Thu Phương

1972-1985: Thời thơ ấu

Thu Phương sinh ngày 9 tháng 10 năm 1972 tại Kiến An, Hải Phòng^[6] trong thời kỳ gia đình cô đi sơ tán về đây. Một thời gian sau gia đình cô quay về lại nội thành tại căn nhà số 1, trên con ngõ nhỏ số 40, phố Chùa Hàng, quận Lê Chân, thành phố Hải Phòng. Bố mẹ của Thu Phương đều là công nhân viên, bố cô là nhân viên của một công ty xây dựng, mẹ làm việc tại công ty dịch vụ ăn uống của Hải Phòng. Thu Phương có anh trai là ca sĩ phòng trà Quang Minh, từng tham gia Tình Bolero hoan ca 2017. Bố của Thu Phương là người truyền đam mê nghệ thuật sang cho cô trong giai đoạn tuổi thơ nhiều khó khăn.^[2][7] Theo Thu Phương, bố cô là người truyền cảm hứng, còn mẹ cô là người lặng lẽ đứng sau những niềm vui của cô,^[8] và cô luôn cố gắng sống như mẹ mình.^[9]

Năm 12 tuổi, Thu Phương biểu diễn lần đầu tiên trên sân khấu qua ca khúc "Chỉ có một trên đời" của nhạc sĩ Trương Quang Lục.^[10][6] Ba tháng hè sau khi học xong cấp hai, năm 1984, Thu Phương đăng ký tham gia sinh hoạt, học múa và hát ở Cung Văn hóa Hữu nghị Việt Tiệp, Hải Phòng (tiền thân là Cung Văn hóa Thiếu nhi Hải Phòng).^[7][11]

Những năm cấp I và cấp II, Thu Phương học tập tại trường tiểu học Dư Hàng (Hồ Nam) và trường THCS Dư Hàng Kênh, quận Lê Chân, thành phố Hải Phòng. Tại đây, cô đã trở thành cây văn nghệ của trường, đồng thời tham gia sôi nổi vào nhiều hoạt động ca hát khác.

Thu Phương từng là hạt nhân đội múa của Cung Hữu nghị Việt Tiệp, Hải Phòng, được các thầy cô cử đi dự tuyển học ở Liên Xô năm 1985. Việc học múa ở Cung đã giúp cô có sức khỏe dẻo dai và khả năng xử lý hình thể trên sân khấu sau này.^[7][12]

Thu Phương có anh trai là ca sĩ Nguyễn Quang Minh và em gái là Hoa khôi Thể thao đầu tiên của Việt Nam năm 1993 - Nguyễn Thị Kim Oanh.^[13] Thu Phương kể, ngày còn bé cả ba anh em cô đã biểu diễn từ những năm cô mới 6, 7 tuổi cho khách đến nhà xem.^[7] Em gái của cô Kim Oanh cho rằng, tính cách của Phương rất "sôi nổi", "quyết liệt" và "thích thử thách" đúng "chất" Hải Phòng.^[14] Trong liveshow Mùa thu của Phương tháng 10/2013 và cuối tháng 9/2015^[15], Thu Phương lần đầu tiên cùng anh em của mình lên sân khấu với màn hợp ca Thành phố Hoa phượng đỏ.^[16]

1986-1996: Lập nghiệp tại Hà Nội

Năm 14 tuổi, Thu Phương trúng tuyển vào Nhà hát Tuổi trẻ ở Hà Nội trước ban giám khảo NSND Trần Hiếu và các nghệ sĩ nổi tiếng khác khi Đoàn ca nhạc nhẹ của Nhà hát về Hải Phòng để tuyển sinh mặc dù chỉ có chiều cao khiêm tốn 1m39.^[2][7] Một mình ở Hà Nội không người thân thích, Thu Phương nhập hộ khẩu ở tập thể của nhà hát và tập sống tự lập với tiền học bổng của Nhạc viện.^[7][17]

Năm 1988, lần đầu tiên cô đi hát ở công viên Thủ Lệ với ca khúc Tuổi đời mênh mông. Cuối năm 1988, cô tham gia vào ban nhạc Tây Hồ^[18], hát trên nhà nổi Hồ Tây. Trong năm đó cô đi hát ở khắp các sân khấu ca nhạc Hà Nội.^[7] Ngoài những giờ học nhạc trong Nhạc viện, cô đã xin được vào hát tại các vũ trường ở Hà Nội.^[7]

Thu Phương từ đó trở thành một trong những ca sĩ đầu tiên của Đoàn ca nhạc nhẹ của nhà hát, xuất hiện cùng với lứa ca sĩ ban đầu như Trọng Thủy, Kim Phúc, Hồng Kỳ, Hoài Phương, Lê Tâm (Ban nhạc Đồng hồ báo thức)...^[19] cô đã tạo được dấu ấn khác biệt với giọng hát trầm khàn, nhưng chưa được chú ý.

Năm 1990, Thu Phương tốt nghiệp trung cấp thanh nhạc - Nhạc viện Hà Nội và trở thành ca sĩ chuyên nghiệp trong biên chế của Nhà hát Tuổi trẻ. Cô bắt đầu đảm nhiệm ca sĩ hát chính trong ban nhạc Tây Hồ^[7] và bắt đầu mối quan hệ tình cảm với nhạc công trống Huy MC của ban nhạc.^[6] Sau đó, hai người hát song ca chính thức với nhau, với bài hát đầu tiên là ca khúc Give me your love tonight.^[20]

Năm 1991, cô tham gia cuộc thi đơn ca chuyên nghiệp nhạc nhẹ toàn quốc lần thứ 2 và lọt vào top 10 người xuất sắc tại Nhà hát Lớn Hà Nội.^[7][21] Cũng năm 1991, lần đầu tiên Thu Phương cùng với ban nhạc Tây Hồ ra nước ngoài biểu diễn trong các tour diễn và chương trình giao lưu văn hóa tại các nước Lào, Thái Lan và Trung Quốc.^[22] Cô cũng xuất hiện trong nhiều vở nhạc kịch và truyền hình của Đoàn ca nhạc nhẹ của nhà hát.

