Lịch sử hành chính Bắc Giang

Sau năm 1945, bỏ cấp phủ, gọi chung là huyện. Tổ chức hành chính trên địa bàn gồm thị xã Phủ Lạng Thương và 7 huyện: Hiệp Hòa, Hữu Lũng, Lạng Giang, Lục Ngạn, Việt Yên, Yên Dũng, Yên Thế.

Năm 1955, huyện Sơn Động của tỉnh Quảng Yên được sáp nhập về tỉnh Bắc Giang.

Năm 1956, huyện Hữu Lũng được sáp nhập về tỉnh Lạng Sơn.

Năm 1957, chia hai huyện Lạng Giang và Lục Ngạn thành ba huyện lấy tên là huyện Lạng Giang, Lục Ngạn và Lục Nam^[1]. Cùng năm, chia huyện Yên Thế thành hai huyện: Yên Thế và Tân Yên; xã Hợp Tiến của huyện Yên Thế được sáp nhập về huyện Đồng Hỷ của tỉnh Thái Nguyên^[2].

Năm 1958, chia tách một số xã thuộc huyện Sơn Động.^[3]

Năm 1959, thị xã Phủ Lạng Thương đổi tên thành thị xã Bắc Giang; thanh lập thị trấn Kép thuộc huyện Lạng Giang.^[4]

Năm 1962, hợp nhất tỉnh Bắc Giang và tỉnh Bắc Ninh thành một tỉnh lấy tên là tỉnh Hà Bắc.^[5]

Năm 1963, sáp nhập xã Đèo Gia của huyện Sơn Động vào huyện Lục Ngạn^[6]. Cùng năm, sáp nhập xã Hữu Sản thuộc huyện Đình Lập của tỉnh Quảng Ninh (nay là tỉnh Lạng Sơn) vào huyện Sơn Động.^[7]

Năm 1964, thành lập xã Đa Mai thuộc thị xã Bắc Giang.^[8]

Năm 1967, thành lập thị trấn nông trường Yên Thế thuộc huyện Yên Thế và thị trấn nông trường Cam Bố Hạ thuộc huyện Lạng Giang.^[9]

Năm 1978, hợp nhất một số xã, thị trấn thuộc huyện Tân Yên.^[10]

• Hợp nhất xã Tân Trung và Tân Cầu, lấy tên là xã Tân Trung
• Hợp nhất xã Dương Lâm và Yên Lễ, lấy tên là xã An Dương
• Hợp nhất xã Nhã Nam và thị trấn Nhã Nam, lấy tên là xã Nhã Nam
• Xóm Thương (xã Ngọc Lý) sáp nhập vào xã Ngọc Thiện

Năm 1985, điều chỉnh địa giới một số xã thuộc huyện Sơn Động^[11]. Cùng năm, sáp nhập xã Dĩnh Kế thuộc huyện Lạng Giang và xã Song Mai thuộc huyện Việt Yên vào thị xã Bắc Giang^[12].

• Giải thể xã Phúc Thắng, sáp nhập vào xã Quế Sơn và trường bắn TB1
• Giải thể xã Thạch Sơn, sáp nhập vào xã Vân Sơn và trường bắn TB1

Năm 1991, thành lập thị trấn An Châu thuộc huyện Sơn Động.^[13]

Năm 1993, chia tách một số xã thuộc huyện Sơn Động.

Năm 1994, thành lập và đổi tên một số xã, phường thuộc các huyện Yên Thế, Yên Dũng và thị xã Bắc Giang.^[14]

Năm 1995, mở rộng thị trấn Chũ thuộc huyện Lục Ngạn.^[15]

Năm 1996, tỉnh Bắc Giang được tái lập. Tỉnh Bắc Giang có 10 đơn vị hành chính gồm thị xã Bắc Giang và 9 huyện: Hiệp Hòa, Lạng Giang, Lục Nam, Lục Ngạn, Sơn Động, Tân Yên, Việt Yên, Yên Dũng, Yên Thế.^[16]

Năm 1997, thành lập thị trấn huyện lị thuộc các huyện Tân Yên, Lục Nam^[17], Việt Yên, Lạng Giang^[18].

