Monster (manga)

Bác sĩ Tenma Kenzo là một bác sĩ chuyên khoa phẫu thuật thần kinh trẻ người Nhật công tác tại bệnh viện Eisler Memorial ở Düsseldorf, Tây Đức. Vốn bất mãn với lối điều trị đặc cách cho những bệnh nhân chính khách và giàu có của bệnh viện, Tenma đã nắm bắt cơ hội để thay đổi sự thiên vị đó sau khi tham gia chữa trị cho anh em sinh đôi Johan và Anna Liebert – những nạn nhân của một vụ thảm sát đẫm máu. Johan dính một vết súng bắn vào đầu, còn Anna thì liên tục lẩm bẩm về chuyện giết người. Tenma đã quyết định chọn cứu Johan thay cho vị thị trưởng nhập viện sau. Kết quả là tính mạng của Johan được bảo toàn, nhưng thị trưởng Roedecker lại qua đời; do đó Tenma cũng mất luôn địa vị xã hội mà anh đang có. Không lâu sau, giám đốc bệnh viện của Tenma, ông Heinemann cùng nhiều bác sĩ khác bị sát hại bí ẩn, còn hai đứa trẻ sinh đôi kia cũng mất tích khỏi viện. Cảnh sát nghi ngờ Tenma là hung thủ nhưng họ lại không có bằng chứng nên chỉ có thể thẩm vấn anh.

9 năm sau, Tenma giờ đã làm giám đốc khoa phẫu thuật tại bệnh viện Eisler Memorial. Sau khi Tenma cứu sống một tên tội phạm tên là Adolf Junkers, tên này liên tục lẩm bẩm về một con "quái vật". Trong khi Tenma đem một chiếc đồng hồ trở lại tìm Junkers, ông phát hiện người canh gác phòng của Junkers đã chết còn Junkers thì mất tích. Sau khi truy dấu đến một tòa nhà đang thi công dở nằm ở gần bệnh viện, Tenma thấy Junkers đang bị chĩa súng vào đầu. Junker cảnh báo vị bác sĩ đừng tiến lại gần và cầu xin ông bỏ chạy, nhưng Tenma từ chối và kẻ cầm súng lộ diện chính là Johan Liebert. Bất chấp Tenma cố gắng dùng lời lẽ thuyết phục, Johan vẫn nổ súng lấy mạng Junkers. Kế đó, tên sát nhân nói với Tenma rằng y không thể nào giết chết ân nhân đã cứu mạng mình, rồi y bỏ đi vào bóng tối, để lại Tenma đang chết lặng trước những gì mình chứng kiến.

Phía cảnh sát luôn nghi ngờ Tenma là hung thủ của vụ án năm xưa, đặc biệt là Thanh tra Lunge thuộc tổ điều tra BKA, do đó vị bác sĩ phải cố thu thập thêm thông tin về Johan. Ông sớm phát hiện ra em gái của Johan đang sống hạnh phúc trong một gia đình nọ sau khi được nhận nuôi làm con gái họ; tuy vậy cô vẫn còn những di chứng từ quá khứ khủng khiếp bởi những cơn ác mộng mà cô gặp hàng đêm. Tenma tìm ra Anna vào dịp sinh nhật cô và sau đó biết được rằng cha mẹ nuôi đã đặt tên cho cô là Nina. Tenma đã cố hết sức bảo vệ Anna khỏi Johan, nhưng lại không kịp ngăn y ra tay sát hại cha mẹ nuôi của cô. Sau cùng Tenma tìm ra chân tướng về gốc gác của những tên "quái vật" như Johan: nhiều năm về trước, chính phủ Đông Đức đã sử dụng một trại trẻ mồ côi bí mật tên là "511 Kinderheim" nhằm cố gắng tạo ra những chiến binh hoàn hảo bằng cách lập trình tâm lý của lũ trẻ. Tenma cũng phát hiện ra tác giả những cuốn sách thiếu nhi dùng trong một thí nghiệm ưu sinh tại đất nước Tiệp Khắc cũ. Sau khi biết được những hành vi tàn bạo mà đám "quái vật" kia gây ra, Tenma thề sẽ sửa chữa sai lầm năm xưa qua việc cứu sống Johan.