Năm 1995, Thu Phương đạt giải Huy chương vàng tại Liên hoan ca múa nhạc chuyên nghiệp toàn quốc.^[23]

Năm 1995-1996, Thu Phương có quãng thời gian sống và làm việc tại Đà Nẵng trong vai trò là ca sĩ của Đoàn ca múa nhạc Tia sáng thuộc Công ty điện lực 3 Đà Nẵng.^[24]

1997-2000: Nam tiến và dấu ấn trong thời kỳ Làn Sóng Xanh

Năm 1997, Jimmy Nguyễn kết hợp với Nhà hát Tuổi trẻ làm chương trình tại Hà Nội, Đà Nẵng và Thành phố Hồ Chí Minh, Thu Phương cũng theo đoàn đi diễn vào trong Thành phố Hồ Chí Minh, lúc đó Phương được nhận hát mở màn với bài Có phải em mùa thu Hà Nội. Các hãng băng đĩa nhạc của Thành phố lúc đó bắt đầu liên lạc với Phương và mời cô đi hát cũng như thu âm những album tổng hợp với lứa ca sĩ lúc bấy giờ.^[25]

Cùng năm này, Thu Phương lần đầu tiên xuất hiện bên cạnh Thanh Lam, Hồng Nhung, Mỹ Linh trong cùng một đĩa nhạc với tựa đề Bốn giọng ca vàng, được xem là album thành công và bán rất chạy trên thị trường vào thời điểm đó.^[26]

Hãng Vafaco - hãng đĩa của Thành phố Hồ Chí Minh đã mời Thu Phương thử giọng bài hát nhạc ngoại Unbreak my heart. Với số bản đĩa bán được là 20.000, cô nhận được giải Đĩa hát vàng năm đó.^[7] Cùng năm này, Thu Phương là một trong 10 ca sĩ được yêu thích nhất do Sóng FM Đài tiếng nói nhân dân Thành phố bình chọn. Cô và Huy MC khai thác đọc rap nhạc ngoại, khởi xướng phong cách hát trên nền nhạc breakdance đồng thời thành lập nhóm Discovery nhảy phụ họa.^[2][7] Các ca khúc Việt Nam Có phải em mùa thu Hà Nội, Dòng sông lơ đãng với sự trình bày của cô đã giành giải thưởng ca khúc được yêu thích nhất năm 1997.^[27] Cô cũng được mời tham gia Festival Thanh niên Sinh viên thế giới tổ chức tại Cuba.^[22]

Trong hai năm 1997 & 1998, Thu Phương trở thành "hiện tượng" khi tham gia vào series âm nhạc Top Hits của nhạc sĩ Nguyễn Hà, người đã có công phát hiện ra cô khi còn là diễn viên của Nhà hát Tuổi trẻ.^[28]Thu Phương từng được gọi là "giọng ca mùa thu" khi hát thành công những ca khúc về mùa thu Hà Nội mặc dù cô là người Hải Phòng.^[29] Cô cũng là ca sĩ hát thành công các sáng tác của Việt Anh bao gồm các bài Nơi mùa thu bắt đầu, Không còn mùa thu, Mùa hoa bỏ lại, Hoa có vàng nơi ấy, và sau này là bài Đêm nằm mơ phố.^[30][31][32] Những nhạc phẩm đầu tiên của Việt Anh mà cô hát đều được hòa âm và phối khí bởi nhạc sĩ Nhật Trung.^[26]

Từ thành công đó, Thu Phương phát hành album riêng đầu tay do cô tự biên tập và sản xuất có tên Thà làm hạt mưa bay, do Công ty Bến Thành Audio & Video phát hành. Album tập hợp những bài hits trong chương trình Làn Sóng Xanh của Phương cùng với một số ca khúc nhạc ngoại lời Việt.

Năm 1998 & 1999, chương trình MTV Most Wanted trên kênh VTV3 của Đài truyền hình Việt Nam với hai MC là Diễm Quỳnh và Anh Tuấn cùng với chương trình Quick & Snow show trên sóng phát thanh đài tiếng nói Việt Nam ra đời. Thu Phương và Huy MC theo đó cũng là cặp đôi duy nhất hát nhạc quốc tế, với các bài hát song ngữ do cô và chồng dịch và dàn dựng. Hai vợ chồng Thu Phương cũng ra các album Tình yêu mắt nai, Trọn đời bên nhau và Mùa thu khép lại.^[7][33][34]

Sự song hành của Huy MC bên cạnh Phương trong giai đoạn này góp phần tạo nên thành công cho cặp đôi khi Huy xuất phát điểm là một nhạc công, anh cũng là người hỗ trợ xử lý các bản phối cho Thu Phương.^[35]

Cùng thời gian, Thu Phương ký hợp đồng hai năm với Hãng Phim Trẻ kết hợp cùng Lam Trường cho ra đời hai tuyển tập nhạc trẻ, nhạc ngoại tổng hợp là Selection Vol1 và Tình thôi xót xa Vol2. Giai đoạn này, Phương bắt đầu kết hợp với nhạc sĩ Bảo Chấn và gây ấn tượng với một loạt tác phẩm của ông.^[36]

Năm 2000, sau khoảng thời gian nghỉ sinh con gái Thanh Thảo và phát hành đĩa Một đời mây gió (1999), Phương ký hợp đồng với Phương Nam Film kết hợp với nhạc sĩ Quốc Bảo làm album Chào em! Chào xinh tươi^[37] với các bài hit Chào em! chào xinh tươi (hát với Trung Kiên), Ngủ ngoan nhé ngày xưa, Bài hát đôi cho em (hát với Quang Minh).

