Khoa và chuyên khoa (y học)

Ngành y học liên quan đến một nhóm bệnh hoặc dân số cụ thể

Một khoa trong y học là một ngành trong khoa học y học. Một chuyên khoa trong y học là một ngành hẹp nằm trong một khoa. Tùy theo mức độ phát triển hay mức độ quan trọng mỗi quốc gia, mà một chuyên khoa (ngành hẹp) ở nước này có thể coi là một khoa (ngành) ở nước khác. Ở nước ngoài, sau khi hoàn tất chương trình đa khoa tại trường y, các bác sĩ hay bác sĩ phẫu thuật thường nâng cao trình độ học vấn y khoa trong một khoa hay chuyên khoa qua việc hoàn thành thêm chương trình bác sĩ nội trú để trở thành bác sĩ chuyên khoa. Tại Việt Nam, chương trình bác sĩ nội trú còn nhiều hạn chế, thay vào đó, sau một thời gian làm việc trong chuyên ngành nhất định, bác sĩ có thể hoàn thành chương trình chuyên khoa 1, chuyên khoa 2 để trở thành bác sĩ chuyên khoa 1 hay bác sĩ chuyên khoa 2.

Lịch sử chuyên nghiệp hóa y khoa thế giới

Phân định khoa và chuyên khoa

Các khoa và chuyên khoa có thể phân định dựa theo 4 trục:

Từ xưa đến nay, trục phân chia quan trọng nhất luôn là cách chia giữa nội khoa và ngoại khoa. Ở ngoại khoa, các khâu quan trọng của chẩn đoán và điều trị đạt được qua các kĩ thuật đại phẫu. Ở nội khoa, ngược lại, các chẩn đoán và điều trị chính không bao giờ là phương pháp đại phẫu. Ở một số nước, gây mê được coi là một ngành ngoại khoa vì nó rất quan trọng trong các quy trình phẫu thuật, mặc dù chuyên viên gây mê hồi sức không thực hiện bất kì thủ thuật đại phẫu nào.

Đa số khoa và chuyên khoa là dựa trên cơ quan do nhiều bệnhtriệu chứng bắt nguồn từ một cơ quan nhất định. Một số ít còn lại dựa vào một nhóm các kĩ thuật, ví dụ: dựa trên vô tuyến học (lúc đầu chỉ gồm X quang).

Các khoa và chuyên khoa thông thường trên thế giới

KhoaCó thể là chuyên khoa củaĐộ tuổi bệnh nhânChuyên về Chẩn đoán (D) hay trị liệu (T)Ngoại khoa (S) hay nội khoa (I)Dựa trên cơ quan (O) hay dựa trên kỹ thuật (T)
Hồi sức tích cựcGây mê

Cấp cứu

Nội khoa

Mọi lứa tuổiTCả haiCả hai
Bệnh lý học-Mọi lứa tuổiDKhông thuộc cả haiT
Y học không gianY học gia đìnhMọi lứa tuổiCả haiKhông thuộc cả haiKhông thuộc cả hai
Bệnh truyền nhiễmNội khoaTùy nướcT & DIKhông thuộc cả hai
Chấn thương chỉnh hìnhNgoại tổng quátMọi lứa tuổiTSO
Gây mêY học gia đìnhMọi lứa tuổiTCả haiCả hai
Tâm thầnY học gia đìnhMọi lứa tuổiSIT
Khoa tâm thần và tâm lý trị liệu cho trẻ em và trẻ mới lớn-NhiTIO
Y học thể thaoY học gia đìnhMọi lứa tuổiCả haiKhông thuộc cả haiĐa ngành
Sức khỏe cộng đồngY học gia đìnhMọi lứa tuổiKhông thuộc cả haiKhông thuộc cả haiT
Lão khoaY học gia đình

Nội khoa

Người cao tuổiTIĐa ngành
Dị ứng và miễn dịch họcNhi khoa hay nội khoaMọi lứa tuổiCả haiIO
Bệnh nghề nghiệpY học gia đình

