Móng Cái

Móng Cái
	Thành phố thuộc tỉnh
	Thành phố Móng Cái
	Biểu trưng
	Cụm Thông tin cổ động biên giới ở mũi Sa Vĩ, phường Trà Cổ
Hành chính
Quốc gia	Việt Nam
Vùng	Đông Bắc Bộ
Tỉnh	Quảng Ninh
Trụ sở UBND	Đường Hữu Nghị, phường Hòa Lạc
Phân chia hành chính	8 phường, 9 xã
Thành lập	20/7/1998: thành lập thị xã Móng Cái; 24/9/2008: thành lập thành phố Móng Cái;
Loại đô thị	Loại II
Năm công nhận	2018
Tổ chức lãnh đạo
Chủ tịch UBND	Hồ Quang Huy
Chủ tịch HĐND	Nguyễn Văn Đô
Bí thư Thành ủy	Hoàng Bá Nam
Địa lý
	Tọa độ: 21°31′37″B 107°58′1″Đ / 21,52694°B 107,96694°Đ
Bản đồ thành phố Móng Cái
Móng Cái Vị trí thành phố Móng Cái trên bản đồ Việt Nam
Diện tích	519,58 km²
Dân số (01/4/2019)
Tổng cộng	108.553 người
Thành thị	66.434 (61,2%)
Nông thôn	42.119 (38,8%)
Mật độ	209 người/km²
Khác
Mã hành chính	194
Biển số xe	14-K1
Website	mongcai.gov.vn
	x; t; s;

Móng Cái là một thành phố trực thuộc tỉnh Quảng Ninh, Việt Nam, thuộc vùng duyên hải Bắc Bộ.

Thành phố nằm bên bờ sông Ka Long, cách thành phố Hạ Long 178 km. Móng Cái giáp với Trung Quốc, có đường biên giới trên biển và đất liền dài hơn 70 km^[5].

Từ nguyên

Tên gọi Móng Cái bắt nguồn từ tiếng Quảng Đông "mong gâi" (âm đọc được ghi bằng Việt bính). "Mong gâi" là âm tiếng Quảng Tây của Mang Nhai, viết bằng chữ Hán là 硭街. "Nhai" 街 có nghĩa là phố, "mang" 硭 là phiên âm của từ "mường" trong tiếng Tày Nùng, "Mường Nhai" 硭街 dịch sát nghĩa từng chữ là "phố mường", tức con phố nằm trên đất của một mường của người Tày Nùng.

Địa lý

Vị trí địa lý

Thành phố Móng Cái nằm ở phía đông bắc của tỉnh Quảng Ninh^[6], với toạ độ địa lý từ 21⁰02' đến 21⁰38' vĩ độ bắc; từ 107⁰09' đến 108⁰7' kinh độ đông^[7]. Thành phố có vị trí địa lý:

Phía đông giáp huyện Đông Hưng thuộc địa cấp thị Phòng Thành Cảng, Quảng Tây, Trung Quốc
Phía tây giáp huyện Hải Hà
Phía nam giáp huyện đảo Cô Tô và vịnh Bắc Bộ
Phía bắc giáp khu Phòng Thành thuộc địa cấp thị Phòng Thành Cảng, Quảng Tây, Trung Quốc.^[8].

Thành phố Móng Cái cách thủ đô Hà Nội 316 km về phía đông bắc, cách thành phố Uông Bí 193 km về phía đông, cách thành phố Hạ Long 160 km về phía đông và cách thành phố Cẩm Phả 123 km về phía đông.