Sau đó, Thu Phương tiếp tục thành công với ca khúc Cô gái đến từ hôm qua, một hit lớn trích từ album Chào em! Chào xinh tươi khi ca khúc này đứng nhiều tuần trên bảng xếp hạng Làn Sóng Xanh. Ca khúc này cũng được ca sĩ người Đức Tabea Meusch mua bản quyền và thể hiện lại với tựa đề The girl from yesterday, lời tiếng Anh của tác giả Robert Baitinger.^[38]

Cũng trong năm 2000, Thu Phương ghi âm ca khúc Tôi vẫn hát, nhạc phim cho bộ phim truyền hình nhiều tập Kẻ không cầu may.^[39]

2001-2002: Như chưa bắt đầu

Năm 2001, Thu Phương lần đầu tiên sang Mỹ biểu diễn, đi cùng với Lam Trường, Phương Thanh và Huy MC.^[22] Tại Mỹ, Thu Phương & Huy MC đồng thời kết hợp cho phát hành đĩa đơn Khúc xuân với 4 bản phối khác nhau của bài này tại Việt Nam và được đánh giá cao.^[40]

Cùng năm 2001, Phương kí hợp đồng với Kim Lợi Entertainment cho ra mắt đĩa đơn cover Bang Bang (Khi xưa ta bé).

Đầu năm 2002, Thu Phương mua độc quyền 7 ca khúc của các tác giả Đức Trí, Anh Quân, Huy Tuấn, Tường Văn và Việt Anh để thực hiện album Như chưa bắt đầu - đĩa nhạc cuối cùng của Phương tại Việt Nam. Album được Thu Phương & Huy MC đứng ra tự đầu tư và sản xuất âm nhạc, thực hiện tại phòng thu Anh Em của vợ chồng nhạc sĩ ca sĩ Anh Quân - Mỹ Linh.^[41], gồm các bài hit Như chưa bắt đầu, Thuyền giấy, Đánh rơi bên hồ và Khúc xuân (trước đó đã phát hành single).^[42]

Giữa tháng 9 năm 2002, tại lễ trao giải thưởng VTV Bài hát tôi yêu lần thứ I của Đài Truyền hình Việt Nam, Thu Phương chiến thắng ở cả hai hạng mục Top 10 ca sĩ được yêu thích nhất và ca khúc được yêu thích nhất cho video "Ngủ ngoan nhé ngày xưa". Ngoài ra, video của ca khúc này cũng nhận được giải xuất sắc nhất do hội đồng nghệ thuật bình chọn.^[43][44]

Trong năm 2002, báo chí Việt Nam đưa ra sáu cái tên cho việc chạy đua cho danh hiệu Diva Việt Nam trong đó bao gồm Thu Phương, Thanh Lam, Hồng Nhung, Mỹ Linh, Phương Thanh, Trần Thu Hà. Tuy nhiên, ngay sau đó, Phương đã tự động bị gạch tên khỏi danh sách vì không còn xuất hiện và hoạt động tại Việt Nam đã được hơn một năm.^[45][46]

2003-2005: Sang Mỹ cư trú, Đêm nằm mơ phố

Từ năm 2001–2002, Thu Phương và Huy MC hướng hoạt động biểu diễn ra ngoài Việt Nam qua các chuyến lưu diễn tại Đông Âu, Australia và Mỹ.^[47][48] Tháng 2 năm 2003, Phương sang Mỹ để làm thủ tục định cư^[49], sau đó cô ký hợp đồng độc quyền ba năm cho Công ty Thế giới Nghệ thuật tại bang California và thực hiện các buổi biểu diễn ở hải ngoại^[50]

Năm 2004, Thu Phương cho ra đời album Đêm nằm mơ phố đồng thời thực hiện tour diễn xuyên Mỹ giới thiệu album tại các thành phố San Jose, San Diego, Houston, Seattle, Huntington Beach và Atlanta, Georgia.^[51][52]

Hai tháng sau cuộc họp báo công bố quyết định ở lại Hoa Kỳ, Thu Phương cho biết nhận thấy rõ về cuộc sống khi còn ở trong nước dưới chế độ kiểm soát văn hóa tư tưởng, cảm nhận này đã dẫn Thu Phương tới quyết định xin tỵ nạn chính trị ở Hoa Kỳ.^[53]

Do hai con của Thu Phương vẫn ở Việt Nam, mỗi lần nhớ con, cô phải gọi điện thoại về Việt Nam để người thân đưa các bé sang Thái Lan cho cô gặp. Sau khi có cơ hội hát cho một số chương trình mừng xuân mới hằng năm của Lãnh sự quán Việt Nam tại San Francisco, Thu Phương mới quyết định trở về Việt Nam thăm người thân.^[54][55][56]

2006-2007: Điều cuối cùng...đợi chờ

Năm 2007 Thu Phương và Việt Anh hợp tác làm album Điều cuối cùng...đợi chờ.^[57][58][59] Ca khúc chính của album, Chưa bao giờ được Việt Anh sáng tác năm 2006 khi từ New Zealand sang Mỹ để gặp cô.

2007-2011: Tiếp cận thị trường hải ngoại và hợp tác với Thúy Nga Paris

Tiếp cận thị trường hải ngoại

Sau Đêm nằm mơ phố, Thu Phương đã cho ra đời 4 album bao gồm Như một lời chia tay (nhạc Trịnh), Em ra đi mùa thu (nhạc tiền chiến), Nỗi niềm (nhạc trữ tình giai đoạn 1975) với (Quang Minh), Lời của dòng sông (với nhóm Hướng Dương).^[60] Album Lời của dòng sông có giọng hát của Phương với bốn nhạc phẩm Có một giòng sông đã qua đời, Này em có nhớ, Rồi như đá ngây ngô và Tình sầu.^[61][62]

Bên cạnh nhạc thính phòng, Phương cũng cho phát hành album Thời gian ơi, một tuyển tập những bài hát thể loại nhạc trẻ và nhạc nước ngoài. Album có một số ca khúc Thu Phương mua độc quyền như Thời gian ơi, Chén đắng. Phương cũng lần đầu tiên hát lại hai bản hit của Duy Mạnh là Hãy về đây bên em và Kiếp đỏ đen.^[60] Ngoài ra, đĩa nhạc cũng có một số bài nhạc ngoại quốc lời Việt.^[60]

Thu Phương cũng xuất hiện trong các chương trình và đêm nhạc của các tác giả tên tuổi tại hải ngoại như Lam Phương, Trịnh Công Sơn^[62], Đăng Khánh.^[63] Đặc biệt, bài "Nghìn trùng xa cách" của Phạm Duy mà cô thể hiện tại hải ngoại đã được chính tác giả khen tặng.^[64]

