Lai Vung
Lai Vung là một huyện nằm ở phía nam tỉnh Đồng Tháp, Việt Nam.
Lai Vung | |||
|---|---|---|---|
| Huyện | |||
| Huyện Lai Vung | |||
 Trung tâm huyện Lai Vung nằm ở thị trấn Lai Vung | |||
| Biệt danh | Vương quốc quýt hồng | ||
| Tên cũ | Đức Thành | ||
| Hành chính | |||
| Quốc gia |  Việt Nam | ||
| Vùng | Đồng bằng sông Cửu Long | ||
| Tỉnh | Đồng Tháp | ||
| Huyện lỵ | thị trấn Lai Vung | ||
| Trụ sở UBND | Quốc lộ 80, khóm 1, thị trấn Lai Vung | ||
| Phân chia hành chính | 1 thị trấn, 11 xã | ||
| Thành lập | 1989: tái lập | ||
| Tổ chức lãnh đạo | |||
| Chủ tịch UBND | Nguyễn Hữu Nghĩa | ||
| Bí thư Huyện ủy | Võ Hoàng Cương | ||
| Địa lý | |||
| Tọa độ: 10°14′15″B 105°39′26″Đ / 10,2374749°B 105,6573014°Đ | |||
| |||
| Diện tích | 238 km² | ||
| Dân số (1/4/2019) | |||
| Tổng cộng | 164.240 người[1] | ||
| Thành thị | 10.958 người (7%) | ||
| Nông thôn | 153.282 người (93%) | ||
| Mật độ | 690 người/km² | ||
| Khác | |||
| Mã hành chính | 876[2] | ||
| Mã bưu chính | 81750 | ||
| Biển số xe | 66-Lx xxx.xx | ||
| Số điện thoại | 0277.384.8235 | ||
| Số fax | 0277.384.8330 | ||
| laivung@dongthap.gov.vn | |||
| Website | laivung | ||
Lai Vung được mệnh danh là "vương quốc quýt hồng", nằm giữa sông Tiền và sông Hậu nên có nguồn nước dồi dào thuận lợi cho trồng cây ăn trái với đặc sản nổi tiếng là quýt hồng, quýt đường, cam sành, bưởi... Đặc biệt "quýt hồng Lai Vung" và "nem Lai Vung" được Cục Sở hữu trí tuệ công nhận và cấp giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu độc quyền của huyện Lai Vung.
Địa lý
Huyện Lai Vung nằm ở phía nam của tỉnh Đồng Tháp, nằm cách thành phố Cao Lãnh khoảng 27 km, cách thành phố Sa Đéc khoảng 17 km, cách trung tâm thành phố Cần Thơ khoảng 11 km, cách trung tâm Thành phố Hồ Chí Minh khoảng 179 km, có vị trí địa lý:
- Phía đông giáp thành phố Sa Đéc và huyện Châu Thành
- Phía tây giáp quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ
- Phía nam giáp huyện Bình Tân, tỉnh Vĩnh Long và quận Ô Môn, thành phố Cần Thơ
- Phía bắc giáp huyện Lấp Vò.
Huyện có diện tích 238 km², dân số năm 2019 là 164.240 người[1], mật độ dân số đạt 690 người/km².
Lịch sử
Nguồn gốc địa danh
Sách Gia Định thành thông chí của Trịnh Hoài Đức vào thế kỷ XIX đã có ghi chép địa danh Lai Vung. Theo đó, sông Lai Vung là tên tục của Cường Oai giang. Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Hữu Hiếu, địa danh Lai Vung thực chất có nguồn gốc từ tiếng Khmer "Sla tamvun", tức là loại cau để chín khô trên cây, vốn được bán rất nhiều ở vùng này, do đó, vùng này cũng được họ gọi là Srôk Sla tamvun. Về sau được người Việt gọi biến âm thành Lai Vung như ngày nay.[3]
Thời Pháp thuộc
Ngày 01 tháng 4 năm 1916, thực dân Pháp thành lập quận Lai Vung thuộc tỉnh Vĩnh Long, do tách ra từ quận Sa Đéc gồm có 2 tổng là;
- Tổng An Phong gồm 7 làng: Hưng Qưới, Hậu Thành, Long Hưng, Nhơn Qưới, Tân Hòa Bình, Tân Dương và Vĩnh Thạnh.