Nội khoa

Người lớnTIĐa ngành
Chăm sóc giảm nhẹY học gia đình

Nội khoa

Nhi khoa

Mọi lứa tuổiCả haiKhông thuộc cả haiKhông thuộc cả hai
Ngoại nhiNgoại tổng quátNhiTSO
Ngoại thần kinhNgoại khoaMọi lứa tuổiTSO
Phẫu thuật tim mạch - lồng ngựcNgoại tổng quátNgười lớnTSO
Ngoại tổng quát-Tùy nướcTST
Phẫu thuật đại trực tràngNgoại tổng quátNgười lớnCả haiSO
Phẫu thuật thẩm mỹ, tạo hình, phục hồiNgoại tổng quátMọi lứa tuổiTSO
Phẫu thuật ung thư tổng quátNgoại tổng quátNgười lớnTST
Ngoại lồng ngựcNgoại tổng quátNgười lớnTST
Phẫu thuật mạch máuNgoại tổng quátMọi lứa tuổiTSO
Nhi Tim mạchNhi khoaNhiTIO
Nội khoa-Người lớnTIKhông thuộc cả hai
Nội tiếtNội khoaNgười lớnTIO
Nhãn khoa-Mọi lứa tuổiTSO
Nhi khoa-NhiTIKhông thuộc cả hai
Nhi Dị ứngNhi khoaNhiTIO
Nhi huyết học và nhi ung biếuNhi khoaNhiTIO
Nhi nội tiết và nhi tiểu đườngNhi khoaNhiTIO
Nhi thậnNhi khoaNhiTIO
Nhi tiêu hóa, nhi gan-mật-tụy và nhi dinh dưỡngNhi khoaNhiTIO
Nhi truyền nhiễmNhi khoaNhiTIO
Phẫu thuật tạo hìnhNgoại tổng quátMọi lứa tuổiTSO
PhổiNội khoaNgười lớnTIO
Sản phụ khoaSản phụ khoaMọi lứa tuổiTSO
Sơ sinhNhi khoaTrẻ sơ sinhTIKhông thuộc cả hai
Tai mũi họng (y khoa)-Mọi lứa tuổiTSO
Sinh lý học thần kinh lâm sàngThần kinh họcMọi lứa tuổiDICả hai
Tiết niệuNgoại tổng quátMọi lứa tuổiTSO
Khoa tiêu hóaNội khoaNgười lớnTIO
Khoa tim mạchNội khoaNgười lớnTIO
Thần kinh họcNội khoaNgười lớnTIO
Thận họcNội khoaNgười lớnTIO
Vô tuyến học-Mọi lứa tuổiD & TIT
Vô tuyến học can thiệpVô tuyến họcMọi lứa tuổiT & DCả haiĐa ngành
Vô tuyến trị liệu(Không rõ)Không rõTKhông rõT
Vi sinh học-Mọi lứa tuổiDIT
Hồi sức cấp cứuY học gia đìnhMọi lứa tuổiCả haiCả haiCả hai
Y hạt nhân-Mọi lứa tuổiD & TIT
Y tế công cộng-Mọi lứa tuổiKhông thuộc cả haiKhông thuộc cả haiT
Nhi respiratory medicineNhi khoaNhiTIO
Nhi thấp khớpNhi khoaNhiTIO
Dermato-Venereology-Mọi lứa tuổiTIO
NeuroradiologyPhóng xạ họcMọi lứa tuổiD & TICả hai
Phẫu thuật miệng - hàm mặtNhiềuMọi lứa tuổiTSO
Physical and Rehabilitation Medicine-Người lớnTIĐa ngành
Tin học y tế-Mọi lứa tuổiT & DKhông thuộc cả haiĐa ngành
Y học nghề nghiệp-Tuổi lao độngTIĐa ngành
Vascular medicineNội khoaNgười lớnTIO

Tham khảo