô hạn nóng (Köppen BSh)..[66] Nhiệt độ trung bình hàng năm là 26,6 °C (79,9 °F); nhiệt độ trung bình hàng tháng là 21–33 °C (70–91 °F).[67] Mùa hè nóng khô kéo dài tháng 3 đến tháng 6, nhiệt độ cao nhất trung bình là từ giữa đến cuối trong thang 30 độ C;[68] nhiệt độ cao nhất thường vượt quá 40 °C (104 °F) từ tháng 4 đến tháng 6.[67] Nhiệt độ mát nhất là trong tháng 12 và tháng 1, nhiệt độ thấp nhất khi đó thỉnh thoảng giảm xuống 10 °C (50 °F).[67] Tháng 5 là tháng nóng nhất, nhiệt độ hàng ngày dao động từ 26–39 °C (79–102 °F); tháng 12 là tháng lạnh nhất, có nhiệt độ thay đổi từ 14,5–28 °C (58,1–82,4 °F).[68]

Mưa lớn từ gió mùa Tây Nam xuất hiện từ giữa tháng 6 đến tháng 10, chiếm phần lớn lượng mưa trung bình hàng năm của Hyderabad.[68] Kể từ khi có ghi chép vào tháng 11 năm 1891, lượng mưa lớn nhất ghi nhận được trong khoảng thời gian 24 giờ là 241,5 mm (10 in) vào ngày 24 tháng 8 năm 2000. Nhiệt độ cao nhất từng ghi nhận được là 45,5 °C (114 °F) vào ngày 2 tháng 6 năm 1966 và mức thấp nhất là 6,1 °C (43 °F) vào ngày 8 tháng 1 năm 1946.[69] Thành phố nhận được 2.731 giờ nắng mỗi năm; tiếp xúc với ánh nắng hàng ngày đạt mức tối đa vào tháng 2.[70]


Dữ liệu khí hậu của Hyderabad (1991–2020, cực độ 1951–2012)
Tháng123456789101112Năm
Cao kỉ lục °C (°F)35.939.142.243.344.545.538.037.636.536.734.035.045,5
Trung bình cao °C (°F)28.631.835.237.638.834.430.529.630.130.428.827.831,97
Trung bình ngày, °C (°F)22.825.428.831.433.229.727.226.426.826.224.122.227,02
Trung bình thấp, °C (°F)13.915.520.324.126.023.922.522.021.720.016.413.119,95
Thấp kỉ lục, °C (°F)6.18.913.216.016.717.818.618.717.811.77.47.16,1
Lượng mưa, mm (inch)9.2
(0.362)
10.2
(0.402)
12.3
(0.484)
27.2
(1.071)
34.5
(1.358)
113.8
(4.48)
162.0
(6.378)
203.9
(8.028)
148.5
(5.846)
113.9
(4.484)
19.1
(0.752)
5.0
(0.197)
859,6
(33,843)
Độ ẩm41332930315265706759494448
Số ngày mưa TB0.60.60.92.02.56.89.511.38.45.61.30.349,8
Số giờ nắng trung bình hàng tháng272.8265.6272.8276.0279.0180.0136.4133.3162.0226.3243.0251.12.698,3
Số giờ nắng trung bình ngày8.89.48.89.29.06.04.44.35.47.38.18.17,4
Nguồn #1: Cục Khí tượng Ấn Độ (giờ nắng 1971–2000)[71][72][73] Time and Date (điểm sương, 2005-2015)[74][75]
Nguồn #2: Tokyo Climate Center (nhiệt độ trung bình 1991–2020)[76] Weather Atlas[77]

Bảo tồn

Linh dương đen tại Vườn quốc gia Mahavir Harina Vanasthali

Các hồ tại Hyderabad và những ngọn đồi thấp có địa hình dốc là môi trường sống của nhiều loại động thực vật. Đến năm 2016, độ che phủ của cây xanh là 1,7% tổng diện tích thành phố, giảm từ 2,7% vào năm 1996.[78] Vùng rừng trong và xung quanh thành phố có các khu vực quan trọng về sinh thái và sinh học, chúng được bảo tồn dưới hình thức vườn quốc gia, vườn thú, vườn thú nhỏ và khu bảo tồn động vật hoang dã. Công viên Động vật học Nehru là một vườn thú lớn trong thành phố, đây là vườn thú đầu tiên tại Ấn Độ có công viên safari sư tử và hổ. Hyderabad có ba vườn quốc gia (vườn quốc gia Mrugavani, vườn quốc gia Mahavir Harina Vanasthali và vườn quốc gia Kasu Brahmananda Reddy), và khu bảo tồn động vật hoang dã Manjira nằm cách thành phố khoảng 50 km (31 mi). Các khu bảo tồn môi trường khác tại Hyderabad là: vườn bách thảo Kotla Vijayabhaskara Reddy, hồ Ameenpur, hồ Shamirpet, hồ Hussain Sagar, hồ Fox Sagar, bể Mir Alam và hồ Patancheru. Chúng là nơi sinh sống của các loài chim trong khu vực và thu hút chim di cư theo mùa từ các nơi khác nhau trên thế giới.[79] Các tổ chức tham gia bảo tồn môi trường và động vật hoang dã bao gồm Cục Lâm nghiệp Telangana,[80] Hội đồng Nghiên cứu và Giáo dục Lâm nghiệp Ấn Độ (ICFRE), Viện Nghiên cứu cây trồng quốc tế cho Vùng nhiệt đới bán khô hạn (ICRISAT), Ủy ban Phúc lợi động vật Ấn Độ (AWBI), Chữ thập xanh Hyderabad và Đại học Hyderabad.[79]

Hành chính

Chính quyền địa phương

GHMC được chia thành sáu khu đô thị

Hội đồng đô thị Đại Hyderabad (GHMC) giám sát cơ sở hạ tầng dân sự của thành phố, có sáu khu hành chính: Khu Nam–(Charminar), Khu Đông–(L. B. Nagar), Khu Tây–(Serilingampally), Khu Bắc–(Kukatpally), Khu Đông Bắc–(Secunderabad) và Khu Trung–(Khairatabad); các khu này bao gồm 30 "circle", và chúng gồm 150 phường (ward). Mỗi phường có một ủy viên (corporator) đại diện, được bầu theo phổ thông đầu phiếu. Tính đến năm 2020, thành phố có 7.400.000 cử tri, trong đó 3.850.000 là nam giới và 3.500.000 là nữ giới.[81] Hội đồng đô thị bầu ra thị trưởng, đây là người đứng đầu GHMC trên danh nghĩa. Quyền hành pháp thuộc về Ủy viên đô thị (Municipal Commissioner), do chính quyền bang bổ nhiệm. GHMC thực hiện các công việc về cơ sở hạ tầng của thành phố, như xây dựng và bảo trì đường bộ và cống rãnh, quy hoạch đô thị bao gồm quy định xây dựng, bảo trì chợ và công viên trong thành phố, quản lý chất thải rắn, cấp giấy khai sinh và tử vong, cấp giấy phép mua bán, thu thuế tài sản, và các dịch vụ phúc lợi cộng đồng như chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em, giáo dục mầm non và không chính quy.[82] GHMC được thành lập vào tháng 4 năm 2007 khi sáp nhập Hội đồng đô thị Hyderabad (MCH) với 12 đô thị của các huyện Hyderabad, Ranga ReddyMedak với tổng diện tích 650 km2 (650.000.000 m2).[62]:3 Uỷ ban Doanh trại Secunderabad (Secunderabad Cantonment Board) là cơ quan hành chính dân sự giám sát một khu vực có diện tích 40,1 km2 ([chuyển đổi: đơn vị không phù hợp]),[83]:93 đây là nơi có nhiều doanh trại quân sự.[84]:2[85] Khuôn viên Đại học Osmania được cơ quan quản lý trường đại học quản lý độc lập.[83]:93