Urasawa tiết lộ rằng ông đã gửi ý tưởng sáng tác một bộ manga về đề tài y khoa cho phía tòa soạn vào khoảng năm 1986, nhưng nhận thấy rằng tổng biên tập của tòa sạn lại không thích ý tưởng này. Vì thế ông đã nảy ra trò đùa đề xuất một câu chuyện về môn judo của nữ, từ đó ra đời tác phẩm solo đầu tiên của ông mang tên Yawara! (1986–1993).^[3]

Ý tưởng đầu tiên về Monster đến từ bộ phim truyền hình Mỹ The Fugitive ở thập niên 1960, tác phẩm ấy đã tác động mạnh đến Urasawa lúc ông xem bộ phim năm 8 tuổi. Trong phim, một vị bác sĩ bị kết tội oan cho hành vi sát nhân, nhưng rồi đào tẩu và tìm được kẻ sát nhân thực sự trên đường chạy trốn khỏi cảnh sát.^[3] Ông cho biết tổng biên tập đã quả quyết rằng bộ truyện sẽ không bán chạy và cố gắng ngăn ông sáng tác bộ manga.^[3]

Ngành công nghiệp y khoa ở Nhật Bản chịu ảnh hưởng nặng bởi những hoạt động thực tập chuyên môn ở Đức, do đó cũng dễ hiểu khi tác giả đã lấy bối cảnh của Monster tại Đức. Nước Đức thời hậu chiến được lựa chọn nhằm đưa chủ nghĩa Quốc xã mới vào tình tiết của bộ truyện.^[4] Khi bắt tay vào chắp bút Monster vào cuối năm 1994, Urasawa đang bận viết dở bộ manga Happy! nên sau đó cho xuất bản cả hai tác phẩm cùng một lúc. Khi các tập truyện Happy! khép lại vào năm 1999, ông liền viết tiếp ngay 20th Century Boys. Do cùng một lúc sáng tác Monster và 20th Century Boys, Ursawa đã phải nhập viện trong một thời gian ngắn vì bị kiệt sức.^[5]

Manga

Do Urasawa Naoki làm tác giả kiêm minh họa, Monster được xuất bản trên Big Comic Original từ tháng 12 năm 1994 đến tháng 12 năm 2001. 162 chương truyện được thu thập định kỳ thành 18 tập tankōbon do Shogakukan xuất bản, chương đầu ra mắt vào ngày 30 tháng 6 năm 1985 và chương cuối ra mắt vào ngày 28 tháng 2 năm 2002. Monster có 9 tập Kanzenban tái phát hành từ 30 tháng 1 đến 29 tháng 8 năm 2008.^[6][7]

Monster được cấp giấy phép phát hành tại Bắc Mỹ bởi Viz Media – hãng đã cho xuất bản 18 tập từ 21 tháng 2 năm 2006 đến 16 tháng 2 năm 2008.^[8] Viz còn cho phát hành phiên bản kanzenban của bộ truyện mang tên Monster: The Perfect Edition, ra mắt từ ngày 15 tháng 7 năm 2014 đến 19 tháng 7 năm 2016.^[8][9][10] Tác phẩm còn có nhiều ấn bản địa phương tại nhiều quốc gia, như tại Đức của Egmont Manga & Anime, tại Pháp và Hà Lan của Kana, tại Tây Ban Nha của Planeta DeAgostini, tại Brasil của Conrad Editora và về sau là Panini Brasil, tại Argentina của Larp Editores, tại Đài Loan của Nhà xuất bản Đông Lập và tại Mexico của Grupo Editorial Vid.

Anime

Hãng phim Madhouse là đơn vị chuyển thể Monster thành một bộ anime, cho phát sóng từ 7 tháng 4 năm 2004 đến 28 tháng 9 năm 2015 trên Nippon TV. Bộ anime do Kojima Masayuki làm đạo diễn và Urahata Tatsuhiko chắp bút kịch bản, với các nguyên mẫu nhân vật do Kōsaka Kitarō – họa sĩ diễn hoạt lâu năm của Studio Ghibli thiết kế, còn khâu xử lý các nhân vật đưa lên anime do Fujita Shigeru đảm trách.

Bộ anime có chứa một bản nhạc hiệu hòa tấu "Transiente" của ban nhạc folk người Chile Quilapayún, bản nhạc trên được lấy từ album Tralalí Tralalá (1984) của nhóm. David Sylvian được giao nhiệm vụ sáng tác bài nhạc hiệu kết phim "For the Love of Life" với sự hợp tác giữa ông và Kuniaki Haishima. Trong phần ghi chú trên bìa đĩa soundtrack chính thức, ông cho hay: "Tôi bị nội dung của Monster thu hút bởi tình cảnh đạo đức khó xử mà nhân vật chính của phim phải đối mặt. Phần âm nhạc êm đềm bên ngoài như tiết lộ cho người nghe những ảnh hưởng ngầm tăm tối hơn, thể hiện lương tâm của nhân vật chính và các đề tài về đạo đức, số phận, nhẫn nhục và ý chí tự do."^[11]

Netflix bắt đầu phát trực tuyến loạt phim này trên phạm vi quốc tế vào ngày 1 tháng 1 năm 2023, công chiếu 30 tập đầu tiên; toàn bộ 74 tập phim đã được cung cấp cho tháng tiếp theo.