Điều kiện tự nhiên

Địa hình thành phố Móng Cái ở phía tây bắc là đồi núi, địa hình thoải dần ra biển với có 50 km đường bờ biển. Địa hình có dạng đồi núi, trung du và ven biển, bị chia cắt khá phức tạp, hình thành 3 vùng rõ rệt là vùng núi cao phía Bắc, vùng trung du ven biển và vùng hải đảo. Móng Cái có khí hậu nhiệt đới gió mùa, chịu ảnh hưởng của biển nên nóng ẩm và mưa nhiều. Móng Cái có ba con sông chính là Sông Ka Long, Sông Tràng Vinh và sông Pạt Cạp. Trong đó, Sông Ka Long bắt nguồn từ Trung Quốc ở độ cao 700 mét, có dộ dài 700 km đổ ra Biển Đông. Sông Tràng Vinh dài trên 20 km, chảy qua Hồ Tràng Vinh rồi đổ ra biển^[7].

Móng Cái là thành phố cửa khẩu nằm dọc theo bờ biển, hầu hết dân cư sinh sống dọc theo đới bờ, trên hạ lưu các con sông. Đất đai ở đây được chia thành 10 nhóm đất chính gồm có đất cát, đất mặn, đất phèn, đất phù sa, đất có tầng sét, đất xám, đất nâu tím, đất vàng đỏ, đất tầng mỏng, đất nhân tác^[7].

Khí hậu

Dữ liệu khí hậu của Móng Cái
Tháng	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Năm
Cao kỉ lục °C (°F)	27.0	29.8	30.5	33.1	34.4	38.8	37.1	37.3	36.9	34.4	32.0	29.3	38,8
Trung bình cao °C (°F)	18.4	18.9	21.7	25.8	29.5	31.0	31.3	31.3	30.9	28.6	25.1	21.1	26,1
Trung bình ngày, °C (°F)	14.9	15.9	18.9	23.0	26.4	27.9	28.2	27.8	27.0	24.4	20.6	16.7	22,6
Trung bình thấp, °C (°F)	12.4	13.7	16.8	20.8	23.8	25.4	25.6	25.2	24.1	20.3	17.3	13.3	19,9
Thấp kỉ lục, °C (°F)	1.1	3.3	4.7	9.3	14.6	18.8	19.9	20.7	16.4	10.8	3.0	2.1	1,1
Giáng thủy mm (inch)	46.5 (1.831)	42.8 (1.685)	59.8 (2.354)	122.6 (4.827)	272.2 (10.717)	448.3 (17.65)	593.3 (23.358)	469.4 (18.48)	313.1 (12.327)	182.6 (7.189)	73.9 (2.909)	36.9 (1.453)	2.661,0 (104,764)
% Độ ẩm	80.3	84.2	86.9	87.2	86.0	86.8	86.6	86.7	83.3	79.6	77.2	76.2	83,5
Số ngày mưa TB	9.7	12.2	14.7	13.2	14.1	17.9	20.2	18.4	13.0	9.6	6.9	6.9	157,3
Số giờ nắng trung bình hàng tháng	73.1	48.9	50.5	86.2	157.1	149.2	173.4	171.0	185.8	184.9	151.8	177.6	1.552,2
Chỉ số tia cực tím trung bình hàng tháng													—
Nguồn #1: Vietnam Institute for Building Science and Technology^[9]
Nguồn #2: The Yearbook of Indochina ^[10]

Hành chính

Thành phố Móng Cái có 17 đơn vị hành chính trực thuộc, trong đó bao gồm 8 phường: Bình Ngọc, Hải Hòa, Hải Yên, Hòa Lạc, Ka Long, Ninh Dương, Trà Cổ, Trần Phú và 9 xã: Bắc Sơn, Hải Đông, Hải Sơn, Hải Tiến, Hải Xuân, Quảng Nghĩa, Vạn Ninh, Vĩnh Thực, Vĩnh Trung.