Khu vực thẩm quyền của Cảnh sát Hyderabad được chia thành ba phần: Hyderabad (thành lập năm 1847, là khu vực cảnh sát lâu đời nhất tại Ấn Độ), Cyberabad và Rachakonda, đứng đầu mỗi khu vực là một ủy viên cảnh sát. Cảnh sát Hyderabad là một bộ phận của Cảnh sát Telangana, trực thuộc Bộ Nội vụ cấp bang.[86][87]

Cơ quan lập pháp Telangana

Thẩm quyền của các cơ quan hành chính thành phố theo thứ tự quy mô tăng dần là: Khu vực Cảnh sát Hyderabad, huyện Hyderabad, khu vực GHMC ("thành phố Hyderabad") và khu vực thuộc Cơ quan Phát triển Vùng đô thị Hyderabad (HMDA). HMDA là một cơ quan quy hoạch đô thị phi chính trị bao trùm GHMC và các vùng ngoại ô, mở rộng tới 54 mandal thuộc năm huyện bao quanh thành phố. Cơ quan này điều phối các hoạt động phát triển của GHMC và các địa phương ngoại ô, và giám sát việc quản lý các cơ quan như Ban Cấp thoát nước Đô thị Hyderabad (HMWSSB).[88]

Hyderabad là trụ sở của Chính phủ Telangana, và có nơi nghỉ dưỡng mùa đông của Tổng thống Ấn Độ là Rashtrapati Nilayam, cũng như có Tòa án Cấp cao Telangana (Telangana High Court) và nhiều cơ quan chính phủ địa phương. Tòa án dân sự Thành phố Hạ và Tòa án hình sự Vùng đô thị thuộc thẩm quyền của Tòa án Cấp cao.[89][90][91]:1 Khu vực GHMC có 24 khu vực bầu cử hội đồng lập pháp cấp bang,[92][93] và có năm khu vực bầu cử của Lok Sabha (hạ viện của Quốc hội Ấn Độ).[94]

Dịch vụ tiện ích

Một người quét đường của GHMC tại Đường Tank Bund

HMWSSB (Ban cấp thoát nước đô thị Hyderabad) quản lý thu gom nước mưa, dịch vụ thoát nước, và cấp nước. Năm 2005, HMWSSB bắt đầu vận hành đường ống cấp nước dài 116 km-long (72 mi) từ Đập Nagarjuna Sagar để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng.[95][96] Công ty TNHH phân phối điện miền Nam Telangana (TSPDCL) quản lý việc cung ứng điện năng.[97] Tính đến năm 2014, có 15 trạm cứu hỏa trong thành phố, do Sở Ứng phó thảm họa và hỏa hoạn bang Telangana điều hành.[98] India Post (Bưu điện Ấn Độ) thuộc sở hữu của chính phủ có năm bưu cục chính và nhiều bưu cục phụ tại Hyderabad, ngoài ra còn có các dịch vụ chuyển phát nhanh của tư nhân.[61]

Kiểm soát ô nhiễm

Hyderabad tạo ra khoảng 4.500 tấn chất thải rắn mỗi ngày, được vận chuyển từ các đơn vị thu gom tại Imlibun, Yousufguda và Lower Tank Bund đến bãi rác tại Jawaharnagar.[99] Đô thị hóa nhanh chóng và hoạt động kinh tế gia tăng dẫn đến ô nhiễm rác thải công nghiệp, không khí, tiếng ồnnước gia tăng, Ban kiểm soát ô nhiễm Telangana (TPCB) quy định về vấn đề này.[100][101] Tỷ lệ đóng góp của các nguồn vào ô nhiễm không khí năm 2006 là: 20–50% từ phương tiện giao thông, 40–70% từ kết hợp giữa khí thải xe cộ và bụi đường, 10–30% từ rác thải công nghiệp và 3–10% từ đốt cháy rác thải hộ gia đình.[102] Số ca tử vong do vật chất dạng hạt trong khí quyển ước tính khoảng 1.700–3.000 mỗi năm (2012).[103] "Các khu vực VIP" của thành phố, tòa nhà Hội đồng, Ban Thư ký, văn phòng Thủ hiến Telangana, có xếp hạng chỉ số chất lượng không khí đặc biệt thấp, có mức PM2.5 cao.[104] Nước ngầm xung quanh Hyderabad có độ cứng lên tới 1000 ppm, cao hơn khoảng ba lần so với mức mong muốn,[105] đây là nguồn nước uống chính. Mực nước ngầm và mực nước sông hồ bị suy giảm vì dân số ngày càng tăng kéo theo nhu cầu về nước tăng lên.[106][107] Tình trạng thiếu hụt này càng trở nên trầm trọng hơn do nước thải được xử lý không đúng cách đã gây ô nhiễm nguồn nước của thành phố.[108]

Y tế

NTR Gardens nằm trong số những khu vườn ở vùng lân cận hồ Hussain Sagar, có vai trò là công viên thư giãn.

Ủy ban Y tế và Phúc lợi Gia đình chịu trách nhiệm lập kế hoạch, thực hiện và giám sát tất cả các cơ sở liên quan đến dịch vụ y tế và phòng ngừa.[109][110] Tính đến năm 2010–11, thành phố có 50 bệnh viện công,[111] 300 bệnh viện tư nhân và từ thiện, cùng 194 viện dưỡng lão, cung cấp khoảng 12.000 giường bệnh, chưa bằng một nửa so với yêu cầu là 25.000.[112] Trung bình 10.000 dân thành phố có 17,6 giường bệnh, 9 bác sĩ chuyên khoa, 14 y tá và 6 bác sĩ y khoa.[112] Thành phố có khoảng 4.000 phòng khám tư nhân.[113] Các phòng khám tư nhân được nhiều người dân ưa chuộng vì các cơ sở chính phủ có khoảng cách xa, chất lượng chăm sóc kém và thời gian chờ đợi lâu,[114]:60–61 mặc dù 24% cư dân thành phố được bảo hiểm y tế chính phủ chi trả theo khảo sát năm 2005.[114]:41 Nhiều bệnh viện tư nhân mới với quy mô khác nhau đã được khánh thành hoặc đang được xây dựng.[113] Hyderabad có các cơ sở điều trị ngoại trú và nội trú sử dụng các phương pháp điều trị Unani, vi lượng đồng cănAyurveda.[115]

Trong Khảo sát sức khỏe gia đình quốc gia năm 2005, tổng tỷ suất sinh của thành phố được báo cáo là 1,8,[114]:47 thấp hơn mức sinh thay thế. Chỉ 61% trẻ em nhận được tất cả các vắc xin cơ bản, ít hơn so với các thành phố được khảo sát khác ngoại trừ Meerut.[114]:98 Tỷ lệ tử vong trẻ sơ sinh là 35 trên 1.000 ca sinh còn sống, và tỷ lệ tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi là 41 trên 1.000 ca sinh còn sống.[114]:97 Cuộc khảo sát cũng báo cáo rằng 1/3 nữ giới và 1/4 nam giới bị thừa cân hoặc béo phì, 49% trẻ em dưới 5 tuổi bị thiếu máu và có 20% trẻ em bị thiếu cân,[114]:44, 55–56 trong khi hơn 2% nữ giới và 3% nam giới mắc bệnh tiểu đường.[114]:57

