Thăng Bình

Huyện thuộc tỉnh Quảng Nam

Thăng Bình là một huyện ven biển nằm ở phía đông tỉnh Quảng Nam, Việt Nam.

Thăng Bình
Huyện
Huyện Thăng Bình
Biểu trưng
Trung tâm hành chính huyện Thăng Bình
Hành chính
Quốc gia Việt Nam
VùngDuyên hải Nam Trung Bộ
TỉnhQuảng Nam
Huyện lỵThị trấn Hà Lam
Trụ sở UBND282 Tiểu La, thị trấn Hà Lam
Phân chia hành chính1 thị trấn, 19 xã
Tổ chức lãnh đạo
Chủ tịch UBNDHồng Quốc Cường[1]
Chủ tịch HĐNDPhan Công Vỹ[1]
Chủ tịch UBMTTQHồ Văn Minh[1]
Bí thư Huyện ủyPhan Công Vỹ[1]
Địa lý
Tọa độ: 15°42′31″B 108°13′30″Đ / 15,7085399°B 108,2249404°Đ / 15.7085399; 108.2249404
MapBản đồ huyện Thăng Bình
Thăng Bình trên bản đồ Việt Nam
Thăng Bình
Thăng Bình
Vị trí huyện Thăng Bình trên bản đồ Việt Nam
Diện tích384,75 km²
Dân số (2019)
Tổng cộng173.276 người[2]
Thành thị17.425 người (10%)
Nông thôn156.301 người (90%)
Mật độ450 người/km²
Khác
Mã hành chính513[3]
Biển số xe92-H1
Số điện thoại0235.3.874.214
E-mailubnd@thangbinh.gov.vn
Websitethangbinh.quangnam.gov.vn

Địa lý

Huyện Thăng Bình nằm ở phía đông tỉnh Quảng Nam, có vị trí địa lý:

Huyện Thăng Bình có diện tích tự nhiên 384,75 km², dân số năm 2019 là 173.276 người[2], mật độ dân số đạt 450 người/km².

Điều kiện tự nhiên

Thăng Bình có khí hậu nhiệt đới gió mùa, với độ ẩm trung bình năm vượt quá 80%, lượng mưa trung bình năm đạt 2.000 mm. Khí hậu chia thành 2 mùa rõ rệt trong năm. Mùa mưa bắt đầu từ tháng 9 năm trước đến tháng 2 năm sau với những trận mưa có cường suất lớn, thời lượng mưa kéo dài gây úng ngập trên diện rộng các xã phía Đông của huyện. Mùa khô bắt đầu từ tháng 2 và kết thức vào tháng 8 với nắng nóng, độ ẩm thấp gây khô hạn. Thời tiết các xã vùng cát như Bình Sa, Bình Nam, Bình Hải, Bình Dương trở nên ngột ngạt vào mùa này.

Sông Ly Ly và sông Trường Giang là hai dòng sông chính chảy trên địa bàn huyện. Sông Ly Ly bị đổi dòng liên tục do ảnh hưởng của các trận lũ lớn, về mùa khô nước sông thường khô cạn. Sông Trường Giang đoạn chảy qua huyện bị người dân trong vùng be bờ nuôi tôm, thu hẹp đáng kể dòng chảy. Thăng Bình có 25 km đường bờ biển với nhiều bãi biển đẹp nhưng chưa được khai thác để phát triển du lịch.

Lượng mưa trung bình tháng của Thăng Bình các năm 2001-2004 (Đơn vị: mm)[4]
Năm 2001Năm 2002Năm 2003Năm 2004
Tháng 144,532,722.067.8
Tháng 240.730.620.26.9
Tháng 392.537.037.59.5
Tháng 4133.017.812.8
Tháng 5272.8285.0110.343.7
Tháng 6206.1104.395.7154.3
Tháng 736.130.212.7244.1
Tháng 8512.1375.885.768.1
Tháng 9107.9526.9476.0328.6
Tháng 10728.4527.4412.6266.1
Tháng 11307.3470.2295.2258.1
Tháng 12400.4212.2169.794.0
Cả Năm2,750.82,865.31,747.51,375.1

Đất đai ở Thăng Bình chia làm nhiều vùng khác nhau: vùng ven biển chủ yếu là đất cát trắng; vùng đồng bằng trung du bán sơn địa và miền núi rừng rậm rạp, đất đai khô cằn, bạc màu hoặc bị đá ong hoá. Hiện nay diện tích gò đồi, núi trọc chiếm 2/5 diện tích đất đai của huyện.

Lịch sử

Địa danh Thăng Bình (tức Thăng Hoa phủ, 升華府) trong các bản đồ xứ Quảng Nam của tập bản đồ Toản tập An Nam lộ và tập bản đồ Thiên nam tứ chí lộ đồ thư.