- Tổng An Thới gồm 9 làng: Hòa Long, Long Hậu, Long Thắng, Nhơn Hòa, Phú Thành, Tân Hòa, Tân Phước, Tân Lộc và Vĩnh Thới;
Giai đoạn 1956-1975
Việt Nam Cộng hòa
Ngày 22 tháng 10 năm 1956, chính quyền Việt Nam Cộng hòa quyết định giải thể tỉnh Sa Đéc, sáp nhập vào địa bàn tỉnh Vĩnh Long. Quận Lai Vung khi đó cũng bị giải thể và nhập vào địa bàn quận Lấp Vò thuộc tỉnh Vĩnh Long. Ngày 11 tháng 7 năm 1962, chính quyền Việt Nam Cộng hòa cho lập thêm quận Đức Thành thuộc tỉnh Vĩnh Long trên cơ sở tách đất từ quận Lấp Vò, quận lỵ đặt tại Lai Vung về mặt hành chính thuộc xã Tân Thành. Quận Đức Thành có địa giới hành chính trùng với quận Lai Vung cũ trước năm 1956.
Ngày 24 tháng 9 năm 1966, tỉnh Sa Đéc được tái lập, quận Đức Thành gồm 3 tổng An Khương, Ti Thiện và Tiến Nghĩa với 8 xã. Quận lỵ là Đức Thành đặt tại xã Hòa Long.
Năm 1970, quận Đức Thành gồm 8 xã: Hòa Long, Long Hậu, Long Thắng, Phong Hòa, Tân Hòa Bình, Tân Phước, Tân Thành, Vĩnh Thới.
Chính quyền Cách mạng
Chính quyền Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam Việt Nam và sau này là Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam cũng phân chia, sắp xếp lại các đơn vị hành chính trong tỉnh như bên chính quyền Việt Nam Cộng hòa. Năm 1957, chính quyền Cách mạng cũng giải thể và sáp nhập tỉnh Sa Đéc vào tỉnh Vĩnh Long. Đồng thời, huyện Lai Vung khi đó cũng bị giải thể và nhập vào địa bàn huyện Lấp Vò thuộc tỉnh Vĩnh Long giống như phía chính quyền Việt Nam Cộng hòa.
Trong giai đoạn 1966-1974, địa bàn tỉnh Sa Đéc của chính quyền Việt Nam Cộng hòa vẫn do tỉnh Vĩnh Long của chính quyền Cách mạng quản lý. Do đó, huyện Lấp Vò vẫn thuộc tỉnh Vĩnh Long trong giai đoạn này. Bên cạnh đó, tên gọi "quận Đức Thành" cũng không được phía chính quyền Cách mạng công nhận và sử dụng.
Tháng 5 năm 1974, Trung ương Cục miền Nam quyết định giải thể các tỉnh Kiến Phong và An Giang để tái lập các tỉnh Long Châu Tiền và tỉnh Sa Đéc. Lúc này, huyện Lấp Vò trực thuộc tỉnh Sa Đéc cho đến đầu năm 1976.
Sau ngày 30 tháng 4 năm 1975, chính quyền quân quản Cộng hòa miền Nam Việt Nam ban đầu vẫn đặt huyện Lấp Vò thuộc tỉnh Sa Đéc như trước đó cho đến đầu năm 1976.
Sau năm 1975
Tháng 2 năm 1976, Lấp Vò là huyện của tỉnh Đồng Tháp, gồm 14 xã: Long Hưng, Dương Hòa, Định Yên, Phong Hòa, Tân Thới, Bình Thành, Vĩnh Thạnh, Bình An Trung, Mỹ An Hưng, Tân Mỹ, Long Hậu, Phước Thành, Tân Khánh Trung, Hòa Thắng.
Ngày 27 tháng 12 năm 1980, Hội đồng Chính phủ ban hành Quyết định số 382/CP[4] về việc điều chỉnh địa giới một số xã thuộc huyện Lấp Vò, tỉnh Đồng Tháp:
- Chia xã Bình An Trung thành hai xã lấy tên là xã Bình Thạnh Trung và xã Hội An Đông
- Chia xã Hòa Thắng thành hai xã lấy tên là xã Hòa Long và xã Long Thắng.
Ngày 5 tháng 1 năm 1981, Hội đồng Chính phủ ban hành Quyết định số 4-CP[5] về việc đổi tên huyện Lấp Vò thành huyện Thạnh Hưng.