Nhân khẩu

Bản mẫu:Historical populationKhi Hội đồng đô thị Đại Hyderabad được thành lập vào năm 2007, diện tích đô thị tăng từ 175 km2 ([chuyển đổi: đơn vị bất ngờ]) lên 650 km2 ([chuyển đổi: đơn vị bất ngờ]).[62][116] Do vậy nên dân số thành phố tăng tới 87%, từ 3.637.483 trong cuộc điều tra nhân khẩu năm 2001 lên 6.809.970 trong cuộc điều tra nhân khẩu năm 2011, 24% trong số đó là người di cư từ những nơi khác của Ấn Độ,[84]:2 đưa Hyderabad trở thành thành phố đông dân thứ tư toàn quốc.[1][3] Tính đến năm 2011, mật độ dân số là 18.480/km2 (47.900/sq mi)[117] và vùng kết tụ đô thị Hyderabad với dân số 7.749.334 là vùng kết tụ đô thị đông dân thứ sáu toàn quốc.[3] Theo điều tra nhân khẩu năm 2011, thành phố có 3.500.802 nam giới và 3.309.168 nữ giới, tỷ suất giới tính là 945/1000, cao hơn trung bình quốc gia là 926/1000.[118][119] Trong cuộc điều tra này, số trẻ em ở độ tuổi 0–6 tuổi, 373.794 là bé trai và 352.022 là bé gái—tỷ lệ 942/1000. Tỷ lệ biết chữ ở mức 83% (nam 86%; nữ 80%), cao hơn mức trung bình toàn quốc là 74,04%.[118][120] Các tầng lớp kinh tế - xã hội bao gồm: 20% thuộc tầng lớp thượng lưu, 50% thuộc tầng lớp trung lưu, và 30% thuộc tầng lớp lao động.[121]

Cư dân Hyderabad được gọi trong tiếng Anh là "Hyderabadi". Thành phần dân tộc của thành phố chủ yếu gồm người Telugu và người nói tiếng Urdu, và có các cộng đồng thiểu số là người Ả Rập, người Marathi, người Marwar và người Pathan.[122] Người Hồi giáo Hyderabad là một cộng đồng độc đáo, phần lớn lịch sử, ngôn ngữ, ẩm thực và văn hóa của họ gắn với Hyderabad cũng như các triều đại từng cai trị thành phố.[123][124] Người Ả Rập Hadhramaut, người Ả Rập châu Phi, người Armenia, người Abyssinia, người Iran, người Pathanngười Thổ Nhĩ Kỳ có mặt tại thành phố từ trước năm 1948; những cộng đồng này suy tàn sau khi Nhà nước Hyderabad trở thành một phần của Liên bang Ấn Độ, vì họ mất đi sự bảo trợ của các nizam Asaf Jahi.[122][125][126]

Tôn giáo tại Đại Hyderabad (2011)[127]
Ấn Độ giáo
  
64.93%
Hồi giáo
  
30.13%
Cơ đốc giáo
  
2.75%
Khác
  
2.19%

Tín đồ Ấn Độ giáo chiếm đa số cư dân thành phố. Hồi giáo tạo thành một nhóm thiểu số lớn, hiện diện khắp thành phố và chiếm ưu thế trong và xung quanh Thành phố cổ Hyderabad. Ngoài ra còn có các cộng đồng Cơ đốc giáo, đạo Sikh, đạo Jain, Phật giáo và Hoả giáo cùng các công trình tôn giáo có tính biểu tượng.[128] Theo điều tra nhân khẩu năm 2011, thành phần tôn giáo của Đại Hyderabad là: Ấn Độ giáo (64,9%), Hồi giáo (30,1%), Cơ đốc giáo (2,8%), đạo Jain (0,3%), đạo Sikh (0,3%) và Phật giáo (0,1%); 1,5% không trả lời tôn giáo nào.[129]

Ngôn ngữ tại Hyderabad (2011)[130]

  Telugu (58.23%)
  Urdu (29.47%)
  Hindi (4.89%)
  Marathi (1.54%)
  Tamil (1.09%)
  Khác (4.78%)

Tiếng Telugutiếng Urdu đều là ngôn ngữ chính thức của thành phố, và hầu hết người dân Hyderabad đều nói được hai thứ tiếng.[131] Phương ngữ Telugu được nói tại Hyderabad được gọi là Telangana Mandalika, và thứ tiếng Urdu nói trong thành phố được gọi là Deccani.[132]:1869–70[133] Tiếng Anh là "ngôn ngữ chính thức thứ cấp" có sức lan tỏa trong kinh doanh và hành chính, đồng thời là ngôn ngữ giảng dạy quan trọng trong giáo dục và xuất bản.[134] Một thiểu số đáng kể cư dân nói các ngôn ngữ khác, bao gồm Bengal, Hindi, Kannada, Marathi, Marwar, Odia, PunjabTamil.[122][không khớp với nguồn]

Khu ổ chuột

Tính đến năm 2012, trong khu vực đại đô thị, 13% dân số sống dưới mức nghèo.[135] Theo báo cáo năm 2012 do GHMC đệ trình lên Ngân hàng Thế giới, Hyderabad có 1.476 khu ổ chuột với tổng dân số 1,7 triệu người, trong đó 66% sống trong 985 khu ổ chuột ở "lõi" thành phố (phần Hyderabad trước khi mở rộng vào tháng 4 năm 2007) và 34% còn lại sống ở 491 khu nhà ở ngoại ô.[136] Khoảng 22% hộ gia đình sống trong khu ổ chuột là người di cư từ các vùng khác của Ấn Độ trong thập niên cuối của thế kỷ 20, và 63% cho biết đã sống trong khu ổ chuột hơn 10 năm.[84]:55 Tỷ lệ biết chữ nói chung ở các khu ổ chuột là 60–80% và tỷ lệ biết chữ của phụ nữ là 52–73%. Một phần ba số khu ổ chuột có kết nối dịch vụ cơ bản và phần còn lại phụ thuộc vào các dịch vụ công cộng chung do chính phủ cung cấp. Có 405 trường công lập, 267 trường được chính phủ hỗ trợ, 175 trường tư thục và 528 hội trường cộng đồng trong các khu ổ chuột.[137]:70 Theo khảo sát năm 2008 của Trung tâm Quản trị Tốt, 87,6% hộ gia đình sống trong khu ổ chuột là gia đình hạt nhân, 18% thuộc nhóm rất nghèo có thu nhập tối đa Bản mẫu:INR convert mỗi năm, 73% sống dưới mức nghèo (mức nghèo tiêu chuẩn được Chính phủ Andhra Pradesh công nhận là Bản mẫu:INR convert mỗi năm), 27% trong số người kiếm tiền chính (CWE) là lao động thời vụ và 38% CWE không biết chữ. Khoảng 3,7% trẻ em từ 5–14 tuổi trong khu ổ chuột không đến trường, và 3,2% là lao động trẻ em, trong đó 64% là bé trai và 36% là bé gái. Những nơi sử dụng lao động trẻ em lớn nhất là hàng rong và công trường xây dựng. Trong số trẻ em lao động, 35% làm những công việc nguy hiểm.[84]:59

Cảnh quan

Quang cảnh khu Công nghệ thông tin và Tài chính Gachibowli

Khu phố

Thuyền buồm trong Tuần lễ thuyền buồm Hyderabad tại Hussain Sagar

Thành phố lịch sử do Muhammad Quli Qutb Shah thành lập nằm tại phía nam sông Musi là khu vực di sản của Hyderabad, và mang tên Purana Shahar (Thành phố cổ), còn "Thành phố mới" là khu vực đô thị hóa tại bờ phía bắc. Nhiều cây cầu bắc qua sông nối hai khu vực này, cổ nhất trong số này là Purana Pul—("cây cầu cũ") được xây dựng vào năm 1578.[138] Hyderabad và Secunderabad liền kề là cặp thành phố song sinh, cách nhau qua hồ Hussain Sagar.[139]

Nhiều di tích lịch sử và di sản nằm ở phần phía nam của trung tâm Hyderabad, chẳng hạn như Charminar, Mecca Masjid, bảo tàng Salar Jung, bảo tàng Nizam, Toà án Cấp cao Telangana, Cung điện Falaknuma, Cung điện Chowmahalla và hành lang bán lẻ truyền thống bao gồm chợ Pathargatti, chợ Laad và Toà nhà Madina. Phía bắc sông là các bệnh viện, trường đại học, nhà ga lớn và các khu kinh doanh như chợ Begum, Koti, Abids, chợ Sultan và chợ Moazzam Jahi, cùng với các cơ sở hành chính và thư giãn như Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ, Văn phòng Chính phủ Telangana, xưởng đúc tiền chính phủ Ấn Độ, Cơ quan lập pháp Telangana, Vườn công cộng, Shahi Masjid, Nizam Club, Ravindra Bharathi, Bảo tàng bang, Đền Birla và Cung thiên văn Birla.[139][140][141]

