Sơn Nam (nhà văn)

Sơn Nam (11 tháng 12 năm 192613 tháng 8 năm 2008) là một nhà văn, nhà báo, nhà nghiên cứu văn hóa Nam Bộ nổi tiếng.

Sơn Nam
Nhà văn Sơn Nam
Nhà văn Sơn Nam
SinhPhạm Minh Tài
(1926-12-11)11 tháng 12, 1926
Rạch Giá
Mất13 tháng 8, 2008(2008-08-13) (81 tuổi)
Thành phố Hồ Chí Minh
Bút danhSơn Nam
Nghề nghiệpnhà văn, nhà báo, nhà khảo cứu văn hóa
Quốc tịch Việt Nam
Dân tộcKinh
Giai đoạn sáng tác1944–2008
Chủ đềVăn hóa Nam Bộ
Tác phẩm nổi bậtHương rừng Cà Mau

Cuộc đời

Ông tên thật là Phạm Minh Tài sinh ngày 11 tháng 12 năm 1926, tại làng Đông Thái, quận An Biên, tỉnh Rạch Giá (nay thuộc xã Đông Thái, huyện An Biên, tỉnh Kiên Giang). Nhưng do sự nhầm lẫn của nhân viên hộ tịch, tên khai sinh của ông bị viết sai thành Phạm Minh Tày. Ngoài ra, ông còn có bút danh Phạm Sào Nam.

Thuở nhỏ ông học tiểu học tại quê nhà, rồi học trung học tại Cần Thơ. Năm 1945, ông tham gia Thanh niên Tiền phong, giành lấy chính quyền ở địa phương, rồi lần lượt tham gia công tác ở Hội Văn hóa cứu quốc tỉnh, phòng Chính trị Quân khu, phòng Văn nghệ Ban Tuyên huấn Xứ ủy Nam Bộ. Bút danh Sơn Nam ra đời trong thời gian này, để tưởng nhớ người phụ nữ Khmer đã cho ông bú mớm thời thơ ấu (Sơn là một họ lớn của người Khmer, Nam là để nhắc nhớ mình là người phương Nam)[1].

Sơn Nam khởi nghiệp cầm bút bằng hai tập thơ Lúa reo (1948) và Cho lòng em vui (1950 - viết về công tác địch vận) do Hội Văn hóa kháng chiến Kiên Giang xuất bản ở chiến khu. Nhưng rồi khi chuyển sang viết văn xuôi, ông tự phát hiện mình làm thơ dở hơn viết truyện nên dừng hẳn sáng tác thơ. Năm 1951-1952, ông đã đoạt giải nhất với hai truyện ngắn Bên rừng cù lao Dung và Tây đầu đỏ trong cuộc thi do Ủy ban Kháng chiến - hành chính Nam Bộ tổ chức.[2]

Sau Hiệp định Genève, 1954, Sơn Nam là nhà văn duy nhất gốc Nam Bộ được Trung ương mời ra Bắc để sống và viết, tuy nhiên ông chọn về lại Rạch Giá.[2]

Năm 1955, ông lên Sài Gòn cộng tác với các báo: Nhân loại, Công Lý, Ánh sáng, Tiếng chuông, Lẽ sống...

Năm 19601961, bị chính quyền Việt Nam Cộng hòa bắt giam ở nhà tù Phú Lợi.[3] Ra tù, ông tiếp tục làm báo, viết văn và khảo cứu về Nam Bộ. Những sáng tác của ông đều mang hơi thở của thiên nhiên, của văn hóa và con người Nam Bộ được thể hiện qua giọng văn giản dị, mộc mạc.[4] Vì có công khai phá, khảo cứu và sưu tầm văn hóa mảnh đất Nam Bộ, ông được nhiều người gọi là "ông già Nam Bộ", "ông già đi bộ’, "pho từ điển sống về miền Nam" hay là "nhà Nam Bộ học".[5]

Sau năm 1975, ông tiếp tục hoạt động trên lĩnh vực văn hóa văn nghệ. Ông là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam.

Năm 2003, toàn bộ các tác phẩm của ông được Nhà xuất bản Trẻ tại thành phố Hồ Chí Minh mua tác quyền trọn đời.[2]

Ông qua đời ngày 13 tháng 8 năm 2008 tại Thành phố Hồ Chí Minh.

Tác phẩm

Chuyện xưa tích cũ là tuyển tập truyện dân gian sưu tầm và viết lại, viết chung với Tô Nguyệt Đình.