Chuyển thể phim người đóng

Hãng phim New Line Cinema đã mua lại bản quyền bộ manga để làm tác phẩm điện ảnh chuyển thể người đóng của Monster. Biên kịch từng được đề cử Oscar Josh Olson (A History of Violence) được thuê để chắp bút kịch bản. Mặc dù xưởng phim lúc đầu công bố ra mắt phim vào năm 2009,^[12][13] nhưng dự án dường như rơi vào tình trạng bị quên lãng.

Năm 2013, có nguồn tin tiết lộ rằng Guillermo del Toro và đài cáp HBO của Mỹ đang hợp tác phát triển tập thí điểm của một bộ phim truyền hình người đóng dựa trên Monster.^[14] Đồng giám đốc sản xuất Stephen Thompson (Doctor Who và Sherlock) là người chắp bút kịch bản tập thí điểm, còn del Toro giữ vai trò chỉ đạo và làm giám đốc sản xuất bên cạnh Don Murphy và Susan Montford.^[15] Năm 2015, del Toro chia sẻ với tờ Latino-Review rằng HBO đã duyệt bỏ qua dự án và đang tiến hành bàn giao dự án cho các xưởng phim khác.^[16]

Manga

Monster đã nhận được những đánh giá rất cao từ giới chuyên môn. Tác phẩm đã đoạt Giải xuất sắc ở hạng mục manga tại lễ trao giải Liên hoan nghệ thuật truyền thông Nhật Bản năm 1997,^[17] chiến thắng hạng mục Chung tại giải Manga Shogakukan năm 2001^[18] và Giải thưởng lớn (Grand Prize) tại lễ trao giải thưởng Văn hóa Tezuka Osamu lần thứ 3.^[19] Hiệp hội dịch vụ thư viện dành cho giới trẻ (YALSA) đã liệt tên bộ truyện trong danh sách những tác phẩm graphic novel hay của năm 2007 do tổ chức này chọn lọc.^[20] Ấn bản bằng tiếng Anh của Viz Media thì giành được nhiều đề cử giải Eisner, trong đó có hai lần ở hạng mục "Ấn bản Mỹ của tác phẩm xuất xứ quốc tế xuất sắc nhất – Nhật Bản (2007 và 2009) và 3 lần ở hạng mục "Loạt truyện dài kì xuất sắc nhất" (2007, 2008, 2009).^[21][22][23] Năm 2009, khi Oricon tiến hành một cuộc bầu chọn xem bộ manga nào mà người Nhật muốn thấy chuyển thể thành phim người đóng nhất, Monster xếp ở vị trí số 5.^[24] Monster còn giành giải Manga hay nhất tại Anime Expo 2009.^[25]

Cây bút của tạp chí TIME và quán quân giải Pulitzer cho tác phẩm hư cấu Junot Díaz đã dành lời khen cho bộ manga với nhận định: "Urasawa là một báu vật quốc gia tại Nhật Bản, và nếu bạn không sợ đọc sách có tranh, bạn sẽ biết tại sao".^[26] Trong bài đánh giá manga Monster cho Anime News Network (ANN), Carl Kimlinger đã ví Urasawa là bậc thầy của thể loại hồi hộp, thấy rằng ông "dễ dàng duy trì sự cân bằng mong manh giữa tin tức sai lệch có chủ ý và phác họa rõ ràng về các mối nguy hiểm mà những nhân vật chính phải đối mặt – yếu tố mà chỉ những tác phẩm giật gân và hồi hộp hay nhất mới làm được."^[27] Ông bình luận rằng thậm chí cốt truyện và các nhân vật còn đem lại cảm giác chẳng liên quan gì đến bức tranh vĩ mô hơn "được tổng hòa bởi kế hoạch xuất chúng của Johan".^[28] Ông xem nét nghệ thuật trong truyện là "sự hoàn hảo vô hình", chưa bao giờ bị "phô trương hay thừa thãi" với từng khung hình được sắp xếp tốt đến mức làm độc giả dễ quên mất rằng [các họa sĩ] đã phải bỏ ra biết bao công sức để đầu tư vào từng trang truyện." Dù không hề thấy thiết kế ngoại hình của các nhân vật làm mình cuốn hút,^[29] Carl lại dành lời khen cho cách biểu lộ cảm xúc của họ, cho rằng các nhân vật "mang tính cách trên khuôn mặt họ, truyền tải những thay đổi qua cách nhìn, tâm lý, suy nghĩ và cảm xúc nội tâm, với những thay đổi trong lối diễn đạt trong phạm vi từ việc hầu như không thể nhìn ra cho đến những chiếc mặt nạ của cơn thịnh nộ, nỗi căm hận và sợ hãi."^[27]