Phần phía bắc của trung tâm Hyderabad có hồ Hussain Sagar, đường Tank Bund, Rani Gunj và ga đường sắt Secunderabad.[139] Hầu hết các công viên và trung tâm giải trí của thành phố nằm ở khu này, chẳng hạn như công viên Sanjeevaiah, công viên Indira, công viên Lumbini, vườn NTR, tượng Phật và công viên Tankbund.[142] Phần tây bắc của thành phố có các khu dân cư và thương mại cao cấp như Banjara Hills, Jubilee Hills, Begumpet, Khairtabad, Tolichowki, đền Jagannath và Miyapur.[143] Đầu phía bắc của Hyderabad có các khu vực công nghiệp như Kukatpally, Sanathnagar, Moosapet, Balanagar, Patancheru và Chanda Nagar. Đầu phía đông bắc của thành phố có các khu dân cư nằm rải rác như Malkajgiri, Neredmet, A. S. Rao Nagar và Uppal.[139][140][141] Phần phía đông của thành phố có nhiều trung tâm nghiên cứu quốc phòng và Thành phố Điện ảnh Ramoji. Khu vực "Cyberabad" ở phía tây nam và phía tây thành phố bao gồm Madhapur và Gachibowli đã phát triển nhanh chóng kể từ thập niên 1990. Đây là nơi đặt trụ sở của các công ty công nghệ thông tin và dược phẩm sinh học, cũng như có sân bay Hyderabad, hồ Osman Sagar, hồ Himayath Sagar và vườn quốc gia Kasu Brahmananda Reddy.[144][145]

Công trình

Các tòa nhà di sản được xây dựng từ thời kỳ Qutb Shahi và Nizam mang đặc điểm kiến trúc Ấn Độ-Hồi giáo chịu ảnh hưởng từ các phong cách Trung cổ, Mughal và châu Âu.[7][146] Sau trận lụt lớn vào năm 1908, thành phố được mở rộng và tiến hành xây dựng các công trình dân sự, đặc biệt là dưới thời cai trị của Mir Osman Ali Khan (Nizam thứ VII). Ông bảo trợ cho lĩnh vực kiến trúc và được cho là người tạo ra thành phố Hyderabad hiện đại.[147][148] Năm 2012, chính phủ Ấn Độ tuyên bố Hyderabad là nơi đầu tiên đạt danh hiệu "thành phố di sản tốt nhất Ấn Độ".[149]

Kiến trúc Qutb Shahi thế kỷ 16 và đầu thế kỷ 17 phỏng theo kiến trúc Ba Tư cổ điển, với các mái vòm, và khung vòm cỡ lớn.[150] Tàn tích của Pháo đài Golconda từ thế kỷ 16 là cấu trúc thời Qutb Shahi lâu đời nhất còn tồn tại trong thành phố. Hầu hết các khu chợ lịch sử còn tồn tại đến nay đều được xây dựng trên con phố từ Charminar hướng về phía bắc tới pháo đài. Công trình Charminar nằm tại trung tâm Hyderabad cũ là biểu tượng của thành phố; đây là một cấu trúc hình vuông có các cạnh dài 20 m (66 ft) và có bốn khung vòm lớn hướng ra các đường phố. Ở mỗi góc có một tháp cao 56 m (184 ft). Charminar, pháo đài Golconda và lăng mộ Qutb Shahi là di tích quan trọng quốc gia tại Ấn Độ. Vào năm 2010, chính phủ Ấn Độ đề cử đưa các địa điểm này vào danh sách di sản thế giới của UNESCO.[147][151][152]:11–18[153]

Cung điện Chowmahalla của vương triều nằm trong số các công trình kiến trúc thời Nizam cổ nhất còn lại trong thành phố. Cung điện sở hữu các phong cách kiến trúc đa dạng, từ hậu cung theo phong cách Baroque đến triều đình theo phong cách Tân cổ điển. Các cung điện khác là cung điện Falaknuma (lấy cảm hứng từ phong cách của Andrea Palladio), Purani Haveli, cung điện Quốc vương Kothi và cung điện Bella Vista đều được xây dựng khi vương triều đạt đỉnh cao vào thế kỷ 19. Trong thời kỳ Mir Osman Ali Khan cai trị, phong cách châu Âu cùng với phong cách Ấn Độ-Hồi giáo trở nên nổi bật. Những phong cách này được phản ánh trong kiến trúc Ấn Độ-Saracen, xuất hiện trong nhiều công trình dân sự như Tòa án Cấp cao Telangana, Bệnh viện Osmania, Trường Thành thị chính phủ và ga đường sắt Kacheguda, tất cả đều do Vincent Esch thiết kế.[154] Các kiến trúc điểm nhấn khác trong thành phố được xây dựng dưới thời nizam là Thư viện trung tâm bang, Cơ quan lập pháp Telangana, Bảo tàng khảo cổ học bang, Jubilee Hall và ga đường sắt Hyderabad.[147][150][155][156] Các công trình điểm nhấn đáng chú ý khác là cung điện Paigah, cung điện Asman Garh, cung điện Basheer Bagh, Errum Manzil và Thánh đường Hồi giáo Tây Ban Nha, tất cả đều do gia tộc Paigah xây dựng.[152]:16–17[157][158]

Cung điện Chowmahalla là cung điện chính của Nizam, được Salabat Jung xây dựng vào năm 1750

Kinh tế

HITEC City là trung tâm của các công ty công nghệ thông tin
Các căn hộ của tầng lớp trung lưu tại vùng ven Uppal Kalan của thành phố

Nền kinh tế vùng đô thị Hyderabad có GDP đứng thứ năm hoặc thứ sáu tại Ấn Độ.[159] Hyderabad là nơi đóng góp lớn nhất về tổng sản phẩm quốc nội (GDP), thuế và các khoản thu khác của bang Telangana, đồng thời là trung tâm tiền gửi lớn thứ sáu và trung tâm tín dụng lớn thứ tư trên toàn quốc, theo xếp hạng của Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ (RBI) vào tháng 6 năm 2012.[160] Thu nhập bình quân đầu người hàng năm của thành phố là 44.300 rupee vào năm 2011.[161] Tính đến năm 2006, những cơ quan sử dụng lao động lớn nhất trong thành phố là chính phủ cấp bang (113.098 nhân viên) và chính phủ trung ương (85.155).[162] Theo một cuộc khảo sát năm 2005, 77% nam giới và 19% nữ giới tại thành phố có việc làm.[163] Ngành dịch vụ chiếm ưu thế trong thành phố và 90% lực lượng lao động có việc làm thuộc về lĩnh vực này.[164]