Sự xuất hiện của Thu Phương những ngày đầu tại hải ngoại luôn gặp phải sự chống đối, được nhiều người ủng hộ, nhưng cũng có người bỏ về. Tờ BBC cho biết trong lúc nhiều truyền thông trong nước lên án cô bỏ ra hải ngoại và không muốn về, còn nhiều truyền thông hải ngoại ủng hộ quan điểm chống nghệ sĩ trong nước ra nước ngoài biểu diễn, thì ở ngay trên các sân khấu hải ngoại, có vẻ những đối nghịch đó bị đẩy lên đến đỉnh điểm.^[65][66]

Tại Mỹ, Thu Phương được thử sức với nhiều thể loại nhạc hơn, khán giả của Phương được mở rộng hơn so với khi ở Việt Nam. Có nhận xét rằng cô cùng với nam ca sĩ Bằng Kiều đã mang đến cho đời sống âm nhạc hải ngoại làn gió mới dù gặp khó khăn trong khi tiếp cận miền đất này.^[67]

Hợp tác với Thúy Nga Paris

Năm 2005 lần đầu tiên Thu Phương xuất hiện trên cuốn Paris by night 77 chủ đề 30 năm viễn xứ, từ đó cô thỉnh thoảng xuất hiện trên các cuốn Paris by night và chương trình của một số trung tâm như Hoa Biển, Vân Sơn, MFC. Sự xuất hiện của Thu Phương trong cuốn Paris By Night 77 đã bị chính quyền và giới quản lý văn hóa trong nước chỉ trích do những khác biệt về chính trị.^{[68][69][70][71]}

Trong các DVD Paris By Night, Thu Phương xuất hiện với các bài Trăng dưới chân mình, Hà Nội 12 mùa hoa, Dạ khúc cho tình nhân, Bài thơ không đoạn kết, Nghìn trùng xa cách, 10 & 20 tình cũ.

Ngoài ra, Thu Phương cũng thể hiện các màn mashup cũng như liên khúc: màn song ca LK: Định mệnh & Tình bơ vơ trong chương trình PBN VIP 106 (hát cùng Phạm Quốc Thái), Con ma, Liên khúc Tây Hồ, What child is this, Mùa giáng sinh hạnh phúc.

Thúy Nga cũng làm đơn vị đại diện phát hành cho các album Câu chuyện tình tôi (2008), Hà Nội & Tôi (2012) và Biển, Nỗi Nhớ...và Em (2013) của Phương. Tuy nhiên, Thu Phương không phải là ca sĩ độc quyền của trung tâm này.^[72][73][74]

Từ năm 2012 tới 2014, Thu Phương đảm nhận vai trò giám khảo chương trình VSTAR - Ngôi sao đêm nay, tìm kiếm tài năng ca hát tại hải ngoại.^[75]

2011-2014: Trở về Việt Nam với những dự án âm nhạc

2011: Lá khởi vàng chưa nhỉ? và Hà Nội & Tôi 2012

Năm 2008, lần đầu tiên Thu Phương được cấp phép về Việt Nam biểu diễn trong chương trình Duyên dáng Việt Nam 19.^[76] Sau lần trở về này, Thu Phương được tổ chức đêm nhạc riêng của mình vào năm 2011 thuộc series chương trình Không gian âm nhạc với chủ đề Lá khởi vàng chưa nhỉ? tại khán phòng Ngụy Như Kon Tum, Hà Nội.^[77][78][79]

Trở về Hoa Kỳ sau hai đêm diễn tại Việt Nam năm 2011, cuối năm 2012, Phương cho phát hành album Hà Nội & Tôi gồm một tuyển tập những ca khúc về Hà Nội.^[80]

2013: Mùa thu của Phương

Tháng 10/2013, liveshow Mùa thu của Phương kỉ niệm 25 năm ca hát của Thu Phương diễn ra tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh thuộc khuôn khổ Vietnam Concert.^{[29][29][81][82][83][84][85]}

Cuối tháng 12/2013, Thu Phương cho ra mắt album CD/DVD Biển, nỗi nhớ và...em. Album gồm 11 tình khúc về biển^[86] với ngoại cảnh quay tại biển Long Hải, Vũng Tàu.^[86][87] Ngày 2/3/2014, tại hội quán Lạc Cầm, Westminster, Hoa Kỳ, Thu Phương đã có buổi ra mắt album Biển, nỗi nhớ và...em cũng như giao lưu và ký tặng CD với người hâm mộ.^[88]

2014: Phía nào đến chân trời

Ngày 9/10/2014, đúng ngày sinh nhật lần thứ 42 của Thu Phương, album Phía nào đến chân trời được phát hành chính thức trên các trang nghe nhạc trực tuyến tại Việt Nam.^[89] Album bao gồm 9 ca khúc (8 solo, 1 song ca với Hà Anh Tuấn), ngoài ra ca khúc Trở về dòng sông tuổi thơ làm bonus cho đĩa nhạc^[90] với ngoại cảnh quay tại đảo Cát Bà, thành phố Hải Phòng.^[91][92]

2015: Giọng hát Việt, Vé về tuổi thơ & Giữ lại hạnh phúc

Đầu năm 2015, Thu Phương trở thành một trong bốn vị huấn luyện viên của Giọng hát Việt^[93][94] cùng với Tuấn Hưng, Đàm Vĩnh Hưng và Mỹ Tâm.

Ngày 12 tháng 7, Thu Phương cho ra mắt trên internet EP với chủ đề Vé về tuổi thơ - album bao gồm 4 ca khúc hát cùng với các thành viên trong Team Thu Phương Giọng hát Việt 2015.^[95]

Ngày 11/9, Thu Phương kết hợp với nhạc sĩ Anh Tú cho ra mắt đĩa đơn với tên gọi Giữ lại hạnh phúc.^[96][97]

Ngày 26 tháng 9, Thu Phương tổ chức đêm diễn Mùa Thu của Phương Live concert in Hải Phòng 2015 tại Nhà hát Tháng Tám^[15][98][99] với sự góp mặt của hai khách mời Tuấn Hưng và Hà Anh Tuấn.