Trước 1430, Thăng Bình thuộc Cổ Lũy Động, một đơn vị hành chính của Chiêm Thành. Năm 1430, vùng đất này nằm dưới sự quản lý của nhà Hồ. Năm 1471 vua Lê Thánh Tông lập Đạo Thừa tuyên Quảng Nam. Năm 1490 Đạo Thừa tuyên Quảng Nam đổi thành xứ Quảng Nam, năm 1520 gọi là trấn Quảng Nam và năm 1602 Chúa tiên Nguyễn Hoàng đổi thành Dinh Quảng Nam, huyện Lệ Giang đổi thành huyện Lệ Dương; đến năm 1906 đổi thành Phủ Thăng Bình. Năm 1922, một số xã phía Tây Nam Phủ Thăng Bình được tách nhập với một số xã của phía Tây Phủ Tam Kỳ thành huyện mới là Tiên Phước. Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, 5 xã phía Đông của Duy Xuyên được nhập vào Thăng Bình.

Sau năm 1975, huyện Thăng Bình thuộc tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng, gồm 20 xã: Bình An, Bình Đào, Bình Định, Bình Dương, Bình Giang, Bình Hải, Bình Lâm, Bình Lãnh, Bình Nam, Bình Nguyên, Bình Phú, Bình Phục, Bình Quế, Bình Quý, Bình Sa, Bình Trị, Bình Triều, Bình Trung, Bình Tú và Thăng Phước.

Ngày 23 tháng 9 năm 1981, thành lập thị trấn Hà Lam (thị trấn huyện lỵ huyện Thăng Bình) trên cơ sở tách một phần diện tích và dân số của xã Bình Nguyên.[5]

Ngày 14 tháng 3 năm 1984, Hội đồng Bộ trưởng ban hành Quyết định 40-HĐBT[6]. Theo đó:

  • Tách thôn Tú Trà của xã Bình Tú và 2 thôn Ngũ Xã, Gia Hội của xã Bình Phú để thành lập xã Bình Chánh
  • Chia xã Bình Đào thành 2 xã: Bình Đào và Bình Minh.

Ngày 31 tháng 12 năm 1985, hai xã phía tây: Bình Lâm và Thăng Phước chuyển sang trực thuộc huyện Hiệp Đức.[7]

Ngày 6 tháng 11 năm 1996, huyện Thăng Bình thuộc tỉnh Quảng Nam vừa được tái lập.[8]

Ngày 8 tháng 3 năm 2007, chia xã Bình Định thành 2 xã: Bình Định Bắc và Bình Định Nam.[9]

Ngày 24 tháng 10 năm 2024, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành nghị quyết số 1241/NQ-UBTVQH15 về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã của tỉnh Quảng Nam giai đoạn 2023–2025 (nghị quyết có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2025).[10] Theo đó:

  • Sáp nhập xã Bình Chánh vào xã Bình Phú.
  • Sáp nhập hai xã Bình Định Bắc và Bình Định Nam trở lại thành xã Bình Định.

Huyện Thăng Bình có 1 thị trấn và 19 xã như hiện nay.

Hành chính

Bản đồ hành chính huyện Thăng Bình

Huyện Thăng Bình có 22 đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc, bao gồm thị trấn Hà Lam (huyện lỵ) và 19 xã: Bình An, Bình Đào, Bình Định, Bình Dương, Bình Giang, Bình Hải, Bình Lãnh, Bình Minh, Bình Nam, Bình Nguyên, Bình Phú, Bình Phục, Bình Quế, Bình Quý, Bình Sa, Bình Trị, Bình Triều, Bình Trung, Bình Tú.

STTĐơn vị hành chính cấp xãDiện tích (km²)Dân số năm 2019 (người)Mật độ dân số (người/km²)
1TT. Hà Lam11,7017.4251.489
2Bình Dương20,507.239353
3Bình Giang17,138.237481
4Bình Nguyên7,276.888948
5Bình Phục18,109.261512
6Bình Triều12,639.545756
7Bình Đào11,507.239630
8Bình Minh11,808.472718
9Bình Lãnh19,235.169269
10Bình Trị19,865.356270
11Xã Bình Định31,38.632558
12Bình Quý2711.515427
13Bình Phú41,337.037374
14Bình Tú2012.256613
15Bình Sa20,347.109350
16Bình Hải12,476.230500
17Bình Quế15,535.413349
18Bình An21,6011.194518
19Bình Trung19,1511.120581
20Bình Nam26,128.389321
Nguồn: Dân số đến 01 tháng 4 năm 2019 - Tỉnh Quảng Nam[2]

Xã hội

Giáo dục

Có 5 trường trung học phổ thông (được quản lý bởi Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Quảng Nam):