Vai trò của Hyderabad trong buôn bán ngọc trai khiến thành phố có danh xưng "Thành phố ngọc trai". Thành phố này là trung tâm thương mại kim cương Golconda duy nhất cho đến thế kỷ 18.[32][165][166] Quá trình công nghiệp hóa bắt đầu dưới thời các nizam vào cuối thế kỷ 19, nhờ việc mở rộng đường sắt giúp nối thành phố đến các cảng lớn.[167][168] Từ thập niên 1950 đến thập niên 1970, nhiều doanh nghiệp được thành lập trong thành phố như Công ty TNHH Thiết bị điện nặng Bharat (BHEL), Tổ hợp nhiên liệu hạt nhân (NFC), Công ty Phát triển khoáng sản quốc gia (NMDC), Điện tử Bharat (BEL), Công ty TNHH Điện tử Ấn Độ (ECIL), Tổ chức Nghiên cứu và Phát triển Quốc phòng (DRDO), Công ty TNHH Hàng không Hindustan (HAL), Trung tâm Sinh học tế bào và phân tử (CCMB), Trung tâm chẩn đoán và lấy dấu vân tay DNA (CDFD), Ngân hàng bang Hyderabad (SBH) và Ngân hàng Andhra (AB)[140].[169] Thành phố có trụ sở của Sở giao dịch chứng khoán Hyderabad (HSE),[170] và là nơi đặt văn phòng khu vực của Uỷ ban Chứng khoán và Giao dịch Ấn Độ (SEBI).[171] Cơ sở tại Hyderabad của Sở giao dịch chứng khoán Bombay (BSE) cung cấp các dịch vụ vận hành và giao dịch cho BSE-Mumbai.[172] Lĩnh vực dịch vụ tài chính tăng trưởng đã giúp Hyderabad phát triển từ một thành phố sản xuất truyền thống thành một trung tâm dịch vụ công nghiệp có tính quốc tế.[140] Kể từ thập niên 1990, lĩnh vực dịch vụ được mở rộng nhờ sự phát triển của công nghệ thông tin (IT), dịch vụ kích hoạt công nghệ thông tin (ITES), bảo hiểm và các tổ chức tài chính. Các hoạt động kinh tế này đã thúc đẩy các lĩnh vực phụ trợ như thương mại, vận tải, lưu trữ, truyền thông, bất động sản và bán lẻ.[168] Tính đến năm 2021, xuất khẩu công nghệ thông tin từ Hyderabad đạt 14.552,2 tỷ rupee (19,66 tỷ USD), thành phố có 1500 công ty IT và ITES và cung cấp 628.615 việc làm.[173]

Thị trường thương mại của Hyderabad được chia thành bốn khu vực: khu kinh doanh trung tâm,[174] các trung tâm kinh doanh cận trung tâm, các trung tâm kinh doanh khu phố và các trung tâm kinh doanh địa phương.[175] Nhiều chợ truyền thống và lịch sử nằm khắp thành phố, chợ Laad nổi tiếng nhờ việc bán nhiều loại đồ cổ có tính văn hóa và truyền thống, cùng với đá quý và ngọc trai.[176][177]

Các cửa hàng đồ cưới tại chợ Laad, nằm gần Charminar

Nhiều công ty Ấn Độ và toàn cầu mở cơ sở sản xuất và nghiên cứu trong thành phố, khởi đầu là Công ty TNHH Dược phẩm Ấn Độ (IDPL) được thành lập vào năm 1961.[178] Tính đến năm 2010, 1/3 lượng thuốc sản xuất theo số lượng lớn, và 16% sản phẩm công nghệ sinh học của Ấn Độ đến từ thành phố,[179][180] góp phần tạo nên danh xưng là "thủ đô dược phẩm của Ấn Độ" và "Thung lũng bộ gen của Ấn Độ".[181] Hyderabad là một trung tâm công nghệ thông tin toàn cầu, được gọi là Cyberabad (Thành phố mạng).[144][145] Tính đến năm 2013, thành phố đóng góp 15% xuất khẩu của Ấn Độ và 98% xuất khẩu của Andhra Pradesh trong lĩnh vực IT và ITES[182] và 22% tổng số thành viên của Hiệp hội các công ty phần mềm và dịch vụ quốc gia (NASSCOM) đến từ thành phố này.[161] HITEC City là một thị trấn có cơ sở hạ tầng công nghệ rộng khắp, sự phát triển của nơi này đã thúc đẩy các công ty đa quốc gia thành lập cơ sở tại Hyderabad.[144] Thành phố này là nơi đặt trụ sở của hơn 1300 công ty IT và ITES, cung cấp việc làm cho 407.000 cá nhân; các tập đoàn toàn cầu hiện diện trong thành phố là Microsoft, Apple, Amazon, Google, IBM, Yahoo!, Tập đoàn Oracle, Dell, Facebook, CISCO,[84]:3[183] cùng các hãng lớn của Ấn Độ là Tech Mahindra, Infosys, Tata Consultancy Services (TCS), Polaris, Cyient và Wipro.[84]:3 Năm 2009, Nhóm Ngân hàng Thế giới xếp hạng Hyderabad là thành phố tốt thứ hai để kinh doanh tại Ấn Độ.[184] Thành phố này và vùng ngoại ô có số lượng đặc khu kinh tế cao nhất trong số các thành phố của Ấn Độ.[161]

Ngành công nghiệp ô tô cũng đang nổi lên tại Hyderabad, biến nơi đây trở thành một trung tâm ô tô.[185] Các công ty ô tô bao gồm Hyundai, Hyderabad Allwyn, Praga Tools, HMT Bearings, Ordnance Factory Medak, Deccan Auto và Mahindra & Mahindra có các đơn vị tại khu kinh tế Hyderabad.[186] Fiat Chrysler Automobiles, Maruti Suzuki và Triton Energy từng bày tỏ ý định đầu tư tại Hyderabad.[187]

Hyderabad có nền kinh tế phi chính thức quy mô lớn giống như phần còn lại của Ấn Độ, sử dụng 30% lực lượng lao động.[137]:71 Theo một cuộc khảo sát được công bố năm 2007, thành phố có 40.000–50.000 người bán hàng trên đường phố và số lượng này ngày càng tăng.[188]:9 Trong số những người bán hàng trên đường phố, 84% là nam giới và 16% là nữ giới,[189]:12 và 4/5 là "những người bán hàng cố định" hoạt động tại một địa điểm, thường có quầy hàng của riêng họ.[189]:15–16 Hầu hết họ khởi đầu kinh doanh thông qua tiết kiệm cá nhân; chỉ 8% vay tiền từ người cho vay.[189]:19 Thu nhập của người bán hàng trên đường phố thay đổi từ 50 đến 800 rupee mỗi ngày (2007).[188]:25 Các lĩnh vực kinh tế không có tổ chức khác bao gồm chăn nuôi bò sữa, chăn nuôi gia cầm, sản xuất gạch, lao động phổ thông và giúp việc gia đình. Phần lớn số người nghèo thành thị là những người tham gia vào nền kinh tế phi chính thức.[137]:71[190]

Văn hóa

Makkah Masjid được xây dựng vào thời Qutb Shahi và Mughal tại Hyderabad

Hyderabad nổi lên thành trung tâm văn hóa quan trọng nhất tại Ấn Độ khi Đế quốc Mughal suy tàn. Sau khi Delhi thất thủ vào năm 1857, các nghệ sĩ biểu diễn di cư đến Hyderabad vì Nizam bảo trợ cho nghệ thuật, đặc biệt là các nghệ sĩ từ phần phía bắc và phía tây của tiểu lục địa Ấn Độ, giúp làm phong phú thêm môi trường văn hóa thành phố.[191][192] Cuộc di cư này khiến cho các ngôn ngữ, văn hóa và tôn giáo Bắc và Nam Ấn Độ được hoà trộn, kết quả là các truyền thống Ấn Độ giáo và Hồi giáo cùng tồn tại, khiến thành phố trở nên nổi tiếng.[193][194]:viii Một kết quả khác của việc hoà trộn bắc-nam này là cả tiếng Telugu và tiếng Urdu đều là ngôn ngữ chính thức của Telangana.[195] Sự hoà trộn giữa các tôn giáo khiến thành phố tổ chức nhiều lễ hội như Ganesh Chaturthi, Diwali và Bonalu theo truyền thống Ấn Độ giáo, và Eid ul-Fitr và Eid al -Adha của người Hồi giáo.[196]

Trang phục truyền thống của người Hyderabad thể hiện sự kết hợp ảnh hưởng của Hồi giáo và Ấn Độ giáo, nam giới mặc sherwanikurta–paijama còn nữ giới mặc khara dupattasalwar kameez.[197][198][199] Hầu hết phụ nữ Hồi giáo đều mặc burqahijab khi ở bên ngoài.[200] Ngoài trang phục truyền thống của Ấn Độ giáo và Hồi giáo, việc tiếp xúc ngày càng nhiều với văn hóa phương Tây khiến giới trẻ ngày càng mặc nhiều trang phục kiểu phương Tây.[201]