Vào các ngày 20, 21 và 22 tháng 11, Thu Phương tham gia chuỗi ba đêm nhạc với chủ đề The Master of Symphony tại Nhà hát Hòa Bình. Trong các đêm nhạc này, Phương lần đầu tiên xuất hiện trên sân khấu cùng 4 diva Việt Nam.^[100]

2016: Hoàng hôn mùa đông, 30 năm ca hát & những kết hợp khác

Ngày 9/1, Thu Phương xuất hiện với tư cách khách mời trong liveshow MTP Ambition - Chuyến bay đầu tiên của ca sĩ Sơn Tùng M-TP tại Sân vận động Hàng Đẫy, Hà Nội^[101][102] và tái hợp với ca sĩ này trong đêm cuối cùng của tour xuyên Việt Mùa hè không độ ngày 25/6 tại Vinh.^[103]

Ngày 1/2, Thu Phương cho phát hành trực tuyến mini album (EP) Hoàng hôn mùa đông, trong sản phẩm âm nhạc này cô kết hợp với ca sĩ Hoàng Dũng cùng một loạt các tên tuổi nghệ sĩ trẻ khác với vai trò sản xuất.^[104][105]

Năm 2016, Thu Phương cũng chính thức rời Thúy Nga Paris và dừng hợp tác với trung tâm này do những bất đồng nội bộ, cô quay trở lại kết hợp với các trung tâm tại Hải ngoại khác như Vân Sơn, Kim Lợi, MFC.^[106] Trả lời phỏng vấn trên tờ Vnexpress,Thu Phương cho biết việc cô chọn làm việc với trung tâm nào là do cô quyết định, bác bỏ tin đồn cô bị tẩy chay.^[107]

Ngày 24/7, Thu Phương trở về Hải Phòng và xuất hiện trên Sân vận động Lạch Tray sau gần 20 năm, tại đây cô đã cất tiếng hát trên quê hương với bài "Bến Cảng quê hương tôi’’ nhằm cổ vũ cho một trận đấu của Câu lạc bộ bóng đá Hải Phòng trên sân nhà.^[108][109]

Ngày 29/7, Thu Phương tham gia với tư cách khách mời trong đêm nhạc Dòng sông lơ đãng - đánh dấu 20 năm sự nghiệp sáng tác của nhạc sĩ Việt Anh tại Nhà hát Hòa Bình, Thành phố Hồ Chí Minh.^[110]

2022-2023: Về nước làm giám khảo Và tôi vẫn hát, tham gia các đêm nhạc lớn & liveshow và lễ trao giải Làn sóng xanh

Năm 2022, sau đại dịch Covid-19 Thu Phương trở về nước làm giám khảo mùa 2 của Và tôi vẫn hát, đây cũng là lần thứ 2 cô ngồi ghế nóng cuộc thi này từ mùa 1. ^[111]

Tháng 8/2022, Thu Phương tham gia họp báo ra mắt liveshow "Tạ tình" tại Nhà hát Lớn, Hà Nội từ 19 đến 21/10/2022 thể các ca khúc như "Hà Nội 12 mùa hoa", "Giữa lại hạnh phúc" hay "Biển hát chiều nay". Cô liên tục tham gia các đêm diễn lớn nhỏ trải dài từ Bắc vài Nam sau thời gian dài vắng bóng tại Mỹ vì dịch Covid.^[112]

Tại concert "Yên" của Hoàng Dũng diễn ra ngày 4/11/2022, Thu Phương đã có dịp tái ngộ lại học trò là nam ca sĩ Hoàng Dũng sau 7 năm từ chương trình The Voice 2015 và thể hiện ca khúc Chưa bao giờ. Tại đây, nam ca sĩ đã gửi lời cảm ơn đến người thầy của mình là Thu Phương và cô cũng liên tục xúc động rơi nước mắt trước tình cảm của học trò khi cả 2 cùng song ca.^[113]

Ngày 5/1/2023, Thu Phương tham dự lễ trao giải Làn song xanh và thể hiện lại 2 ca khúc nổi tiếng trước đó là See tình của Hoàng Thùy Linh và Waiting for you của Mono. Cô cũng góp mặt trong đêm trao giải với vai trò là người công bố giải thưởng. Trước đó, Thu Phương đã kết hợp cùng với Erik "tân trang" lại ca khúc Cô gái đến từ hôm qua là bài hát trong tập 9 của album kỷ niệm 25 năm Làn Sóng Xanh 90sHITS00sVIBES. Đây cũng là tập phát sóng duy nhất có sự kết hợp của 2 thế hệ Thu Phương - Erik trong album ý nghĩa này. Ca khúc vốn được ấp ủ thực hiện từ hồi đầu năm 2022, nhân lúc ca sĩ Thu Phương về nước. Việc kết hợp 2 thế hệ ca sĩ dựa trên đề xuất của nhà sản xuất âm nhạc DTAP. Thu Phương cho biết, chị vô cùng bất ngờ khi nhận được lời mời từ phía DTAP, cùng với Erik cover ca khúc gắn liền với tên tuổi của mình.^[114]

Ngày 18/1/2023 tức là 30 Tết âm lịch, Thu Phương đã tham gia chương trình "Tết nghĩa là hy vọng" đón năm mới Quý Mão 2023 (kéo dài từ 22h30 ngày 30 Tết đến 0h30 ngày mùng 1 Tết trên VTV) với vai trò ca sĩ bên cạnh các ca sĩ nổi tiếng khác như Tùng Dương, Ánh Tuyết, Phương Thanh, Đông Nhi, Đức Tuấn, Tùng Dương, Ngọc Khuê, Vũ Thắng Lợi, Bảo Trâm, Hồng Duyên, nhóm Oplus...^[115]