  • THPT Tiểu La (thị trấn Hà Lam)
  • THPT Thái Phiên (thị trấn Hà Lam)
  • THPT Nguyễn Thái Bình (xã Bình Đào)
  • THPT Lý Tự Trọng (xã Bình Trị)
  • THPT Hùng Vương (xã Bình An).
STTĐơn vị hành chính cấp xãTrường Trung học cơ sởTrường Tiểu họcTrường MG-MN
1TT. Hà LamTHCS Lê Quý Đôn Lưu trữ 2013-03-02 tại Wayback Machine03: Kim Đồng, Lương Thế Vinh, Trần Quốc Toản03: MN Hương Sen, MG Hà Lam, MN tư thục Tuổi Thần Tiên
2Xã Bình DươngTrung học cơ sở Lê Đình ChinhTH Lê Văn TámMG Bình Dương
3Xã Bình GiangTrung học cơ sở Quang Trung02: Cao Bá Quát, Lương Định CủaMG Bình Giang
4Xã Bình NguyênTrung học cơ sở Huỳnh Thúc KhángTH Trưng VươngMG Bình Nguyên
5Xã Bình PhụcTrung học cơ sở Nguyễn Đình ChiểuTH Nguyễn TrãiMG Bình Phục
6Xã Bình TriềuTrung học cơ sở Ngô Quyền02: Lê Hồng Phong, Đoàn BườngMG Bình Triều
7Xã Bình ĐàoTrung học cơ sở Nguyễn HiềnTH Nguyễn Thị Minh KhaiMG Bình Đào
8Xã Bình MinhTrung học cơ sở Phan Đình PhùngTH Nguyễn Văn CừMG Bình Minh
9Xã Bình Lãnh (miền núi)Trung học cơ sở Hoàng Hoa ThámTH Nguyễn Chí ThanhMG Bình Lãnh
10Xã Bình TrịTrung học cơ sở Nguyễn Bá NgọcTH Nguyễn Văn TrỗiMG Bình Trị
11Xã Bình ĐịnhTrung học cơ sở Nguyễn Duy HiệuTH Trần Cao Vân
TH Đinh Tiên Hoàng
MG Bình Định
12Xã Bình QuýTrung học cơ sở Trần Quý Cáp02: Nguyễn Khuyến, Nguyễn ThànhMG Bình Quý
13Xã Bình Phú (miền núi)Trung học cơ sở Lê LợiTH Trần Hưng Đạo
TH Ngô Gia Tự
MG Bình Phú
14Xã Bình TúTrung học cơ sở Lý Thường Kiệt02: Phù Đổng, Lê ĐộMG Bình Tú
15Xã Bình SaTrung học cơ sở Chu Văn AnTHMG Bình Sa
16Xã Bình HảiTrung học cơ sở Hoàng DiệuTH Thái PhiênMG Bình Hải
17Xã Bình QuếTrung học cơ sở Nguyễn Tri PhươngTHMG Bình Quế
18Xã Bình AnTrung học cơ sở Phan Châu TrinhTH Võ Thị Sáu, TH Mạc Đỉnh Chi.MG Bình An, MG An Mỹ,An Thái, An Dưỡng,An Phước
19Xã Bình TrungTrung học cơ sở Phan Bội ChâuTH Nguyễn Du, TH Lê LaiMG Bình Trung
20Xã Bình NamTrung học cơ sở Nguyễn Bỉnh KhiêmTH Hoàng Văn Thụ (4 phân hiệu)MG Bình Nam

Văn hóa

Tại làng cổ Đồng Dương (xã Bình Định Bắc) có di tích Tháp Đồng Dương hay còn gọi là Phật viện Đồng Dương là một di tích quan trọng vào loại bậc nhất của Chăm Pa, gồm có hệ thống các tháp nằm gần nhau.

Lễ hội

Lễ hội lăng Bà ở chợ Được (xã Bình Triều) được tổ chức vào ngày 10, 11 tháng Giêng hàng năm. Ngoài ra còn có các lễ hội cầu ngư của ngư dân ven biển thuộc các xã Bình Minh, Bình Hải, Bình Dương.

Thăng Bình còn nổi tiếng với đặc sản là khoai lang Trà Đõa (Bình Đào). Đây là loại khoai được người dân trồng rất công phu, ngoài ăn tươi còn được chế biến thành khoai lang khô (xắt lát, phơi khô) để độn cơm hoặc nấu chè khoai với đường đen; khoai chà để ăn chơi trong mùa mưa (luộc chín, chà trên rổ và phơi khô để dành).

Hạ tầng

Quốc lộ 1, đường cao tốc Đà Nẵng – Quảng Ngãiđường sắt Bắc Nam đi qua.

Hiện nay trên địa bàn huyện Thăng Bình đã và đang hình thành một số khu đô thị mới như khu đô thị An Bình, khu đô thị Bình Nguyên... phần lớn đều nằm ở thị trấn Hà Lam.

Thị trấn Hà Lam

Danh nhân

Nhà cách mạng

  • Tiểu La Nguyễn Thành
  • Trung tướng Châu Văn Mẫn, Anh hùng lực lượng vũ trang, Tổng cục trưởng TC Chính trị CAND, cựu tù chính trị Côn Đảo.

Nhà văn, nhà báo

Nhạc sĩ

  • Phan Văn Minh
  • Nguyễn Hoàng Bích.

Chú thích

Liên kết ngoài