Văn học

Trong quá khứ, sự bảo trợ của các quân chủ Qutb Shahi và các nizam Asaf Jahi đã thu hút các nghệ sĩ, kiến trúc sư và văn sĩ từ các nơi khác nhau trên thế giới đến Hyderabad. Sự pha trộn sắc tộc giúp đại chúng hoá các sự kiện văn hóa như mushaira (hội thơ), Qawwali (các bài hát sùng đạo) và Dholak ke Geet (dân ca truyền thống).[202][203][204] Vương triều Qutb Shahi đặc biệt khuyến khích văn học Decani phát triển, kết quả là các tác phẩm như Deccani Masnavithơ Diwan, chúng nằm trong số những bản thảo sớm nhất được biết đến bằng tiếng Urdu.[205] Sách Lazzat Un Nisa được biên soạn tại triều đình Qutb Shahi vào thế kỷ 15, tác phẩm này có chứa các bức tranh tình ái, hay sơ đồ về các loại thuốc và chất kích thích bí mật, theo hình thức nghệ thuật tình dục cổ xưa tại phương Đông.[206] Trong thời kỳ các nizam Asaf Jahi cai trị, thành phố trải qua nhiều cải cách văn học, và tiếng Urdu được đưa làm ngôn ngữ của triều đình, hành chính và giáo dục.[207] Năm 1824, một tuyển tập thơ tình Ghazal bằng tiếng Urdu mang tên Gulzar-e-Mahlaqa được xuất bản tại Hyderabad, tác giả là Mah Laqa Bai—nhà thơ Urdu nữ đầu tiên viết một Diwan (tập thơ).[208] Hyderabad tiếp tục những truyền thống này trong Lễ hội văn học Hyderabad được tổ chức thường niên từ năm 2010, thể hiện sức sáng tạo về văn học và văn hóa của thành phố.[209] Các tổ chức tham gia phát triển văn học bao gồm Sahitya Akademi, Học viện Urdu, Học viện Telugu, Hội đồng quốc gia về quảng bá ngôn ngữ Urdu, Hiệp hội văn học so sánh Ấn Độ và Andhra Saraswata Parishad. Các tổ chức nhà nước cũng hỗ trợ phát triển văn học, chẳng hạn như Thư viện Trung tâm bang được thành lập vào năm 1891,[210] và các thư viện lớn khác bao gồm Sri Krishna Devaraya Andhra Bhasha Nilayam, Thư viện Anh và Sundarayya Vignana Kendram.[211]

Quang cảnh buổi tối của Charminar cùng với các công trình di sản và khu chợ

Âm nhạc và phim ảnh

Ravindra Bharathi là một khán phòng được đặt theo tên Rabindranath Tagore

Âm nhạc và vũ đạo Nam Ấn Độ như các phong cách Kuchipudi và Bharatanatyam rất thịnh hành tại vùng Deccan. Do các chính sách văn hóa của triều đình, âm nhạc và vũ đạo Bắc Ấn Độ được quần chúng ưa chuộng dưới thời Mughal và các nizam.[212] Cũng trong thời kỳ này, giới quý tộc có truyền thống kết giao với các tawaif (kỹ nữ). Những kỹ nữ này được tôn kính vì được cho là hình ảnh thu nhỏ của nghi thức và văn hóa, đồng thời được bổ nhiệm làm thầy dạy hát, thơ và múa cổ điển cho nhiều trẻ em thuộc tầng lớp quý tộc.[213] Nhờ vậy một số phong cách âm nhạc, vũ đạo và thơ cung đình được hình thành. Bên cạnh các thể loại âm nhạc đại chúng phương Tây và Ấn Độ như nhạc filmi, cư dân Hyderabad còn chơi nhạc marfa, Dholak ke Geet (các bài hát gia đình dựa trên văn hóa dân gian địa phương) và qawwali, đặc biệt là trong các đám cưới, lễ hội và các sự kiện kỷ niệm khác.[214][215] Chính quyền bang tổ chức Lễ hội âm nhạc và vũ đạo Golconda, Lễ hội âm nhạc Taramati và Lễ hội vũ đạo Premavathi để khuyến khích phát triển âm nhạc.[216]

Lĩnh vực sân khấu và kịch của thành phố không được đặc biệt chú ý,[217] nhưng chính quyền bang tổ chức nhiều chương trình và lễ hội để khuyến khích sân khấu[218][219] tại các địa điểm như Ravindra Bharati, Shilpakala Vedika, Lalithakala Thoranam và Lamakaan. Triển lãm Numaish thường niên về các sản phẩm tiêu dùng trong nước và địa phương có một số buổi biểu diễn âm nhạc.[220]

Thành phố này là trung tâm của ngành công nghiệp điện ảnh Telugu, thường được gọi là Tollywood. Tính đến năm 2021, đây là ngành công nghiệp điện ảnh Ấn Độ có doanh thu cao nhất.[221] Trong thập niên 1970, phim hiện thực bằng tiếng Deccani của Shyam Benegal khởi đầu cho phong trào phim nghệ thuật thành niên tại Ấn Độ, sau này được gọi là điện ảnh song song (parallel cinema).[222] Ngành công nghiệp điện ảnh Deccani ("Dollywood") sản xuất phim nói phương ngữ Hyderabad của tiếng Urdu, được dân chúng địa phương ưa chuộng kể từ năm 2005.[223] Thành phố tổ chức các liên hoan phim quốc tế như Liên hoan phim thiếu nhi quốc tế Ấn Độ và Liên hoan phim quốc tế Hyderabad.[224] Năm 2005, Sách Kỷ lục Guinness tuyên bố Thành phố Điện ảnh Ramoji là xưởng phim lớn nhất thế giới.[225]

Hội hoạ và thủ công mỹ nghệ

Một ống dẫn Bidri từ thế kỷ 18, được trưng bày tại Bảo tàng nghệ thuật quận Los Angeles

Các phong cách hội họa Golconda và Hyderabad nổi tiếng của khu vực là các nhánh của hội hoạ Deccan.[226] Phong cách Golconda được phát triển trong thế kỷ 16, là phong cách bản địa pha trộn các kỹ thuật từ nước ngoài, và mang một số điểm tương đồng với hội hoạ Vijayanagara của nước láng giềng Mysore. Phong cách Golconda thường sử dụng đáng kể màu vàng và trắng sáng.[227] Phong cách Hyderabad bắt đầu từ thế kỷ 17 dưới thời các nizam, chịu ảnh hưởng nhiều từ hội hoạ Mughal. Phong cách này sử dụng màu sắc tươi sáng và chủ yếu mô tả cảnh quan, văn hóa, trang phục và đồ trang sức trong khu vực.[226]

Mặc dù thành phố không phải là một trung tâm thủ công mỹ nghệ, nhưng do các chính quyền Mughal và Nizam bảo trợ cho nghệ thuật nên đã thu hút các nghệ nhân trong vùng đến Hyderabad. Một số loại đồ thủ công là thép Wootz, đồ trang sức bạc Karimnagar, ống dẫn Bidri. Ống dẫn Bidri (Bidriware) là một loại đồ thủ công bằng kim loại có nguồn gốc từ Karnataka, được phổ biến tại Hyderabad trong thế kỷ 18 và sau đó được cấp chỉ dẫn địa lý (GI);[147][228] Zari và Zardozi là các loại đồ thủ công thêu trên vải, có các thiết kế phức tạp sử dụng các sợi vàng, bạc và kim loại khác.[229] Chintz là một loại vải calico có nguồn gốc tại Golconda vào thế kỷ 16.[230][231] Kalamkari là một loại vải bông được vẽ tay hoặc in khắc đến từ các thành phố ở Andhra Pradesh. Nghề thủ công này nổi bật ở chỗ có cả phong cách Ấn Độ giáo được gọi là Srikalahasti và được thực hiện thủ công hoàn toàn, và phong cách Hồi giáo được gọi là Machilipatnam sử dụng cả kỹ thuật thủ công và bản khắc.[232] Các hiện vật về mỹ thuật và thủ công của Hyderabad được trưng bày trong nhiều bảo tàng khác nhau, bao gồm Bảo tàng Salar Jung (nơi lưu giữ "một trong những bộ sưu tập của một người lớn nhất trên thế giới"[233]), Bảo tàng Khảo cổ học Bang Telangana, Bảo tàng Nizam, Bảo tàng Thành thị và Bảo tàng Khoa học Birla.[234]