Các ban/nhóm đã tham gia

Thị trường

• Tại miền Bắc, Phương luôn được coi là một ngoại lệ vì quan điểm âm nhạc khác biệt với đại đa số giới làm nhạc tại khu vực này. Tại phía Nam, Thu Phương được đón nhận nồng hậu hơn.
• Nhạc sĩ Quốc Bảo cho rằng, Thu Phương thuộc thế hệ diva Việt Nam và trân trọng những đóng góp của cô cho nhạc nhẹ Việt Nam.^[117]
• Nhà báo Minh Đức cho rằng Thu Phương chưa có bứt phá về chuyên môn ^{[cần dẫn nguồn]} trong khi nhà báo, nhạc sĩ Hà Quang Minh ^{[cần dẫn nguồn]} và nhạc sĩ Quốc Bảo lại cho rằng tiếng hát Thu Phương là tiếng hát hiếm hoi của phía Bắc chú trọng cảm xúc và ít khoe kỹ thuật. Tờ Thanh Niên thì cho rằng Thu Phương chưa có cống hiến nổi bật.^[118]
• Nhạc sĩ Dương Khắc Linh cho rằng anh không biết Thu Phương vì cô là thế hệ đi trước, tuy nhiên anh khẳng định nếu chị Phương rất nổi tiếng, được nhiều người yêu thích và có nhiều bài hit thì hoàn toàn có thể gọi chị là diva^[119]
• Ca sĩ Trần Thu Hà nói Thanh Lam, Hồng Nhung, Mỹ Linh là diva khi cô và Thu Phương lúc đó chưa là gì.^[120][121] Trong khi đó, Mỹ Linh lại cho rằng Thu Phương là thế hệ đi trước, khi cô và Bằng Kiều vẫn còn ngồi dưới xem Thu Phương trình diễn trong Liên hoan đơn ca nhạc nhẹ toàn quốc lần 2 tổ chức năm 1991 tại Nhà hát Lớn Hà Nội và cho rằng Thu Phương không cần nhận danh hiệu này.^[122]
• Cá nhân Thu Phương luôn phát ngôn rằng cô không theo đuổi âm nhạc vì danh hiệu Diva^[4][5] và cô cho rằng âm nhạc của cô khác với 4 nữ ca sĩ được phong Diva^[123] cũng như các tiêu chí xét danh hiệu này không phù hợp đối với trường hợp của cô.^[2]

Thời kỳ đầu của sự nghiệp đến trước thập niên 2000, hình ảnh của Thu Phương được nhận xét là tomboy, cá tính, năng động và không kém phần bốc lửa. Đặc biệt trong giai đoạn tách khỏi ban nhạc Tây Hồ và hát đôi với Huy MC, biểu diễn tại các vũ trường lớn của Hà Nội cuối thập niên 90, Phương luôn xuất hiện với hình ảnh tóc tém nhuộm vàng, áo thun đen ba lỗ cùng quần da bó sát.^[23][124]

Âm nhạc của Phương thời kỳ này ảnh hưởng mạnh mẽ từ nhạc trẻ quốc tế qua việc chọn cover nhạc ngoại cũng như các thể loại đang thịnh hành như slow-pop,disco và rap.^[2][125] Phong cách biểu diễn của Phương trên sân khấu cũng được cho là mang đậm dấu ấn cá nhân, điển hình là lối đưa tay khum khum từng được nghệ sĩ hài Đức Hải nhại lại trong một tiểu phẩm hài.^[78]

Sau khi sang Mỹ cư trú cũng như thay đổi thị trường âm nhạc, hình ảnh của Phương cũng thay đổi so với giai đoạn đầu. Thu Phương xuất hiện trước công chúng với mái tóc dài, với những bộ trang phục được thiết kế trẻ trung, tinh tế nhưng không kém phần sang trọng’’..^{[125][126][127][128]}

Không chỉ phong cách hát mà khán giả của Phương còn thấy được sự thay đổi về phong cách ngày càng nữ tính với hàng loạt bộ cánh trong các liveshow của cô. Ngoài ra, Phương cũng tạo dấu ấn mới trong phong cách trình diễn của mình với những động tác trên sân khấu cùng với một số động tác vũ đạo và cơ mặt mang phong cách Anh Mỹ.^{[78][126][127][128]}

Ảnh hưởng

Trả lời phỏng vấn báo chí, Thu Phương nói cô chịu ảnh hưởng từ nhạc trẻ quốc tế những năm 90, đặc biệt là các giọng ca Whitney Houston, Celine Dion. Thu Phương cũng cho biết cô thích duy nhất một nữ ca sĩ Việt Nam khác là Bảo Yến^{[cần dẫn nguồn]}.

Tuy nhiên, trong số đó, người được cho là có ảnh hưởng mạnh mẽ nhất đối với cô là nữ ca sĩ Toni Braxton. Sở hữu một dây thanh đới dày bẩm sinh với những âm sắc trầm, rền và vang như một nữ ca sĩ da màu, giọng hát của Phương từ những năm đầu thập niên 90 luôn khiến người nghe liên tưởng đến một Toni Braxton. Ngoài ra, hình ảnh những năm 1994 -1995 của Phương với mái tóc ngắn, áo ba lỗ và quần jean cũng bị ảnh hưởng rất nhiều từ Toni Braxton.

Giọng hát

Thu Phương được biết tới với chất giọng nữ trầm (mezzo alto), chắc khỏe, dày dặn, giàu nội lực. Nhiều đánh giá nhấn mạnh chất giọng khàn nhẹ đã tạo nên sự khác biệt trong cách xử lý của Thu Phương, đồng thời góp phần mang chất cổ điển, lãng mạn cho những bản tình ca da diết, nồng ấm.

Quãng giọng của Phương được cho là hai quãng tám và hai nốt dài trải dài từ nốt B₂ cho đến D₅. Nốt nhạc trầm nhất của Phương từng đạt tới là nốt B₂ trong ca khúc "Này em có nhớ" (2004)- trích từ album Lời của giòng sông và nốt E₃ trong ca khúc "Im lặng đêm Hà Nội" (2004).^{[cần dẫn nguồn]}