Danh sách các đơn vị hành chính trực thuộc thành phố Móng Cái

Tên	Diện tích (km²)	Dân số (người)
Phường (8)
Bình Ngọc	11,1	10.250
Hải Hòa	39	13.720
Hải Yên	48,63	11.830
Hòa Lạc	0,72	9.740
Ka Long	1,53	10.480
Ninh Dương	12,3	9.860
Trà Cổ	14	8.820
Trần Phú	0,97	9.530

Tên	Diện tích (km²)	Dân số (người)
Xã (9)
Bắc Sơn	49,773	2.760
Hải Đông	43,961	7.850
Hải Sơn	82,869	2.220
Hải Tiến	34,281	6.720
Hải Xuân	14,32	2.940
Quảng Nghĩa	62,74	3.850
Vạn Ninh	60,13	7.160
Vĩnh Thực	18,37	3.770
Vĩnh Trung	27,814	3.520

Lịch sử

Đầu thế kỷ XIX, là tổng Vạn Ninh, tổng Bát Tràng và một phần tổng Hà Môn thuộc châu Vạn Ninh, phủ Hải Đông, trấn An Quảng. Từ năm 1906, Móng Cái là tỉnh lỵ của tỉnh Hải Ninh cũ^[11]. Vào cuối thời Pháp thuộc, Móng Cái là thủ phủ của Xứ Nùng tự trị từ năm 1947 đến 1954. Ngày 2 tháng 8 năm 1954, Móng Cái hoàn toàn được giải phóng^[12].

Ngày 1 tháng 2 năm 1955, thị xã Móng Cái được tái lập và trở thành tỉnh lỵ của tỉnh Hải Ninh.

Ngày 28 tháng 7 năm 1958, Bộ Nội vụ ban hành Nghị định số 240-NV^[13]. Theo đó, đổi tên 7 xã thuộc huyện Móng Cái: Xuân Lạn Nam đổi tên thành Xuân Lạn; Xuân Lạn Nùng đổi tên thành Xuân Hải; Xuân Lạn Nội đổi thành Xuân Hòa; Vĩnh Thực Nam đổi tên thành Vĩnh Thực; Vĩnh Thực Nùng đổi tên thành Vĩnh Trang; Quất Đông Nam đổi tên thành Quất Đông; Quất Đông Nùng đổi tên thành Dân Tiến.

Ngày 30 tháng 10 năm 1963, tỉnh Hải Ninh hợp nhất với khu Hồng Quảng thành tỉnh Quảng Ninh^[14], thị xã Móng Cái và huyện Móng Cái thuộc tỉnh Quảng Ninh.

Ngày 2 tháng 7 năm 1964, Hội đồng Chính phủ ra Quyết định số 106-CP chuyển thị xã Móng Cái thành thị trấn Móng Cái thuộc huyện Móng Cái.^[15]

Huyện Móng Cái gồm thị trấn Móng Cái (huyện lỵ) và 19 xã: Bình Ngọc, Dân Tiến, Đoan Tinh, Lục Lầm, Lục Phủ, Ninh Dương, Pò Hèn, Quất Đông, Thán Phún, Trà Cổ, Tràng Vinh, Vạn Ninh, Vạn Xuân, Vĩnh Thực, Vĩnh Trung, Xuân Hải, Xuân Hòa, Xuân Lạn, Xuân Ninh.

Ngày 16 tháng 1 năm 1979, Chính phủ ban hành Quyết định 17-CP^[16] hợp nhất các xã thuộc huyện Móng Cái: hợp nhất 4 xã Pò Hèn, Thán Phún, Lục Phủ và Tràng Vinh thành thị trấn nông trường Hải Sơn; hợp nhất 3 xã Xuân Hòa, Xuân Hải, Lục Lầm thành thị trấn nông trường Hải Hòa; hợp nhất 3 xã Xuân Lạn, Xuân Ninh, Vạn Xuân thành xã Hải Xuân; đổi tên các xã: Dân Tiến thành Hải Tiến, Quất Đông thành Hải Đông, Đoan Tinh thành Hải Yên và đổi tên thị trấn Móng Cái thành thị trấn Hải Ninh.