• Thành lập thị trấn Cao Thượng (Tân Yên) trên cơ sở một phần các xã Cao Thượng, Cao Xá, Liên Sơn
• Thành lập thị trấn Đồi Ngô (Lục Nam) trên cơ sở một phần các xã Chu Điện, Tiên Hưng, Tam Dị
• Thành lập thị trấn Bích Động (Việt Yên) trên cơ sở một phần xã Bích Sơn
• Thành lập thị trấn Vôi (Lạng Giang) trên cơ sở một phần xã Yên Mỹ

Năm 1999, thành lập một số phường, xã thuộc thị xã Bắc Giang và huyện Yên Thế.^[19]

• Thành lập phường Thọ Xương (TX Bắc Giang) trên cơ sở một phần xã Thọ Xương
• Thành lập xã Xương Giang (TX Bắc Giang) trên cơ sở phần còn lại của xã Thọ Xương
• Thành lập phường Hoàng Văn Thụ (TX Bắc Giang) trên cơ sở một phần phường Lê Lợi và xã Dĩnh Kế
• Thành lập xã Đồng Tiến (Yên Thế) trên cơ sở một phần xã Đồng Vương

Năm 2003, thành lập một số thị trấn thuộc các huyện Tân Yên và Việt Yên.^[20]

• Thành lập thị trấn Nhã Nam (Tân Yên) trên cơ sở một phần xã Nhã Nam và xã An Dương.
• Thành lập thị trấn Nếnh (Việt Yên) trên cơ sở một phần xã Hoàng Ninh và xã Quảng Minh

Năm 2005, thành lập thành phố Bắc Giang.^[21] (trên cơ sở toàn bộ diện tích và dân số thị xã Bắc Giang)

Năm 2007, giải thể thị trấn nông trường Cam Bố Hạ thuộc huyện Lạng Giang và thành lập thị trấn Tân Dân thuộc huyện Yên Dũng.^[22]

• Giải thể thị trấn nông trường Cam Bố Hạ (Lạng Giang), sáp nhập vào các xã Quang Thịnh (Lạng Giang), Đông Sơn, Đồng Hưu (Yên Thế) và các xã thuộc huyện Lạng Giang
• Thành lập thị trấn Tân Dân trên cơ sở một phần xã Tân An

Năm 2008, giải thể thị trấn nông trường Yên Thế thuộc huyện Yên Thế và thành lập xã, thị trấn thuộc các huyện Yên Thế, Sơn Động.^[23]

• Giải thể thị trấn nông trường Yên Thế (Yên Thế)
• Thành lập xã Đồng Tâm (Yên Thế) trên cơ sở một phần diện tích các xã Đồng Lạc, Tân Sỏi, Hồng Kỳ, Phồn Xương, Tam Hiệp, Đồng Vương và dân số của thị trấn nông trường Yên Thế
• Thành lập thị trấn Thanh Sơn (Sơn Động) trên cơ sở một phần xã Thanh Sơn và Thanh Luận
• Đổi tên xã Thanh Sơn (Sơn Động) thành xã Tuấn Mậu

Năm 2010, sáp nhập xã Dĩnh Trì thuộc huyện Lạng Giang; các xã: Đồng Sơn, Song Khê, Tân Mỹ, Tân Tiến thuộc huyện Yên Dũng vào thành phố Bắc Giang.^[24]

• Sau khi điều chỉnh, thành phố Bắc Giang có 6.644,82 ha diện tích tự nhiên và 145.249 nhân khẩu; có 16 đơn vị hành chính trực thuộc, gồm 7 phường và 9 xã.

Năm 2013, thành lập các phường: Đa Mai, Dĩnh Kế, Xương Giang thuộc thành phố Bắc Giang.^[25]

• Điều chỉnh địa giới các phường Hoàng Văn Thu, Ngô Quyền, Thọ Xương, xã Xương Giang, Dĩnh Kế
• Thành lập phường Xương Giang trên cơ sở một phần các phường Hoàng Văn Thụ, Thọ Xương, một phần xã Dĩnh Kế và toàn bộ xã Xương Giang sau khi điều chỉnh. Phường Xương Giang có 304,85 ha diện tích tự nhiên và 7.631 nhân khẩu.
• Thành lập phường Dĩnh Kế trên cơ sở một phần phường Hoàng Văn Thụ và toàn bộ xã Dĩnh Kế sau khi điều chỉnh. Phường Dĩnh Kế có 424,32 ha diện tích tự nhiên và 11.315 nhân khẩu.
• Thành lập phường Đa Mai trên cơ sở toàn bộ xã Đa Mai. Phường Đa Mai có 360,88 ha diện tích tự nhiên và 7.152 nhân khẩu.