Ngày 6 tháng 3 năm 1984, Hội đồng Bộ trưởng ban hành Quyết định số 36-HĐBT[6] về việc phân vạch địa giới một số xã của huyện Thạnh Hưng thuộc tỉnh Đồng Tháp, theo đó:
- Chia xã Long Hưng thành 2 xã Long Hưng A và Long Hưng B
- Chia xã Dương Hòa thành 2 xã Tân Dương và Hòa Thành
- Chia xã Định Yên thành 2 xã Định Yên và Định An
- Chia xã Phong Hòa thành 2 xã Phong Hòa và Định Hòa
- Chia xã Tân Thới thành 2 xã Vĩnh Thới và Tân Hòa.
Ngày 27 tháng 9 năm 1988, Hội đồng Bộ trưởng Nhà nước Việt Nam ban hành Quyết định số 149-HĐBT[7] về việc phân vạch lại địa giới hành chính một số xã của huyện Thạnh Hưng thuộc tỉnh Đồng Tháp như sau:
- Chia xã Mỹ An Hưng thành hai xã Mỹ An Hưng A và Mỹ An Hưng B
- Chia xã Phước Thành thành 2 xã Tân Phước và Tân Thành
Ngày 27 tháng 6 năm 1989, Hội đồng Bộ trưởng Nhà nước Việt Nam ban hành Quyết định số 77/HĐBT[8] về việc chia huyện Thạnh Hưng thuộc tỉnh Đồng Tháp thành hai huyện Thạnh Hưng và Lai Vung. Theo đó, huyện Lai Vung có 11 xã: Tân Dương, Hòa Thành, Long Thắng, Hòa Long, Long Hậu, Tân Phước, Tân Thành, Vĩnh Thới, Tân Hòa, Định Hòa và Phong Hòa; gồm 23.864 ha diện tích tự nhiên và 142.267 nhân khẩu. Huyện lỵ của huyện Lai Vung đặt tại xã Hòa Long.
Năm 1994, tách một phần diện tích và dân số của xã Hòa Long để thành lập thị trấn Lai Vung, thị trấn huyện lỵ huyện Lai Vung.
Huyện Lai Vung có 1 thị trấn và 11 xã như hiện nay.
Hành chính
Huyện Lai Vung có 12 đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc, bao gồm thị trấn Lai Vung (huyện lỵ) và 11 xã: Định Hòa, Hòa Long, Hòa Thành, Long Hậu, Long Thắng, Phong Hòa, Tân Dương, Tân Hòa, Tân Phước, Tân Thành, Vĩnh Thới.
| Đơn vị hành chính cấp xã | Thị trấn | Xã | Xã | Xã | Xã | Xã | Xã | Xã | Xã | Xã | Xã | Xã |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Diện tích (km²) | 7,563 | 15,55 | 17,99 | 18,54 | 24,53 | 31,16 | 31,38 | 15,95 | 19,39 | 16,56 | 17,87 | 17,44 |
| Dân số (2009) | 8.747 | 9.813 | 11.175 | 8.721 | 21.171 | 13.368 | 17.864 | 11.199 | 13.660 | 13.214 | 15.748 | 15.339 |
| Mật độ dân số (người/km²) | 1,157 | 559.3 | 621.1 | 470.5 | 863.6 | 429 | 560.7 | 701.3 | 704.3 | 797.9 | 881.4 | 789 |
| Số đơn vị hành chính | ||||||||||||
| Năm thành lập | ||||||||||||
| Loại đô thị | V | V | V |
Kinh tế - xã hội
Nông nghiệp
Chủ yếu trồng cây có múi và cây hoa màu. Huyện có đặc sản là trái cây cam sành, quýt hồng, bưởi, nấm rơm, nem Lai Vung.