Ngày 18 tháng 1 năm 1979, huyện Móng Cái đổi tên thành huyện Hải Ninh.^[17]

Tháng 2 năm 1979, quân Trung Quốc tấn công ồ ạt qua biên giới, Móng Cái bị thiệt hại nặng.

Ngày 10 tháng 9 năm 1981, chuyển xã Quảng Nghĩa thuộc huyện Quảng Hà (nay là 2 huyện Đầm Hà và Hải Hà) về huyện Hải Ninh^[18]. Từ đó, huyện Hải Ninh có 14 đơn vị hành chính gồm thị trấn Hải Ninh, các thị trấn Nông trường Hải Sơn, Hải Hòa và 11 xã: Bình Ngọc, Hải Đông, Hải Tiến, Hải Xuân, Hải Yên, Ninh Dương, Quảng Nghĩa, Trà Cổ, Vạn Ninh, Vĩnh Thực, Vĩnh Trung.

Từ năm 1991, sau khi quan hệ hai nước Việt Nam - Trung Quốc trở lại bình thường thì sự trao đổi buôn bán qua cửa khẩu Bắc Luân ngày càng tăng lên.

Ngày 28 tháng 5 năm 1991, đổi lại tên thị trấn Hải Ninh thành thị trấn Móng Cái.

Ngày 1 tháng 8 năm 1994, giải thể thị trấn nông trường Hải Hòa để thành lập xã Hải Hòa.^[19]

Ngày 28 tháng 10 năm 1996, đảo Trần (hoặc đảo Chằn) thuộc huyện Hải Ninh được giao về huyện Cô Tô quản lý.^[20]

Cuối năm 1997, huyện Hải Ninh có 2 thị trấn: Móng Cái (huyện lỵ), Nông trường Hải Sơn và 12 xã: Bình Ngọc, Hải Đông, Hải Hòa, Hải Tiến, Hải Xuân, Hải Yên, Ninh Dương, Quảng Nghĩa, Trà Cổ, Vạn Ninh, Vĩnh Thực, Vĩnh Trung.

Ngày 20 tháng 7 năm 1998, Chính phủ ban hành Nghị định số 52/1998/NĐ-CP^[1]. Theo đó:

Tái lập thị xã Móng Cái trên cơ sở toàn bộ 52.000 ha diện tích tự nhiên và 57.838 người của huyện Hải Ninh
Giải thể thị trấn Móng Cái để thành lập 3 phường: Ka Long, Trần Phú, Hòa Lạc
Chuyển 2 xã Ninh Dương và Trà Cổ thành 2 phường có tên tương ứng
Giải thể thị trấn nông trường Hải Sơn để thành lập xã Hải Sơn.

Thị xã Móng Cái có 5 phường: Hòa Lạc, Ka Long, Ninh Dương, Trà Cổ, Trần Phú và 11 xã: Bình Ngọc, Hải Đông, Hải Hòa, Hải Sơn, Hải Tiến, Hải Xuân, Hải Yên, Quảng Nghĩa, Vạn Ninh, Vĩnh Thực, Vĩnh Trung.

Ngày 1 tháng 10 năm 2003, chia xã Hải Sơn thành 2 xã: Hải Sơn và Bắc Sơn.^[21]

Ngày 6 tháng 4 năm 2007, chuyển 2 xã Hải Hòa và Hải Yên thành 2 phường có tên tương ứng.^[22]

Ngày 8 tháng 6 năm 2007, Bộ xây dựng ban hành Quyết định số 864/QĐ-BXD công nhận thị xã Móng Cái là đô thị loại III.^[23]

Ngày 24 tháng 9 năm 2008, Chính phủ ban hành Nghị định 03/NĐ-CP thành lập thành phố Móng Cái thuộc tỉnh Quảng Ninh trên cơ sở toàn bộ 51.827,8 ha diện tích tự nhiên và 108.016 người của thị xã Móng Cái.^[2]

Ngày 5 tháng 2 năm 2010, chuyển xã Bình Ngọc thành phường Bình Ngọc.^[24]

Thành phố Móng Cái có 8 phường và 9 xã như hiện nay.

