Nhóm ngôn ngữ Iberia-Rôman

Nhóm ngôn ngữ Rôman Iberia, Iberia-Rôman hay đơn giản là nhóm ngôn ngữ Iberia,[4] thuộc nhóm ngôn ngữ Rôman được phát triển trên Bán đảo Iberia, một khu vực bao gồm chủ yếu là Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, GibraltarAndorra và ở miền Nam nước Pháp ngày nay, thường được tách thành nhóm ngôn ngữ Tây Iberianhóm ngôn ngữ Occitan-Rôman.

Nhóm ngôn ngữ
Iberia Rôman
Phân bố
địa lý
Ban đầu Bán đảo Iberia và miền nam Pháp; bây giờ trên toàn thế giới
Phân loại ngôn ngữ họcẤn-Âu
Ngôn ngữ con:
Glottolog:sout3183  (Shifted Iberian)[2]
unsh1234  (Aragonese–Mozarabic)[3]
{{{mapalt}}}
Ngôn ngữ tại bán đảo Iberia
Tây Iberia:
  Astur-Leon
  Extremadura
  Aragon
  Fala
  Barranquian
Occitan-Rôman: khác:

Được phát triển từ tiếng Latinh Vulgar ở Iberia, các ngôn ngữ Rôman Iberia được sử dụng rộng rãi nhất là tiếng Tây Ban Nha, tiếng Bồ Đào Nha, tiếng Catalunyatiếng Galicia.[5] Những ngôn ngữ này cũng có các phương ngữ riêng. Dựa trên sự thông hiểu lẫn nhau, Dalby "đếm được" bảy ngôn ngữ "rộng" hoặc các nhóm ngôn ngữ: Galicia-Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Astur-Leon, Aragon "rộng", Catalunya "rộng", Provençal + LengadociaGascon "rộng".[6]

Ngoài những ngôn ngữ đó, còn có một số ngôn ngữ creole có nguồn gốc Bồ Đào Nha và ngôn ngữ creole có nguồn gốc từ Tây Ban Nha, ví dụ tiếng Papiamento.

Nguồn gốc và sự phát triển

Bản đồ ngôn ngữ tại Tây Nam Âu.
Ngôn ngữ Iberia-Rôman trên toàn thế giới

Giống như tất cả các ngôn ngữ Rôman,[7] các ngôn ngữ Rôman Iberia có nguồn gốc từ tiếng Latinh Vulgar, dạng phi chuẩn (trái ngược với tiếng Latinh cổ điển) của ngôn ngữ Latinh được nói bởi những người lính và thương nhân trên khắp Đế chế La Mã. Với sự mở rộng của đế chế, tiếng Latinh Vulgar được nói bởi những cư dân của các vùng lãnh thổ do người La Mã kiểm soát. Tiếng Latinh và hậu duệ của nó được nói ở Iberia kể từ sau Chiến tranh Punic, khi người La Mã chinh phục lãnh thổ này[8] (xem cuộc chinh phạt của người La Mã ở Hispania).

Nhóm ngôn ngữ Rôman Iberia hiện đại được hình thành đại khái thông qua quy trình sau:

  • Việc La Mã hóa người dân Iberia địa phương.[9]
  • Sự đa dạng hóa của tiếng Latinh được nói ở Iberia với sự khác biệt nhỏ tùy thuộc vào vị trí.[10]
  • Phát triển tiếng Tây Ban Nha Cổ, tiếng Galicia-Bồ Đào Nha, tiếng Astur-Leon và tiếng Navarra-Aragon (các ngôn ngữ Tây Iberia) và tiếng Catalunya sớm từ tiếng Latinh giữa thế kỷ thứ tám và thế kỷ thứ mười. Việc phân loại di truyền của tiếng Catalunya sớm và tiếng Occitan sớm là không chắc chắn. Một số học giả đặt nó trong nhóm Iberia-Rôman và xem nó là Đông Iberia, một số khác đặt nó trong nhóm Gaul-Rôman.[11][12][13]
  • Phát triển hơn nữa thành tiếng Tây Ban Nha, tiếng Bồ Đào Nha, tiếng Galicia, tiếng Catalunya, tiếng Asturias, tiếng Leon, tiếng Miranda,... hiện đại giữa thế kỷ XV và thế kỷ XX.

Tham khảo

Liên kết ngoài

Bản mẫu:Ngôn ngữ tại Bồ Đào Nha