AE Sparrow của IGN đã mô tả Monster là một "bộ phim Hitchcock lấy bối cảnh manga" và cảm thấy sức mạnh thực sự của nó đến từ dàn nhân vật khổng lồ thú vị, mỗi người có "một câu chuyện và lịch sử độc đáo để kể lại".  ​​Carlo Santos, cũng của Anime News Network, gọi Monster là "một bộ phim kinh dị có một không hai" và gợi ý rằng một trong những phẩm chất bị bỏ qua nhiều nhất của nó là "giữa tất cả những bí ẩn và kinh dị, có những khoảnh khắc của tình yêu, hy vọng và tất cả những điều tốt đẹp về nhân loại." Mặc dù cô khen ngợi bộ manga vì nghệ thuật "chính xác về mặt điện ảnh", không bao giờ gây nhầm lẫn cho người đọc và khiến mỗi người trở nên khác biệt về mặt hình ảnh mặc dù có dàn nhân vật đông đảo, Casey Brienza từ cùng một trang web cảm thấy rằng đã dành quá nhiều thời gian để phát triển các nhân vật phụ "những người có khả năng sẽ chết hoặc bị lãng quên chỉ sau vài chục trang" và phần kết của bộ truyện "ra đi với một tiếng thút thít." Brienza lưu ý rằng "không có gì thỏa đáng từng được tiết lộ để giải thích đầy đủ cho tâm lý cực kỳ xáo trộn của [Johan]," nhưng kết luận rằng miễn là người đọc không tìm kiếm "ý nghĩa sâu sắc hoặc suy nghĩ quá kỹ về việc liệu tất cả có phải là tất cả hay không," cuối cùng cũng có ý nghĩa" họ sẽ thích nó.  Leroy Douresseaux của Comic Book Bin, khen ngợi phần cuối của Monster và viết rằng manga "đáng đọc đi đọc lại. Thật là hoàn hảo".

Anime

Trang THEM Anime Reviews đã dành cho bản chuyển thể anime của Monster hai từ "phức tạp" và "đẹp đẽ", cho rằng bộ anime có "lối kể chuyện tinh vi và cốt truyện được thêu dệt phức tạp, những nhân vật đáng nhớ, giá trị ngoan đạo của tác phẩm và nhịp phim xuất sắc."^[30] Darius Washington của Otaku USA đã tôn vinh Monster là một trong 10 bộ anime hay nhất thập kỷ vừa qua.^[31] Carl Kimlinger thì dành lời khen cho phần hoạt họa của Madhouse không chỉ giữ được "chất lượng điện ảnh trong nghệ thuật của Urasawa" mà còn cải tiến nó, cũng như việc Haishima Kuniaki ghi dấu ấn vì đã thêm thắt "cái không khí cực kỳ [hồi hộp] gây dựng tóc gáy vào bộ truyện".^[32] Dù lưu ý rằng Viz Media không thể có được bài nhạc hiệu kết phim nguyên tác do vấn đề giấy phép, song Kimlinger vẫn gọi bản nhạc lồng tiếng là một trong những bài hay nhất mà ông nhớ được gần đây.^[32]

Kimlinger ca ngợi sê-ri vì "sự trung thực của nó với manga gốc của Naoki Urasawa", nhận xét rằng "không có cảnh nào bị bỏ đi, chỉ một số ít được thêm vào, và theo như tôi có thể nói là không có một câu thoại nào bị thay đổi hay lược bỏ. Với sự trung thực của nó, người hâm mộ manga sẽ biết rằng bộ truyện sẽ không thể hay hơn thế này nữa, bộ truyện này cũng hay như vậy." Cũng như thói quen thường xuyên dành sự chú ý cho các nhân vật mới được giới thiệu thay vì dàn diễn viên chính. Anh ấy cũng mô tả phần kết của bộ truyện là, "chúng tôi cảm thấy hơi thất vọng khi điều chúng tôi thực sự nên làm lại đang vinh quang trong những giây phút cuối cùng có phần lộn xộn, vâng, nhưng đầy phấn khích của một trong những bộ truyện hay của thập kỷ trước". Tuy nhiên, anh ấy cho rằng một cái kết như vậy là điều đáng mong đợi, vì "dù đầy tham vọng, phức tạp và to lớn như Monster, sẽ không có kết luận nào hoàn toàn thỏa đáng. Ai đó chắc chắn sẽ phải thay đổi ngắn gọn, những kết thúc lỏng lẻo nhất định sẽ bị bỏ lại một cách lủng lẳng, và ngay cả khi không, sự thật đơn giản là không có cao trào nào có thể sánh ngang với cách xây dựng của loạt sê-ri".

• Official anime website (tiếng Nhật)
• Monster at Viz Media's official website
• Monster trên Internet Movie Database
• Monster (manga) tại từ điển bách khoa của Anime News Network