Ngày 19 tháng 9 năm 2018, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 1206/QĐ-TTg công nhận thành phố Móng Cái là đô thị loại II.^[3]

Du lịch

Móng Cái có nhiều địa điểm tham quan các di tích danh thắng như bán đảo Trà Cổ, Bình Ngọc, đảo Vĩnh Trung - Vĩnh Thực, các khu rừng ngập mặn như Tràng Vinh, Quất Đông... Ngoài ra, du khách còn có thể thăm cửa khẩu Quốc tế Móng Cái và nhiều di tích khác như: đình Trà Cổ, chùa Nam Thọ, chùa Xuân Lan, mũi Sa Vĩ,...

Giao thông

Có quốc lộ 18 đi qua đến cửa khẩu quốc tế Móng Cái. Đây cũng là điểm cuối của tuyến đường cao tốc Hải Phòng – Hạ Long – Vân Đồn – Móng Cái.

Các địa danh, đường phố, công trình công cộng tại Móng Cái

Danh sách các tuyến đường tại Móng Cái
Tên đường	Vị trí	Dài (m)	Rộng (m)	Ý nghĩa tên gọi, thông tin thêm
Đoan Tĩnh	Từ phố Trần Nhật Duật đến Trường mầm non Hải Yên (Khu 4, phường Hải Yên)	2500	7	Tên địa danh quen thuộc đã ăn sâu vào tiềm thức của nhân dân, gắn với lịch sử địa lý hành chính của địa phương
Hùng Vương	Từ Vòng xuyến đường đi Trà Cổ (giáp đại lộ Hòa Bình) đến Ngã 3 đường đi xã Bắc Sơn	3968	13
Mạc Đĩnh Chi	Từ đường Tuệ Tĩnh đến đường Đoan Tĩnh	1727	7
Nguyễn Bỉnh Khiêm	Từ đường Tuệ Tĩnh đến đường Đoan Tĩnh	1687	7
Nguyễn Văn Cừ	Từ đường Nguyễn Bỉnh Khiêm đến phố Lý Công Uẩn	1012	7
Trần Nhân Tông	Từ Ngã 3 Trà Cổ - Bình Ngọc đến Vòng xuyến đường đi Trà Cổ (giáp đại lộ Hòa Bình)	6500	11,5
Trần Quang Khải	Từ đường Trần Quốc Tảng đến đường Trần Nhân Tông	2405,3	7
Trần Quốc Tảng	Từ Ngã 3 khu 6 phường Hải Hòa đến Ngã 3 gần Vòng xuyến đường đi Trà Cổ	2696	7
Tuệ Tĩnh	Từ Sông Ka Long đến Ngã 5 Ninh Dương	2100	10
Tổng số đường đã đặt tên: 9		Tổng chiều dài các đường đã biết: 24595,3 m