Năm 2019, sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã thuộc toàn bộ 9 huyện của tỉnh Bắc Giang.^[26]

• Sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã huyện Sơn Động:

- Sáp nhập toàn bộ xã An Châu vào thị trấn An Châu. Thị trấn An Châu có 20,22 km² diện tích tự nhiên và quy mô dân số 9.416 người.

- Thành lập xã Phúc Sơn trên cơ sở toàn bộ xã Thạch Sơn và xã Phúc Thắng. Xã Phúc Sơn có 39,39 km² diện tích tự nhiên và quy mô dân số 1.822 người.

- Thành lập xã Vĩnh An trên cơ sở toàn bộ xã Vĩnh Khương và xã An Lập. Xã Vĩnh An có 28,93 km² diện tích tự nhiên và quy mô dân số 7.576 người.

- Sáp nhập toàn bộ xã Bồng Am vào xã Tuấn Đạo. Xã Tuấn Đạo có 97,87 km² diện tích tự nhiên và quy mô dân số 5.394 người.

- Thành lập xã Đại Sơn trên cơ sở toàn bộ xã Chiên Sơn và xã Quế Sơn. Xã Đại Sơn có 15,59 km² diện tích tự nhiên và quy mô dân số 5.502 người.

- Thành lập thị trấn Tây Yên Tử trên cơ sở xã Tuấn Mậu và thị trấn Thanh Sơn. Thị trấn Tây Yên Tử có 82,06 km² diện tích tự nhiên và quy mô dân số 5.959 người.

- Sau khi sắp xếp, huyện Sơn Động có 17 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 15 xã và 02 thị trấn.

• Sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã huyện Lục Ngạn:

- Sáp nhập toàn bộ xã Nghĩa Hồ vào thị trấn Chũ. Thị trấn Chũ có 12,84 km² diện tích tự nhiên và quy mô dân số 14.625 người.

- Sau khi sắp xếp, huyện Lục Ngạn có 29 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 28 xã và 01 thị trấn.

• Sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã huyện Lục Nam:

- Sáp nhập toàn bộ thị trấn Lục Nam, xã Tiên Hưng vào thị trấn Đồi Ngô. Thị trấn Đồi Ngô có 13,69 km² diện tích tự nhiên và quy mô dân số 18.968 người.

- Sau khi sắp xếp, huyện Lục Nam có 25 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 24 xã và 01 thị trấn.

• Sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã huyện Lạng Giang:

- Sáp nhập toàn bộ xã Tân Thịnh vào thị trấn Kép. Thị trấn Kép có 9,64 km² diện tích tự nhiên và quy mô dân số 11.832 người.

- Sáp nhập toàn bộ xã Phi Mô vào thị trấn Vôi. Thị trấn Vôi có 12,13 km² diện tích tự nhiên và quy mô dân số 16.855 người.

- Sau khi sắp xếp, huyện Lạng Giang có 21 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 19 xã và 02 thị trấn.

• Sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã huyện Yên Thế:

- Thành lập thị trấn Phồn Xương trên cơ sở toàn bộ thị trấn Cầu Gồ và xã Phồn Xương. Thị trấn Phồn Xương có 8,55 km² diện tích tự nhiên và quy mô dân số 8.436 người.

- Sáp nhập toàn bộ xã Bố Hạ vào thị trấn Bố Hạ. Thị trấn Bố Hạ có 7,27 km² diện tích tự nhiên và quy mô dân số 10.408 người.

- Sau khi sắp xếp, huyện Yên Thế có 19 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 17 xã và 02 thị trấn.

• Sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã huyện Tân Yên:

- Sáp nhập toàn bộ xã Nhã Nam vào thị trấn Nhã Nam. Thị trấn Nhã Nam có 5,6 km² diện tích tự nhiên và quy mô dân số 8.200 người.