Quan điểm âm nhạc

Thu Phương & âm nhạc Việt Anh

Thu Phương và Việt Anh đều không quen nhau từ trước, họ chỉ gặp và trở thành bạn của nhau khi thứ âm nhạc của cả hai tạo ra được biết đến năm 1997.^[7] Trước đó, Việt Anh cũng đã được biết đến từ rất sớm, năm 16 tuổi khi sáng tác hai bài "Mưa phi trường" và "Người đi xa mãi" đồng thời là thành viên trụ cột, một mảnh ghép của ban nhạc Saigon Boys.^[131] Tâm sự về âm nhạc quãng thời gian này, anh chia sẻ:"Đó là giai đoạn học cấp 3. Khi đó tôi có nhu cầu giãi bày và nói lên thông điệp của mình. Bài đầu tiên tôi sáng tác vào năm lớp 10 là Mưa phi trường và Người đi xa mãi. Khi đó, mỗi lúc rảnh, bạn tôi lại chở tôi ra sân bay chơi. Quan sát những cuộc chia tay đã đem lại cho tôi cảm xúc. Sau đó là các bài Hoa có vàng nơi ấy, Không còn mùa thu. Những bài sau đó thì tôi không còn nhớ rõ thời gian."^[130]

Năm 1997, Thu Phương thu âm bài "Dòng sông lơ đãng" tại phòng thu của Bến Thành và ca khúc này sau đó đã giúp cô có được hai giải thưởng quan trọng nhất trong năm, ca sĩ được yêu thích nhất top 10 Làn Sóng Xanh và ca khúc được yêu thích nhất trong năm 1997.^[7][132] Việt Anh tâm sự:"Lần đầu tiên chúng tôi tình cờ gặp nhau tại nhà hát Bến Thành vào năm 1997, khi Thu Phương hát bài "Dòng sông lơ đãng". Từ bấy đến nay, điều làm cho Việt Anh và Thu Phương gắn bó là sự đồng cảm về những khoảnh khắc xúc động."^[130]

Chia sẻ trên tờ Vnexpress về mối quan hệ thật sự với Thu Phương, Việt Anh cho biết: "Cho đến bây giờ tôi vẫn luôn nhận được những câu hỏi về mối gắn bó giữa Việt Anh và Thu Phương. Người ta dễ nghĩ tôi và cô ấy hẳn thân rất thân. Thật ra tôi và Phương gặp nhau không thường xuyên nhưng có chung rung cảm trong âm nhạc. Có những thứ không cần nói ra, chỉ im lặng hiểu nhau"^[132], hay trên tờ Thanh Niên, anh nói, "Tôi nghĩ mình quen với Thu Phương là một cái duyên, không phải ai cũng có may mắn khi gặp một tri kỷ trong âm nhạc như thế. Từ lúc còn là thành viên ban nhạc Sài Gòn Boys, tôi chơi thân với Phương và chồng cũ cô ấy. Lúc đó mọi người đều bận, nhưng hầu như show nào cũng làm việc cùng nhau. Sau này tôi và Phương không gặp nhau nhiều."^[133]

Âm nhạc của Việt Anh được đánh giá là một chất nhạc lãng mạn, có một chút triết lý^[132] mà anh thừa nhận là "khá kén chọn" nên cũng khó có thể đại trà.^[134] Anh cũng cho biết anh viết nhạc dựa theo cảm xúc, "tôi chẳng phải người viết nhạc công nghiệp", anh nói.^[135] Thu Phương thì cho rằng, đối với cô, âm nhạc của anh là một chất nhạc rất có tư duy, câu chuyện trong tác phẩm không giới hạn về không gian hay thời gian.^[136]

Chia sẻ trên tờ Elle Việt Nam, Việt Anh tự khắc họa âm nhạc của anh là "cuốn nhật ký tâm lý qua từng giai đoạn", "cho dù viết cho ai, về ai, đều có hình ảnh cá nhân mình trong đó". Anh nói:"Nó không có sự rạch ròi rằng, câu này cho anh, câu này cho tôi nhưng nó phản ánh khá rõ cảm xúc và suy tư của người viết. Những điều tôi nghĩ trong cuộc sống đều không thể giấu được trong âm nhạc. Tôi đơn giản chỉ là viết lại những gì tôi cảm thấy, tôi đang trải qua, trong thời điểm ấy mà thôi...Mỗi nghệ sĩ đều có thế giới của riêng họ. Thế giới ấy có thể nhìn thấy hoặc không. Tôi cũng có thế giới của riêng mình. Nó không u tối, không có lớp mặt nạ nào hết mà chân thành."^[137]

Nói về sự đồng điệu trong âm nhạc giữa hai người, Việt Anh chia sẻ: "Như trong bài "Ngày không tên": "Giữa hai tay đường vân đời. Mỗi ban mai tình yêu còn là sương khói". Lúc đó mình hơi tâm linh nên mình nghĩ không thể trốn khỏi dấu vân tay và số phận của mình. Điều này Thu Phương phát hiện ra và nó cũng gần với cuộc sống của Phương. Có những điều mình nghĩ đến Phương khi viết, có những chi tiết tình cờ ứng với cuộc sống của Phương. Ví dụ câu hát "có bình yên nào không xót xa" trong bài "Chưa bao giờ" hay chi tiết "tay em lạnh mùa đông ngoài phố" của "Đêm nằm mơ phố", Phương bắt được cảm giác bàn tay lạnh khi từ bên ngoài bước vào."^[130]

Hôn nhân và con cái

Năm 1993, Thu Phương kết hôn với ca sĩ, nhạc công Huy MC (anh là mối tình đầu của cô). Họ từng là cặp đôi biểu tượng của thập niên 90^[138][139] và đã có 2 người con Nguyễn Duy Hải và Nguyễn Thanh Thảo.^[140][141] Ngày 15 tháng 1 năm 2003, cô và Huy đã chính thức ly hôn do khác biệt trong quan điểm chung và vì Huy ngoại tình.^{[142][49][143]} Tuy nhiên, cả Phương và Huy cho rằng việc ngoại tình không chỉ là nguyên nhân^[139] mà Phương cho rằng: "Hôn nhân tan vỡ vì tôi quá mạnh mẽ".^[144] Năm 2004, Huy MC muốn quay lại nhưng không có kết quả và cho đến hiện tại mối quan hệ giữa họ và con cái vẫn "tốt đẹp".^{[145][146][144]}