Ẩm thực

biryani Hyderabad cùng các món ăn Hyderabad khác

Ẩm thực Hyderabad bao gồm nhiều món ăn từ gạo, bột mì và thịt cừu, và sử dụng khéo léo các loại gia vị.[235] UNESCO liệt kê Hyderabad vào danh sách thành phố ẩm thực sáng tạo.[236][237] Hyderabadi biryani và Hyderabadi haleem là các món ăn pha trộn giữa ẩm thực Mughal và ẩm thực Ả Rập,[238] mang nhãn chỉ dẫn địa lý quốc gia.[239] Ẩm thực Hyderabad chịu ảnh hưởng nhất định từ Pháp,[240] nhưng chịu ảnh hưởng nhiều hơn từ ẩm thực Ả Rập, Thổ Nhĩ Kỳ, Iran và các nền ẩm thực Ấn Độ khác là Telugu và Marathwada.[199][238] Các món ăn bản địa thông dụng bao gồm nihari, chakna, baghara baingan và các món tráng miệng qubani ka metha, ' 'double ka Meethakaddu ki kheer (cháo ngọt làm từ bầu ngọt).[199][241]

Truyền thông

Một trong những tờ báo đầu tiên của Hyderabad là The Deccan Times, được thành lập vào thập niên 1780.[242] Các nhật báo lớn bằng tiếng Telugu được xuất bản tại Hyderabad là Eenadu, SakshiNamasthe Telangana. Các tờ báo lớn bằng tiếng Anh tại thành phố là The Times of India, The HinduDeccan Chronicle. Các tờ báo tiếng Urdu chính bao gồm The Siasat Daily, The Munsif DailyEtemaad.[243][244] Uỷ ban Doanh trại Secunderabad thành lập đài phát thanh đầu tiên tại Nhà nước Hyderabad vào khoảng năm 1919. Đài phát thanh Deccan là đài phát thanh công cộng đầu tiên trong thành phố, bắt đầu từ ngày 3 tháng 2 năm 1935,[245] và bắt đầu phát sóng FM từ năm 2000.[246] Các kênh phát thanh có sóng tại Hyderabad bao gồm Đài Phát thanh Toàn Ấn, Đài phát thanh Mirchi, Đài Phát thanh City, Red FM, BIG FM và Fever FM.[247]

Phát sóng truyền hình bắt đầu tại Hyderabad vào năm 1974 khi bắt đầu phát chương trình của Doordarshan. Đài truyền hình công vụ của chính phủ Ấn Độ này[248] phát sóng hai kênh mặt đất miễn phí và một kênh vệ tinh. Các kênh vệ tinh tư nhân bắt đầu từ tháng 7 năm 1992 khi Star TV khai trương.[249] Các kênh truyền hình vệ tinh được tiếp cận thông qua cáp truyền hình, dịch vụ vệ tinh, và internet.[246][250] Hyderabad lần đầu có truy cập internet quay số vào đầu thập niên 1990, và chỉ dành cho các công ty phát triển phần mềm.[251] Dịch vụ truy cập internet công cộng đầu tiên bắt đầu vào năm 1995, nhà cung cấp dịch vụ internet (ISP) tư nhân đầu tiên bắt đầu hoạt động vào năm 1998.[252] Vào năm 2015, WiFi công cộng tốc độ cao được triển khai tại một số khu vực trong thành phố.[253]

Giáo dục

Trường Nghệ thuật Đại học Osmania

Các trường công lập và tư thục tại Hyderabad thuộc quyền quản lý của Uỷ ban Giáo dục Trung học Telangana hoặc Uỷ ban Giáo dục Trung học Trung ương, tùy thuộc vào liên kết, và tuân theo "kế hoạch 10+2+3". Khoảng 2/3 học sinh theo học tại các trường tư thục (2011).[254] Các ngôn ngữ giảng dạy bao gồm tiếng Anh, tiếng Hindi, tiếng Telugu và tiếng Urdu.[255] Tùy thuộc vào cơ sở giáo dục, học sinh được yêu cầu thi Chứng chỉ trường trung học cơ sở[256] hoặc Chứng chỉ giáo dục trung học cơ sở Ấn Độ. Sau khi hoàn thành bậc trung học cơ sở, học sinh đăng ký vào các trường trung học phổ thông hoặc trường cao đẳng có cấp trung học phổ thông. Nhiều trường cao đẳng chuyên nghiệp tại Hyderabad liên kết với Đại học Công nghệ Jawaharlal Nehru Hyderabad (JNTUH) hoặc Đại học Osmania (OU), thông qua Bài kiểm tra đầu vào chung Kỹ thuật, Nông nghiệp và Y tế (EAM-CET).[257][258]

Hyderabad có 13 trường đại học: hai trường đại học tư thục, hai tổ chức giáo dục tương đương đại học, sáu trường đại học công lập và ba trường đại học trung tâm. Các trường đại học trung tâm là Đại học Hyderabad (Đại học Trung tâm Hyderabad, HCU),[259] Đại học tiếng Urdu Quốc gia Maulana Azad và Đại học Anh ngữ và Ngoại ngữ.[260] Đại học Osmania được thành lập vào năm 1918, là trường đại học đầu tiên tại Hyderabad và tính đến năm 2012 là cơ sở giáo dục có số sinh viên quốc tế đông thứ hai tại Ấn Độ.[261] Đại học Mở Dr. B. R. Ambedkar được thành lập vào năm 1982, là đại học mở đào tạo từ xa đầu tiên tại Ấn Độ.[262]

Hyderabad là nơi có nhiều trung tâm chuyên biệt về các lĩnh vực như khoa học y sinh, công nghệ sinh học và dược phẩm,[263] chẳng hạn như Viện Nghiên cứu và Giáo dục Dược phẩm Quốc gia (NIPER) và Viện Dinh dưỡng Quốc gia (NIN).[264] Hyderabad có năm trường y tế lớn—Trường Y tế Osmania, Trường Y tế Gandhi, Viện Khoa học Y tế Nizam, Trường Khoa học Y tế Deccan và Viện Khoa học Y tế Shadan[265]—và nhiều bệnh viện giảng dạy trực thuộc. Một trường thuộc Viện Khoa học Y tế Toàn Ấn Độ (AIIMS) được phê chuẩn tại ngoại ô Hyderabad.[266] Trường Chính phủ Nizamia Tibbi là trường chuyên về y học Unani.[267] Hyderabad cũng là trụ sở của Hiệp hội Tim mạch Ấn Độ, một tổ chức phi lợi nhuận về giáo dục tim mạch.[268]

Các viện tại Hyderabad bao gồm Viện Phát triển Nông thôn Quốc gia, Đại học Luật NALSAR, Hyderabad (NLU), Trường Kinh doanh Ấn Độ, Viện Nghiên cứu Địa vật lý Quốc gia, Viện Doanh nghiệp Công, Trường Nhân viên Hành chính Ấn Độ và Học viện Cảnh sát Quốc gia Sardar Vallabhbhai Patel. Các trường công nghệ và kỹ thuật bao gồm Học viện Công nghệ Thông tin Quốc tế, Hyderabad (IIITH), Viện Khoa học và Công nghệ Birla, Pilani – Hyderabad (BITS Hyderabad), Học viện Công nghệ và Quản lý Gandhi cơ sở Hyderabad (cơ sở GITAM Hyderabad) và Viện Công nghệ Ấn Độ, Hyderabad (IIT-H). Các viện kỹ thuật nông nghiệp là Viện nghiên cứu cây trồng quốc tế cho vùng nhiệt đới bán khô cằn (ICRISAT) và Đại học Nông nghiệp Acharya N. G. Ranga. Hyderabad cũng có các trường thiết kế thời trang bao gồm Raffles Millennium International, NIFT Hyderabad và Trường Wigan and Leigh. Viện Thiết kế Quốc gia, Hyderabad (NID-H) cung cấp các khóa học đại học và sau đại học.[269][270]

Thể thao

Sân vận động cricket quốc tế Rajiv Gandhi.

