Tiếng Brahui
Tiếng Brahui (براہوئی) là một ngôn ngữ Dravida chủ yếu được nói bởi người Brahui ở miền trung Baluchistan của Pakistan, với những cộng đồng nhỏ rải rác ở Afghanistan.[3] Ngôn ngữ này, nhờ sự hiện diện của người nhập cư và kiều dân, cũng có mặt tại Qatar, Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất, Iraq, và Iran.[4] Nó cách các ngôn ngữ Dravida khác tại Nam Ấn Độ hơn 1.500 kilômét (930 mi).[2] Các huyện Kalat, Mastung Khuzdar và một phần Quetta của Balochistan có người nói tiếng Brahui chiếm số đông. Tiếng Brahui chịu ảnh hưởng của các ngôn ngữ Iran trong vùng, nhất là tiếng Baloch.[5]
| Tiếng Brahui | |
|---|---|
| براہوئي | |
| Khu vực | Pakistan và Afghanistan |
| Tổng số người nói | 4 triệu (2011) |
| Dân tộc | Người Brahui |
| Phân loại | Dravida
|
| Hệ chữ viết | Chữ Ba Tư-Ả Rập, chữ Latinh |
| Mã ngôn ngữ | |
| ISO 639-3 | brh |
| Glottolog | brah1256[1] |
 Ví trí tiếng Brahui (mạn trên, bên trái) tách biệt khỏi mọi ngôn ngữ Dravida khác.[2] | |
Chữ viết
Tiếng Brahui là ngôn ngữ Dravida duy nhất không dùng chữ viết Brahmic; thay vào đó, nó đã được viết bằng chữ Ả Rập từ nửa sau của thế kỷ 20.[6] Ở Iran, Afghanistan và Pakistan, chữ viết Nastaʿlīq dựa trên tiếng Urdu được sử dụng:
| Chữ cái | Chuyển tự Latinh | IPA |
|---|---|---|
| ا | á, a, i, u | /aː/, /ə/, /ɪ/, /ʊ/ |
| ب | b | /b/ |
| پ | p | /p/ |
| ت | t | /t/ |
| ٹ | ŧ | /ʈ/ |
| ث | (s) | /s/ |
| ج | j | /d͡ʒ/ |
| چ | c | /t͡ʃ/ |
| ح | (h) | /h/ |
| خ | x | /x/ |
| د | d | /d/ |
| ڈ | đ | /ɖ/ |
| ذ | (z) | /z/ |
| ر | r | /ɾ/ |
| ڑ | ŕ | /ɽ/ |
| ز | z | /z/ |
| ژ | ź | /ʒ/ |
| س | s | /s/ |
| ش | ş | /ʃ/ |
| ص | (s) | /s/ |
| ض | (z) | /z/ |
| ط | (t) | /t/ |
| ظ | (z) | /z/ |
| ع | ', (a), (i), (u) | /ʔ/, /ə/, /ɪ/, /ʊ/ |
| غ | ģ | /ɣ/ |
| ف | f | /f/ |
| ق | (k) | /k/ |
| ک | k | /k/ |
| گ | g | /g/ |
| ل | l | /l/ |
| ڷ | ļ | /ɬ/ |
| م | m | /m/ |
| ن | n | /n/ |
| ں | ń | /ɳ/ |
| و | v | /w~ʋ/ |
| ہ | h | /h/ |
| ھ | (h) | /h/ |
| ی | y, í | /j/, /iː/ |
| ے | e | /eː/ |
Tham khảo
Nguồn
- Bashir, Elena (tháng 12 năm 2003), “Brahui - Notes” (PDF), South Asian Language Resource Center Workshop on Languages of Afghanistan and neighboring areas, truy cập ngày 29 tháng 6 năm 2010
- Bashir, Elena (2016). “Contact and convergence”. Trong Hock, Hans Henrich; Bashir, Elena (biên tập). The Languages and Linguistics of South Asia. tr. 241–374. doi:10.1515/9783110423303-004. ISBN 978-3-11-042330-3.
- Bray, Denys. The Brahui Language, an Old Dravidian Language Spoken in Parts of Baluchistan and Sind: Grammar. Gian Publishing House, 1986.
- Elfenbein, J. (1987). “A Periplus of the 'Brahi Problem'”. Studia Iranica. 16 (2): 215–233. doi:10.2143/SI.16.2.2014604.
- Emeneau, M. B. (1962). “Bilingualism and Structural Borrowing”. Proceedings of the American Philosophical Society. 106 (5): 430–442. JSTOR 985488.
- Krishnamurti, Bhadriraju (2003). The Dravidian Languages. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-77111-5.
- Moseley, Christopher biên tập (2009), Interactive Atlas of the World's Languages in Danger, UNESCO, OCLC 435877932
- Parkin, Robert (1989). “Some comments on Brahui kinship terminology”. Indo-Iranian Journal. 32 (1): 37–43. doi:10.1163/000000089790082944. JSTOR 24654607. S2CID 161638780.
- Sergent, Bernard (1997), Genèse de l'Inde, Bibliothèque scientifique Payot, ISBN 9782228891165, OCLC 38198091
- Witzel, Michael (2008). The Languages of Harappa: Early Linguistic Data and the Indus civilization. Kleine Schriften von Michael Witzel. 13. doi:10.11588/xarep.00000120. S2CID 165751802.
Liên kết ngoài
- Online Brahui Dictionary
- Handbook of the Birouhi language By Allâh Baksh (1877)
- Brahui Language Board Lưu trữ 2012-06-07 tại Wayback Machine
- Bráhuí Báşágal (Brahui Alphabet) Lưu trữ 2012-11-14 tại Wayback Machine
- Profile of the Brahui language
- Partial bibliography of scholarly works on Brahui
- Britannica Brahui language
- Brahui basic lexicon at the Global Lexicostatistical Database