Danh mục sách của nhà văn Sơn Nam
STTTựa đềThể loạiNhà xuất bản
1Chuyện xưa tích cũTruyện ngắnKhai Trí – 1958
Rạng Đông – 1961
Phụ Nữ – 2002
Trẻ (từ 2006)
2Tìm hiểu đất Hậu GiangBiên khảoPhù Sa – 1959
3Hương rừng Cà MauTruyện ngắnPhù Sa – 1962
Lá Bối – 1967
Trí Đăng – 1972
Trẻ (từ 1986)
4Chim quyên xuống đấtTruyện dàiPhù Sa – 1963
Trẻ (từ 2001)
5Hình bóng cũTruyện vừaPhù Sa – 1964
6Vọc nước giỡn trăngTruyện vừaThời Mới – 1965
7Truyện ngắn của truyện ngắnTruyện ngắnPhù Sa – 1967
8Nói về miền NamBiên khảoLá Bối – 1967
9Vạch một chân trờiTruyện dài1968
Nhà xuất bản Văn Nghệ – 1988
10Xóm Bàu LángTruyện dàiGái Đẹp – 1968
Bừng Sáng – 1968
11Gốc cây - Cục đá & Ngôi sao (Thú chơi cây kiểng non bộ)Biên khảo1969
phụ bản tạp chí Văn 1973
Đà Nẵng – 1990
12Bà chúa HònTiểu thuyếtKỷ Nguyên – 1969
Long An – 1989
13Văn minh miệt vườnBiên khảoAn Tiêm – 1970
Văn Hoá – 1992
14Người bạn triệu phúTruyện ngắnKhai Trí – 1971
15Thiên Địa Hội và cuộc Minh TânBiên khảoPhù Sa – 1971
16Lịch sử khẩn hoang Miền NamBiên khảoĐông Phố – 1973
Văn Nghệ – 1994
Trẻ 1997
17Cá tính của miền NamBiên khảoĐông Phố – 1974
Trẻ (từ 2000)
18Phong trào Duy Tân ở Bắc Trung NamBiên khảoĐông Phú – 1975
19Bến Nghé xưaBiên khảoVăn nghệ Thành phố Hồ Chí Minh – 1981
Trẻ – 1997
20Đất Gia định xưaBiên khảoVăn nghệ Thành phố Hồ Chí Minh – 1984
Trẻ – 1997
21Đồng bằng sông Cửu Long, nét sinh hoạt xưaBiên khảoThành phố Hồ Chí Minh – 1985
22Lịch sử An GiangBiên khảoAn Giang – 1989
23Người Sài GònBiên khảoNhà xuất bản Trẻ 1990
24Theo chân người tìnhTùy bútThành phố Hồ Chí Minh – 1991
25Chuyện tình một người thường dânTruyện vừaTrẻ – 1990
26Dạo chơi tuổi giàBút kýDạo chơi – Trẻ 1994
Tuổi già – Văn Học 1997
27Lăng Ông - Bà Chiểu và lễ hội văn hoá dân gianBiên khảoThành phố Hồ Chí Minh – 1992
Long An – 1994
28Đình miễu & lễ hội dân gian miền NamBiên khảoThành phố Hồ Chí Minh – 1992
Đồng Tháp – 1994
29Một mảnh tình riêngTùy bútVăn Nghệ – 1993
30Âm dương cách trởTruyện vừaTrẻ – 1993
31Thuần phong mỹ tục Việt Nam (Quan, hôn, tang, tế)Biên khảoĐồng Tháp – 1994
32Giới thiệu Sài Gòn xưaBiên khảoKim Đồng – 1995
33Biển cỏ miền TâyTruyện ngắnVăn Học – 1995
Văn Nghệ – 2000
34Nghi thức lễ bái của người Việt NamBiên khảoTrẻ – 1997
35Danh thắng miền NamBiên khảoĐồng Tháp – 1998
36Ấn tượng 300 nămBiên khảoTrẻ – 1998
37Tiếp cận đồng bằng sông Cửu LongBiên khảoTrẻ – 2000
38Hồi ký Sơn Nam (4 tập)Hồi kýTrẻ 2001 - 2002
39Hương quêTruyện ngắnTrẻ 2022
40Đi và ghi nhớBiên khảoTrẻ 2023

Tưởng nhớ

Sau khi ông qua đời, con gái ông đã dựng một nhà lưu niệm trên khuôn viên rộng 1500m² bên bờ kênh Bảo Định (xã Đạo Thạnh, Mỹ Tho, Tiền Giang)[6][7]. Nơi đây được gia đình dùng làm nơi hương khói cho ông, đồng thời cũng để những người yêu mến ông có thể ghé thăm ông[6].

Để tri ân những đóng góp của nhà văn Sơn Nam cho nền văn học nước nhà, Hoa viên Nghĩa trang Bình Dương đã dành tặng miễn phí một mộ phần cho ông ở vị trí đẹp, đắc địa trong Hoa viên, bên cạnh mộ phần của người bạn thân là nhà thơ Kiên Giang. Hàng năm, Hoa viên nghĩa trang Bình Dương đều tổ chức cúng giỗ đầy đủ và chu đáo cho nhà văn Sơn Nam.

Năm 1999, ông nhận giải Mai Vàng cho Nhà văn xuất sắc với tác phẩm Hương rừng Cà Mau (tập 2 và 3 Nhà xuất bản Trẻ phát hành năm 1999).[8]

Năm 2023, Nhà xuất bản Trẻ ra mắt sách Nhà văn Sơn Nam - Những góc đời riêng lạ gồm những bài viết của con gái nhà văn Sơn Nam, bà Đào Thúy Hằng và một số nhà văn, nhà báo thân thiết với Sơn Nam.[9]

Tham khảo

Liên kết ngoài