- Sáp nhập toàn bộ xã Cao Thượng vào thị trấn Cao Thượng. Thị trấn Cao Thượng có 9,44 km² diện tích tự nhiên và quy mô dân số 13.323 người.

- Sau khi sắp xếp, huyện Tân Yên có 22 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 20 xã và 02 thị trấn.

• Sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã huyện Việt Yên:

- Sáp nhập toàn bộ xã Bích Sơn vào thị trấn Bích Động. Thị trấn Bích Động có 12,80 km² diện tích tự nhiên và quy mô dân số 14.151 người.

- Sáp nhập toàn bộ xã Hoàng Ninh vào thị trấn Nếnh. Thị trấn Nếnh có 12,51 km² diện tích tự nhiên và quy mô dân số 20.196 người.

- Sau khi sắp xếp, huyện Việt Yên có 17 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 15 xã và 02 thị trấn.

• Sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã huyện Hiệp Hòa:

- Sáp nhập toàn bộ xã Đức Thắng vào thị trấn Thắng. Thị trấn Thắng có 11,35 km² diện tích tự nhiên và quy mô dân số 18.833 người.

- Sau khi sắp xếp, huyện Hiệp Hòa có 25 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 24 xã và 01 thị trấn.

• Sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã huyện Yên Dũng:

- Thành lập thị trấn Nham Biền trên cơ sở toàn bộ thị trấn Neo, xã Nham Sơn và xã Thắng Cương. Thị trấn Nham Biền có 21,96 km² diện tích tự nhiên và quy mô dân số 14.220 người.

- Thành lập thị trấn Tân An trên cơ sở toàn bộ thị trấn Tân Dân và xã Tân An. Thị trấn Tân An có 9,15 km² diện tích tự nhiên và quy mô dân số 9.966 người.

- Sau khi sắp xếp, huyện Yên Dũng có 18 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 16 xã và 02 thị trấn.

Năm 2022, thành lập thị trấn Phương Sơn thuộc huyện Lục Nam và thị trấn Bắc Lý thuộc huyện Hiệp Hòa.^[27]

- Thành lập thị trấn Phương Sơn trên cơ sở 8,45 km² diện tích tự nhiên và quy mô dân số 8.380 người của xã Phương Sơn.

- Thành lập thị trấn Bắc Lý trên cơ sở 12,90 km² diện tích tự nhiên và quy mô dân số 15.279 người của xã Bắc Lý.

Năm 2023, thành lập thị xã Việt Yên trên cơ sở toàn bộ diện tích tự nhiên và dân số của huyện Việt Yên.^[28] Thành lập 9 phường thuộc thị xã Việt Yên:

- Thành lập phường Bích Động trên cơ sở toàn bộ diện tích tự nhiên 12,80 km2 và quy mô dân số 19.470 người của thị trấn Bích Động.

- Thành lập phường Nếnh trên cơ sở toàn bộ diện tích tự nhiên 12,51 km2 và quy mô dân số 27.246 người của thị trấn Nếnh.

- Thành lập phường Tăng Tiến trên cơ sở toàn bộ diện tích tự nhiên 4,79 km2 và quy mô dân số 11.100 người của xã Tăng Tiến.

- Thành lập phường Hồng Thái trên cơ sở toàn bộ diện tích tự nhiên 5,90 km2 và quy mô dân số 15.601 người của xã Hồng Thái.

- Thành lập phường Quảng Minh trên cơ sở toàn bộ diện tích tự nhiên 5,46 km2 và quy mô dân số 12.573 người của xã Quảng Minh.

- Thành lập phường Ninh Sơn trên cơ sở toàn bộ diện tích tự nhiên 7,99 km2 và quy mô dân số 10.203 người của xã Ninh Sơn.

- Thành lập phường Vân Trung trên cơ sở toàn bộ diện tích tự nhiên 9,67 km2 và quy mô dân số 9.792 người của xã Vân Trung.

- Thành lập phường Quang Châu trên cơ sở toàn bộ diện tích tự nhiên 9,01 km2 và quy mô dân số 15.001 người của xã Quang Châu.

- Thành lập phường Tự Lạn trên cơ sở toàn bộ diện tích tự nhiên 9,17 km2 và quy mô dân số 9.241 người của xã Tự Lạn.