Danh sách các tuyến phố tại Móng Cái
Phường	Tên phố	Vị trí	Dài (m)	Rộng (m)	Ý nghĩa tên gọi, thông tin thêm
Hải Hòa	Trần Bình Trọng	Từ đường Trần Quang Khải đến đường Trần Nhân Tông	220	7
Hải Hòa	Trần Nguyên Hãn	Từ đường Trần Quang Khải đến đường Trần Nhân Tông	360	7
Hải Yên	Cao Thắng	Từ phố Lê Ngọc Hân đến Nhà văn hóa khu 7, phường Hải Yên	740	7
	Duy Tân	Từ phố Hàm Nghi đến đường Đoan Tĩnh	272	7
	Hàm Nghi	Từ phố Duy Tân đến phố Trần Nhật Duật	199	7
	Lê Ngọc Hân	Từ phố Cao Thắng đến phố Trần Nhật Duật	384	7
	Nguyễn Tri Phương	Từ phố Lê Ngọc Hân đến đường Đoan Tĩnh	168	7
	Phùng Hưng	Từ phố Lý Công Uẩn đến phố Trần Quý Cáp	277	7
	Trần Nhật Duật	Từ phố Trần Quý Cáp đến đường Đoan Tĩnh	489	7
	Trần Quý Cáp	Từ đường Hùng Vương đến phố Trần Nhật Duật	334	7
Hòa Lạc	Lý Thường Kiệt	Từ phố Tháng 8 đến đường Nguyễn Du	354	7
Hòa Lạc	Tháng 8	Từ phố Kim Liên đến đường Nguyễn Du	299	5
Ka Long	Mạc Đĩnh Chi	Từ KSQT Hồng Vận đến đường Đoan Tĩnh		7
	Hà Tiên	Từ Nhà máy nước đến phố Yết Kiêu	498	7
	Khúc Thừa Dụ	Từ Sông Ka Long đến đường Nguyễn Văn Cừ	530	7
	Lê Hữu Trác	Từ Sông Ka Long đến đường Hùng Vương	590	10,5
	Long Xuyên	Từ phố Nguyễn Khuyến đến phố Dã Tượng	573	7
	Nguyễn Bỉnh Khiêm	Từ đường Tuệ Tĩnh đến đường Đoan Tĩnh		7
	Bế Văn Đàn	Từ đường Nguyễn Văn Cừ đến đường Mạc Đĩnh Chi	200	5
	Ngô Thì Nhậm	Từ phố Lương Thế Vinh đến phố Phạm Ngũ Lão	300	7
	Nguyễn Khuyến	Từ phố Châu Đốc đến phố Độc Lập	258	7
	Nguyễn Viết Xuân	Từ đường Tuệ Tĩnh đến phố Trần Khát Chân	519	7
	Phạm Ngũ Lão	Từ đường Hùng Vương đến Mương Tràng Vinh	462	7
	Quang Trung	Từ đường Hùng Vương đến Mương Tràng Vinh	430	7
	Trần Khát Chân	Từ đường Hùng Vương đến Mương Tràng Vinh	300	7
	Yết Kiêu	Từ đường Tuệ Tĩnh đến đường Trần Khát Chân	652	10,5
Ninh Dương	Độc Lập	Từ phố Tràng Vinh đến phố Nguyễn Khuyến	422	5	Danh từ chung thể hiện mong muốn giữ gìn độc lập, tự chủ của nhân dân vùng biên giới
	Lý Công Uẩn	Từ đại lộ Hòa Bình đến đường Mạc Đĩnh Chi	361	10,5
	Tràng Vinh	Từ đường Hùng Vương đến đại lộ Hòa Bình	338	5	Tên địa danh quen thuộc đã ăn sâu vào tiềm thức của nhân dân địa phương
Tổng số phố đã đặt tên: 28			Tổng chiều dài các phố đã biết: 11217 m

Khu đô thị

Hiện nay trên địa bàn thành phố Móng Cái đã và đang hình thành một số khu đô thị mới như: khu đô thị Hồng Vận, khu đô thị Phượng Hoàng, khu đô thị Taseco Móng Cái, khu đô thị Hải Xuân, khu đô thị Hải Yên,...

Hình ảnh

Cầu Ka Long bắc qua sông Ka Long ở thành phố Móng Cái
Thành phố Móng Cái nhìn từ một đầu cầu Ka Long
Nhánh sông Ka Long, nhánh chảy trên biên giới Việt-Trung
Một bến cảng của thành phố Móng Cái nằm bên sông Ka Long
Sông Ka Long, đoạn chảy qua thành phố Móng Cái
Một con đường ở chợ thành phố Móng Cái
Một đường phố ở trung tâm thành phố Móng Cái
Đường phố tại thành phố Móng Cái

Chú thích

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

Search