Natri acetat

hợp chất hóa học

Natri acetat, (hay natri etanoat) là muối natri của axit aceticcông thức hóa học CH3COONa Nó là hóa chất rẻ được sản xuất hàng loạt và có nhiều ứng dụng.

Natri acetat
Cấu trúc của natri acetat
Danh pháp IUPACNatri acetat
Tên hệ thốngNatri etanoat
Tên khácNatri etanoat
Nhận dạng
Số CAS127-09-3
PubChem517045
Số RTECSAJ4300010 (khan)
AJ4580000
ChemSpider29105
Thuộc tính
Công thức phân tửNaC2H3O2
Khối lượng mol82,03362 g/mol (khan)
136,07946 g/mol (3 nước)
Bề ngoàibột trắng chảy rữa
Mùikhông mùi
Khối lượng riêng1,528 g/cm³
1,45 g/cm³ (3 nước)
Điểm nóng chảy 324 °C (597 K; 615 °F) (khan)
58 °C (136 °F; 331 K) (3 nước)
Điểm sôi 881,4 °C (1.154,5 K; 1.618,5 °F) (khan)
122 °C (252 °F; 395 K) (3 nước)
Độ hòa tan trong nước36,2 g/100 ml (0 ℃)
46,4 g/100 mL (20 ℃)
139 g/100 mL (60 ℃)
170,15 g/100 mL (100 ℃), xem thêm bảng độ tan
Độ hòa tantan trong etanol (5,3 g/100 mL, 3 nước)
Độ bazơ (pKb)9,25
Chiết suất (nD)1,464
Cấu trúc
Cấu trúc tinh thểđơn nghiêng
Các nguy hiểm
MSDSMSDS ngoài
Nguy hiểm chínhgây kích ứng
NFPA 704

1
0
0
 
Điểm bắt lửa250 ℃
Nhiệt độ tự cháy607 ℃
Trừ khi có ghi chú khác, dữ liệu được cung cấp cho các vật liệu trong trạng thái tiêu chuẩn của chúng (ở 25 °C [77 °F], 100 kPa).

Ứng dụng

Công nghiệp

Natri acetat được dùng trong công nghiệp dệt để trung hòa nước thải có chứa axít sunfuric, và như là chất cản màu trong khi dùng thuốc nhuộm anilin. Nó còn là chất tẩy trong nghề thuộc da, và nó giúp làm trì hoãn sự lưu hoá chloropren trong sản xuất cao su nhân tạo.

Thực phẩm

Natri acetat có thể được thêm vào thực phẩm như là một gia vị. Nó cũng có thể được dùng trong dạng natri điacetat — một hợp chất tỉ lệ 1:1 của natri acetat và axit acetic,[1] với số E E262. Dạng này dùng thường xuyên trong các gói khoai tây chiên ở Mỹ. Nhiều loại hàng Mỹ, kể cả hãng quốc gia Frito Lay, bán những gói khoai tây chiên mà có chứa chất này, cùng với lactose và một tỉ lệ nhỏ các chất khác, thay cho muối và giấm thực sự.[2]

Dung dịch đệm

Là base liên hợp của một axit yếu, dung dịch natri acetat và axit acetic có thể hoạt động như là một chất đệm để giữ cho độ pH ổn định một cách tương đối. Điều nay thực sự có ích đặc biệt trong các ứng dụng hóa sinh nơi mà các phản ứng phụ thuộc vào độ pH.

Miếng sưởi (heating pad)

Natri acetat còn được dùng trong việc tiêu thụ chất đệm đun nóng, sưởi tay (hand warmer) và trong băng nóng (hot ice). Tinh thể natri acetat ngậm 3 nước (CH3COONa·3H2O) tan chảy ở 58 ℃, hòa tan trong nước kết tinh. Khi đun nóng lên 100 ℃, và rồi được làm lạnh, dung dịch trở nên quá bão hòa. Dung dịch này có khả năng làm chậm đông đến nhiệt độ phòng mà không bị kết tinh. Bằng cách cho hai đĩa kim loại va vào nhau trong chất đệm đun nóng, một trung tâm có cấu tạo hạt nhân được hình thành mà làm cho dung dịch kết tinh hóa thành natri acetat ngậm 3 nước dạng rắn một lần nữa. Quá trình liên kết của sự kết tinh có tỏa nhiệt, sau đó nhiệt tỏa ra.[3][4][5] Nhiệt tỏa ra của sự nấu chảy vào khoảng 264–289 kJ/kg.[6] Khác với những chất giữ nhiệt khác mà phụ thuộc vào những phản ứng một chiều, natri acetat dễ dàng nạp lại nhiệt bằng cách đun nóng chảy cho đến khi tất cả các tinh thể bị tan chảy. Vì thế, nó có thể tái chế không ngừng.[7]

Một cái sưởi tay giá rẻ chứa dung dịch natri acetat quá bão hòa mà có thoát nhiệt trên sự kết tinh

Điều chế

Một tinh thể natri acetat ngậm 3 nước (dài 1,7 cm)

Natri acetat không đắt, cho nên nó được mua thường xuyên từ người cung cấp hóa chất, thay vì phải tổng hợp từ phòng thí nghiệm. Nó thỉnh thoảng được sản xuất trong các thử nghiệm trong phòng thí nghiệm bởi phản ứng của axit acetic với natri carbonat, natri bicarbonat, hay natri hydroxide. Những phản ứng này tạo ra natri acetat cùng với nước. carbon dioxide được tạo ra trong phản ứng với natri carbonat và bicarbonat, và nó thoát ra khỏi bình phản ứng dưới dạng khí (ngoại trừ có áp suất được giữ ổn định).

CH3–COOH + Na+[HCO3] → CH3–COO Na+ + H2O + CO2

Phản ứng này còn được biết là "phản ứng núi lửa" giữa bột nởgiấm.

Các phản ứng

Natri acetat có thể dùng để điều chế este với một alkyl halide như là brometan:

H3C–COO Na+ + Br–CH2–CH3 → H3C–COO–CH2–CH3 + NaBr

Trong phản ứng này, natri acetat được thêm vào với caesi để gia tăng tính ưa hạt nhân của gốc carboxylat.

Natri acetat có thể dùng để tạo "phản ứng băng nóng", khi dung dịch siêu bão hòa của natri acetat với nước được làm lạnh dưới nhiệt độ nóng chảy của natri acetat và đóng băng khi đưa một tinh thể natri cetat vào dung dịch.

Tham khảo

Liên kết ngoài