Ở cấp độ thể thao chuyên nghiệp, thành phố từng tổ chức các sự kiện thể thao quốc gia và quốc tế như Đại hội Thể thao quốc gia Ấn Độ năm 2002, Đại hội Thể thao Á-Phi 2003, giải quần vợt nữ 2004 AP Tourism Hyderabad Open, Đại hội Thể thao Quân sự Thế giới 2007, Giải cầu lông vô địch thế giới 2009 và Giải vô địch snooker thế giới 2009. Thành phố có một số địa điểm thích hợp cho thi đấu chuyên nghiệp như Khu liên hợp thể thao Swarnandhra Pradesh dành cho khúc côn cầu trên cỏ, Sân vận động G. M. C. Balayogi tại Gachibowli dành cho điền kinh và bóng đá,[271] còn đối với môn cricket thì thành phố có Sân vận động Lal Bahadur Shastri và Sân vận động cricket quốc tế Rajiv Gandhi, sân nhà của Hiệp hội cricket Hyderabad.[272] Hyderabad từng tổ chức nhiều trận đấu cricket quốc tế, bao gồm các trận đấu trong Giải vô địch cricket thế giới năm 1987 và 1996. Đội cricket Hyderabad thi đấu trong giải đấu hạng nhất Ranji Trophy, danh sách A Giải Vijay Hazare và Giải Syed Mushtaq Ali Twenty2. Hyderabad là sân nhà của đội Sunrisers Hyderabad thi đấu trong Giải Ngoại hạng Ấn Độ (IPL), đội này từng vô địch giải đấu vào năm 2016. Đội Deccan Chargers cũ của thành phố từng vô địch IPL năm 2009.[273] Câu lạc bộ bóng đá chuyên nghiệp Hyderabad FC thi đấu tại Giải Siêu cấp Ấn Độ (ISL) và là nhà vô địch của mùa giải 2021-22.[274]

Trong thời kỳ Anh cai trị, Secunderabad trở thành một trung tâm thể thao nổi tiếng, có nhiều trường đua, bãi diễu hành và sân polo được xây dựng.[275]:18 Nhiều câu lạc bộ thượng lưu được các nizam và người Anh thành lập, như Secunderabad Club, Nizam Club và Hyderabad Race Club-nổi tiếng với môn đua ngựa[276] đặc biệt là trận derby Deccan hàng năm vẫn được duy trì.[277] Trong thời gian gần đây, môn đua xe thể thao được ưa chuộng khi Câu lạc bộ thể thao mô tô Andhra Pradesh tổ chức các sự kiện nổi tiếng như Deccan 14 Mile Drag,[278] TSD Rallies và cuộc đua địa hình 4x4.[279] Hyderabad ePrix 2023 tại Trường đua đường phố Hyderabad là giải vô địch công thức E thế giới FIA đầu tiên tại Ấn Độ.[280]

Giao thông

Ga metro Sân vận động, Hyderabad Metro.
Khung cảnh buổi sáng sớm tại trạm xe buýt Mahatma Gandhi (MGBS).

Tính đến năm 2018, các dịch vụ do chính phủ sở hữu như đường sắt nhẹ và xe buýt, cùng taxi và xe lam do tư nhân điều hành là những hình thức vận chuyển trên khoảng cách trung bình được sử dụng nhiều nhất tại Hyderabad. Chúng phục vụ 3,5 triệu hành khách mỗi ngày. Dịch vụ xe buýt hoạt động từ trạm xe buýt Mahatma Gandhi tại trung tâm thành phố, có đội xe gồm 3800 xe buýt phục vụ 3,3 triệu hành khách.[281][282]

Hyderabad Metro là một hệ thống đường sắt đô thị được khánh thành vào tháng 11 năm 2017. Tính đến năm 2020 mạng lưới này gồm 3 tuyến có tổng chiều dài là 69,2 km (43 mi) với 57 ga, và là mạng lưới đường sắt đô thị lớn thứ ba tại Ấn Độ sau Delhi Metro và Namma Metro. Hệ thống vận tải đa phương thức (MMTS) của Hyderabad là dịch vụ đường sắt ngoại ô gồm ba tuyến với 121 lịch trình, vận chuyển 180.000 hành khách mỗi ngày.[281] Các tuyến xe buýt nhỏ do Setwin vận hành bổ sung cho các dịch vụ của chính phủ.[283] Đối với dịch vụ đường sắt đường dài hoạt động từ Hyderabad; ga đường sắt Secunderabad là ga chính và lớn nhất, cũng là trụ sở khu vực Đường sắt Trung Nam của Đường sắt Ấn Độ. Ga này là trung tâm của cả xe buýt và dịch vụ đường sắt hạng nhẹ MMTS kết nối Secunderabad và Hyderabad. Các ga đường sắt lớn khác tại Hyderabad là Hyderabad Deccan, Kacheguda, Begumpet, Malkajgiri và Lingampalli.[284]

Một cảnh trên đường phố Hyderabad, tắc nghẽn giao thông trên cầu vượt Begumpet.

Tính đến năm 2018, có trên 5,3 triệu phương tiện đang hoạt động trong thành phố, trong đó 4,3 triệu là xe hai bánh và 1,04 triệu là xe bốn bánh.[281] Số lượng phương tiện lớn cùng với mật độ đường tương đối thấp—đường bộ chỉ chiếm 9,5% tổng diện tích thành phố[83]:79—đã gây ùn tắc giao thông trên diện rộng[285] đặc biệt là khi 80% hành khách và 60% hàng hóa được vận chuyển bằng đường bộ.[286]:3 Thành phố đã xây dựng đường vành đai trong, đường vành đai ngoài, đường cao tốc trên cao Hyderabad (cầu vượt dài nhất tại Ấn Độ) ,[287] và nhiều nút giao thông, cầu vượt và hầm chui khác nhau nhằm giảm bớt tắc nghẽn. Giới hạn tốc độ tối đa trong thành phố là 50 km/h (31 mph) đối với xe hai bánh và ô tô, 35 km/h (22 mph) đối với xe lam và 40 km/h (25 mph) dành cho xe thương mại hạng nhẹ LCV và xe buýt.[288]

Nhiều quốc lộ giúp nối liền Hyderabad với các bang khác: NH-44 dài 3.963 km (2.462 mi) từ Srinagar thuộc Jammu và Kashmir ở phía bắc đến Kanyakumari thuộc Tamil Nadu ở phía nam; NH-65 dài 841 km (523 mi) theo hướng đông-tây giữa Machilipatnam thuộc Andhra PradeshPune thuộc Maharashtra; NH-163 dài 334 km (208 mi) nối Hyderabad và Bhopalpatnam thuộc Chhattisgarh; NH-765 dài 270 km (168 mi) nối Hyderabad với Srisailam thuộc Andhra Pradesh. Các xa lộ cấp bang: SH-1 dài 225 km (140 mi) nối Hyderabad với Ramagundam, SH-2 cùng SH-4 và SH-6 xuất phát từ hoặc đi qua Hyderabad.[289]:58

Giao thông hàng không trước đây thông qua Sân bay Begumpet được thành lập vào năm 1930, nhưng Sân bay quốc tế Rajiv Gandhi (RGIA) đã thay thế nó vào năm 2008,[290] có khả năng phục vụ 25 triệu hành khách và 150.000 tấn hàng hóa mỗi năm. Vào năm 2020, Hội đồng sân bay quốc tế (ACI) đánh giá RGIA là sân bay tốt nhất về môi trường và không khí, và là sân bay tốt nhất theo quy mô và khu vực trong hạng mục năng lực hành khách 15-25 triệu.[291]

Ghi chú

Trích dẫn

Tài liệu tham khảo tổng thể và trích dẫn

Đọc thêm

Liên kết ngoài