Công nghiệp
- Khu công nghiệp Sông Hậu được xây dựng tại ấp Tân Lộc xã Tân Thành, huyện Lai Vung. Khu công nghiệp được tổ chức, hoạt động theo Nghị định số 29/2008/NĐ-CP ngày 14/3/2008 của Chính phủ quy định về khu công nghiêp, khu chế xuất và khu kinh tế, được hưởng các chính sách ưu đãi đầu tư và thuế theo quy định của pháp luật.[9]
- Khu công nghiệp công nghệ cao diện tích quy hoạch 250ha tọa lạc tại ấp Tân Định và một phần ấp Tân Bình xã Tân Thành huyện Lai Vung, được chuyển từ cụm công nghiệp Cái Đôi - Tân Thành (có mở rộng thêm 160ha) cho phù hợp với Quyết định số 105/2009/TTg ngày 19/8/2009 của Thủ tướng Chính phủ và nhằm để phát huy lợi thế sông Hậu, Quốc lộ 54, Quốc lộ 80 và Tỉnh lộ 851 nối dài để kêu gọi các dự án đầu tư có công nghệ sản xuất sạch, hiện đại [10]
Du lịch
Theo Kế hoạch phát triển Du lịch huyện Lai Vung giai đoạn 2017 đến 2020 và những năm tiếp theo, đã xác định từng bước củng cố và tập trung phát triển 3 sản phẩm du lịch đặc trưng với tiềm năng và lợi thế của du lịch huyện là: Du lịch tham quan vườn cây ăn trái và Trải nghiệm những hoạt động sôi nổi trên mặt nước, mô hình Du lịch thực dưỡng và Du lịch Homestay.
Giáo dục
Các trường Trung học phổ thông trên địa bàn huyện Lai Vung:
- Trường THPT Lai Vung 1 (tên cũ là trường Trung học Đức Thành) tại xã Long Hậu
- Trường THPT Lai Vung 2 tại xã xã Tân Hòa
- Trường THPT Lai Vung 3 tại xã xã Tân Thành.
Người nổi tiếng
- Nhà chính trị Nguyễn Hữu Đức.
- Ca sĩ Lê Tứ
- Bộ trưởng Bộ Nội vụ Lê Vĩnh Tân
- Đại tá Nguyễn Văn Bảy
- Thứ trưởng Bộ Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn: Lê Minh Hoan
- Diễn viên Puka
- Ca sĩ Keyo
- Thủ môn Tấn Trường
Giao thông
Mạng lưới giao thông thủy bộ rất thuận lợi, huyện có các tuyến huyện lộ trên 100 km đường nhựa phủ khắp liên thông với Tỉnh lộ 851, 852, 853 nối liền với Quốc lộ 54 và Quốc lộ 80; cách cảng Sa Đéc và cảng Cần Thơ chỉ 20 km đi từ khu công nghiệp sông Hậu.
Di tích
- Làng nghề đóng xuồng ghe Long Hậu nằm ở rạch Bà Đài, xã Long Hậu trên 100 năm tuổi. Đã được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch công nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia ngày 1 tháng 2 năm 2015.
- Chùa Bửu Hưng (tục gọi là chùa Cả Cát) tọa lạc tại xã Long Thắng, huyện Lai Vung. Đây là một ngôi chùa cổ có giá trị lịch sử và nghệ thuật cao, đã được công nhận là Di tích quốc gia vào ngày 3 tháng 8 năm 2007.
- Chùa Hội Phước hay Hội Phước Tự là một ngôi chùa cổ ở huyện Lai Vung được xây dựng năm 1841 thời vua Thiệu Trị do Hòa thượng Thích Hoằng Ân khai sơn. Trước đây chùa có tên là Cảnh Long Tự sau này được đổi tên là Hội Phước Tự. Kiến trúc chùa có hai nếp nhà, nếp thứ nhất làm nơi thờ Phật, nếp thứ hai làm nơi sinh hoạt. Chùa được trùng tu vào những năm 1997 và năm 2016. Đặc biệt nơi chánh điện còn lưu giữ được một bộ kinh Trung Tôn có từ thời Hòa thượng khai sơn và một đại hồng chung nặng hơn 300kg có từ thời vua Thiệu Trị được chuyển từ Huế vào, trên đại hồng chung có khắc chữ Cảnh Long Tự, chủ trì Hoằng Ân tạo kim chung đàn na. Thiệu Trị nguyên niên, tứ nguyệt sơ nhất nhật. Chùa Hội Phước được chọn làm Văn phòng Ban Trị Sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam huyện Lai Vung.
- Bia lưu niệm nơi thành lập chi bộ Đảng cộng sản An Nam đầu tiên của tỉnh Cần Thơ tại xã Phong Hòa
- Bia lưu niệm kéo tàu ông Chánh
- Di tích Bảo Tiền xã Long Thắng
- Di tích Bảo Hậu xã Định Hòa