Tại Mỹ, Thu Phương có mối quan hệ tình cảm với Clarence Dũng Taylor (bầu show và quản lý của cô). Năm 2008, Dũng Taylor thay mặt cô về Việt Nam đón Duy Hải và Thanh Thảo sang Mỹ đoàn tụ. Năm 2010, anh tiếp tục làm thủ tục bảo lãnh cho bố mẹ của Phương. Ngày 12 tháng 12 năm 2012, Dũng Taylor cầu hôn Thu Phương. Họ đã có hai người con Gia Bảo và Hailey Thanh Thủy Nguyễn.^{[140][142][147]} Tuy nhiên, mãi cho đến ngày 9 tháng 5 năm 2023, Thu Phương mới chính thức nhận lời cầu hôn của Dũng.^[148]

Tranh cãi

Tháng 2 năm 2003, Thu Phương sang Mỹ và làm thủ tục để định cư.^[49] Sau đó, Phương và Huy MC dần tạm hoãn các hoạt động qua nhiều lý do khách quan^[151] và hủy hợp đồng với Nhà hát Tuổi trẻ kéo theo đó là công văn được gửi tới bộ Công an, bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch không cho Huy MC xuất cảnh. Đầu tháng 1 năm 2004, sau khi chưa nhận được kết quả ban giám đốc của nhà hát đã giải quyết thôi việc cho hai người.^[152] Tiếp tục vào tháng 2, Cục Nghệ thuật biểu diễn kiến nghị bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tạm dừng các chương trình biểu diễn phát thanh truyền hình và thu hồi album vật lý đã phát hành của Phương, Huy MC và Bằng Kiều.^{[49][152][153]} Việc Thu Phương quyết định hoạt động nghệ thuật tại Mỹ hay những phát ngôn,^[154] hình ảnh chính trị nhạy cảm^[155][153] đã gây ra nhiều tranh cãi trong nước cũng như bị báo chí lên án.^{[49][156][157]} Ngày 22 tháng 11, bộ đã gửi công văn số 709/NTBD cấm sử dụng các sản phẩm âm nhạc của họ tới mọi đơn vị trên toàn quốc.^[49][158] Phương và Kiều cũng không được hưởng quyền nghệ sĩ và quyền công dân tại Việt Nam.^[159] Trong bài phỏng vấn với BBC vào năm 2007, sau khi Thu Phương quay về Việt Nam thăm người thân lần đầu tiên, cô đã bày tỏ sự hối hận và khẳng định mình đã "trả giá cho tương lai".^[160] Tháng 5 năm 2008, đơn xin cư trú tại Mỹ của Phương được chấp nhận và cô chính thức có quốc tịch Mỹ.

Do Thu Phương không phải ca sĩ độc quyền của các trung tâm nhạc hải ngoại và vụ việc còn liên quan tới công ty D&D Entertainment của Dũng Taylor nên Phương và các nghệ sĩ ở trong nước khi đến Mỹ bị các nghệ sĩ hải ngoại tẩy chay.^[161] Lý do chính đến từ Trizzie Phương Trinh (vợ cũ của Kiều), Bằng Kiều và Thanh Hà. Nhiều vụ việc rắc rối và Kiều trở thành ca sĩ độc quyền của Trung tâm Thúy Nga cũng dẫn đến việc tình bạn giữa Phương, Bằng Kiều và Trizzie Phương Trinh ‘rạn nứt’.^[162] Tuy nhiên, sau này mối quan hệ giữa họ dần được cải thiện.^[163]

Năm 2015, khi trở thành huấn luyện viên trong chương trình truyền hình Giọng hát Việt (mùa 3), Thu Phương bị người nhà của thí sinh Kiều Anh^[164] viết thư và hai thí sinh còn lại trong chính đội cô tố cáo,^{[165][166][167]} tuy nhiên sự việc được đánh giá là 'chiêu trò' của thí sinh nhằm gây sự chú ý.^[168] Song cuối cùng, Kimmese cũng phải gửi lời xin lỗi chính thức tới cô.^[169]

Năm 2009, Thu Phương bị tố 'diễn lậu' khi chưa được cấp phép biểu diễn tại Việt Nam.^[170] Năm 2016, cô bị Tuấn Hưng ‘tố’ trình diễn "Nắm lấy tay anh" mặc dù ca khúc đang được Hưng nắm bản quyền.^[167][171] Phương sau đó bị dư luận và báo chí chỉ trích dù đã gọi điện xin lỗi anh.^[172][173]

dư luận và báo chí Việt Nam lên án mạnh mẽ.^{[174][175][176][177]} Những người thân và đồng nghiệp đều bày tỏ sự nuối tiếc khi Thu Phương ra đi và lấy làm tiếc về những việc làm của cô.^{[178][179][180][181]}

Đài RFA đưa tin Thu Phương cho biết cô không muốn nhắc về biến cố này và để cho mọi thứ lắng xuống, cảm giác của cô là "buồn và mất mát’’.^[53] Báo chí hải ngoại trong khi đó dùng cụm từ "tiếng hát xổ lồng" để nói về trường hợp của Thu Phương.^[182]

Các hoạt động xã hội

Năm 2014, trong chuyển biểu diễn về nước Thu Phương cùng Clarence Dũng Taylor làm từ thiện tại chùa Bồ Đề, Long Biên và sau đó họ đã kêu gọi cả các tổ chức, cá nhân từ hải ngoại.^[183][184] Năm 2015, Thu Phương đã về thăm Hải Phòng và có hoạt động từ thiện tại Mái ấm thiện giao tại Đồ Sơn.^[185] Năm 2016, Thu Phương trở thành đại sứ của quỹ Hiểu về trái tim (chính Phương cũng mắc bệnh tim bẩm sinh). Tại đây cô đã có nhiều hoạt động quyên góp, gây quỹ cho các bệnh nhân.^{[186][187][188]} Năm 2021, Phương góp mặt trong video âm nhạc "We Are the Family" và cô còn biểu diễn trực tuyến trong chương trình Sing for Life, Sing for Love – Hát để sẻ chia nhằm gây quỹ để giúp đỡ các hoàn cảnh khó khăn vượt qua Đại dịch COVID-19.^[189][190]

Tài sản

Thu Phương cùng gia đình có bất động sản tại Mỹ rộng 700m2 và họ sở hữu siêu xe cùng nhiều bộ trang phục đến từ các nhà mốt nổi tiếng.^[191][192]

• Thu Phương trên Facebook
• Thu Phương trên YouTube