Tiếng Hà Lan
Tiếng Hà Lan hay tiếng Hòa Lan (ⓘ) là một ngôn ngữ thuộc nhánh phía Tây của Nhóm ngôn ngữ German, được nói hàng ngày như tiếng mẹ đẻ bởi khoảng 23 triệu người tại Liên minh châu Âu — chủ yếu sống ở Hà Lan và Bỉ — và là ngôn ngữ thứ hai của 5 triệu người.[1][2][4][5]
Tiếng Hà Lan | |
---|---|
Nederlands | |
Phát âm | [ˈneːdərlɑnts] ( nghe) |
Sử dụng tại | Chủ yếu Hà Lan, Bỉ, và Suriname; ngoài ra còn ở Aruba, Curaçao, Sint Maarten, cũng như Pháp (Flanders). |
Khu vực | Chủ yếu Tây Âu, ngoài ra còn ở châu Phi, Nam Mỹ và Caribe. |
Tổng số người nói | 22 triệu Tổng số (Số người bản ngữ L1 cộng L2): 28 triệu (2012)[1][2] |
Dân tộc | Người Hà Lan |
Phân loại | Hệ Ấn-Âu
|
Ngôn ngữ tiền thân | Tiếng Hà Lan Cổ
|
Hệ chữ viết | Ký tự Latin (và các ký tự đặc biệt) |
Địa vị chính thức | |
Ngôn ngữ chính thức tại | Aruba Bỉ Liên minh châu Âu Hà Lan Curaçao Suriname Benelux Liên minh châu Âu UNASUR CARICOM |
Quy định bởi | Nederlandse Taalunie (Hiệp hội Ngôn ngữ Hà Lan) |
Mã ngôn ngữ | |
ISO 639-1 | nl |
dut (B) nld (T) | |
ISO 639-3 | tùy trường hợp:nld – Tiếng Hà Lan/Flemishvls – Tiếng Flemish Tây (Vlaams)zea – Tiếng Zeeland (Zeeuws) |
Glottolog | mode1257 [3] |
Linguasphere | 52-ACB-a (varieties: |
Những nơi trên thế giới nói tiếng Hà Lan (bao gồm cả những nơi nói tiếng Afrikaans) | |
Phân bố tiếng Hà Lan và các phương ngữ tại Tây Âu |
Ngoài hai quốc gia thuộc Vùng đất Thấp, đây là bản ngữ của đa phần người dân Suriname, cũng như vị thế chính thức tại các nước vùng Caribe là Aruba, Curaçao và Sint Maarten. Các nhóm thiểu số có nguy cơ bị biến mất vẫn còn có mặt tại Pháp,[6] Đức, và ở Indonesia,[n 1] trong khi khoảng nửa triệu người bản ngữ định cư tại Hoa Kỳ, Canada và Úc.[n 2] Các phương ngữ Hà Lan ở Cape Town thuộc miền nam châu Phi đã biến đổi thành tiếng Afrikaans, một ngôn ngữ kế tục được hiểu chung[n 3] được khoảng 16 triệu người dùng, chủ yếu ở Nam Phi và Namibia.[n 4]
Tiếng Hà Lan là một trong những ngôn ngữ gần gũi với tiếng Đức và tiếng Anh[n 5] và được coi là hòa trộn giữa hai ngôn ngữ này.[n 6] Tiếng Hà Lan, như tiếng Anh, không chịu ảnh hưởng của sự chuyển đổi phụ âm tiếng Đức cao, không sử dụng dấu umlaut với chức năng ngữ pháp, bỏ đi phần lớn việc dùng thức giả định, và đã cân bằng nhiều phần hình thái ngôn ngữ, trong đó có hệ thống cách.[n 7] Những đặc trưng giống như tiếng Đức gồm có sự tồn tại ba giống ngữ pháp — mặc dù ít quan trọng về ngữ pháp[n 8] — cũng như việc sử dụng phân từ hình thức (modal particle),[7] sự vô thanh hóa âm tiết cuối, và thứ tự từ tương tự nhau.[n 9] Từ vựng tiếng Hà Lan thuộc hệ German là chính và tiếp nhận nhiều từ mượn Rôman hơn tiếng Đức nhưng ít hơn tiếng Anh.[n 10]
Tên gọi
Tên gọi "Hà Lan" (荷蘭) hay "Hòa Lan" (和蘭) trong tiếng Việt bắt nguồn từ việc dịch phiên âm tiếng Hán của từ "Holland". Từ này thường được nhiều ngôn ngữ khác dùng để chỉ phần đất Hà Lan tại châu Âu nhưng thực chất đây là tên của một vùng của quốc gia này.
Trong tiếng Anh từ Dutch thường để chỉ toàn bộ ngôn ngữ, tức là tính cả các phương ngữ. Các biến thể ở Bỉ đôi khi còn được gọi là Flemish. Ở cả Bỉ và Hà Lan, tên chính thức cho ngôn ngữ này là Nederlands, còn các phương ngữ có tên riêng như: Hollands "tiếng Holland", West-Vlaams "tiếng Flemish Tây", Brabants "tiếng Brabant".[8] Tuy vậy việc dùng từ Vlaams ("tiếng Flemish") để miêu tả tiếng Hà Lan chuẩn đối với các biến thể tại Flanders lại hết sức phổ biến tại hai quốc gia này.[9]
Người ta biết tới ngôn ngữ Hà Lan thông qua nhiều cái tên khác nhau. Ở thời kỳ Trung Cổ, dietsc được sử ở khu vực Flanders và Brabant, trong khi diets hoặc duutsc được sử dụng ở miền bắc Hà Lan.[10] Những từ này hình thành từ từ theudisk của tiếng Giécman Cổ, một trong những cái tên đầu tiên được sử dụng cho các ngôn ngữ không phải Rôman ở Tây Âu. Nghĩa đen của nó là "ngôn ngữ của dân thường", tức là ngôn ngữ German địa phương. Thuật ngữ này đối lập với tiếng Latinh, thứ ngôn ngữ phi địa phương được dùng trong văn viết và Nhà thờ Kitô giáo.[11] Trong văn bản đầu tiên có sự hiện diện của từ này, có niên đại từ năm 784, nó chỉ các thổ ngữ German của đảo Anh.[12] Nó xuất hiện trong Lời thề Strasbourg (842) với tên teudisca để chỉ phần tiếng German của lời tuyên thệ.
Cho tới khoảng thế kỷ 16, những người nói các biến thể của nhóm ngôn ngữ German Tây từ cửa sông Rhine tới dãy Alps dần quen với việc dùng từ Dietsch, (Neder)duyts hay một vài từ cùng gốc của từ theudisk để ám chỉ ngôn ngữ địa phương họ. Điều này dẫn tới sự lúng túng không tránh khỏi một khi các thuật ngữ tương tự nhau lại dùng để chỉ các ngôn ngữ khác nhau. Do vậy một cách phan biệt đã ra đời. Nhờ cạnh thương mại và thuộc địa của người Hà Lan vào thế kỷ 16 và 17, thuật ngữ dutch của tiếng Anh bắt đầu dùng để chỉ riêng tiếng Hà Lan. Ngoại lệ đáng chú ý là tiếng Đức Pennsylvania hay còn có tên gọi trong tiếng Anh là Pennsylvania Dutch, một biến thể tiếng Đức miền Trung Tây được người sử dụng nó gọi là Deitsch. Ngược lại tiếng Hà Lan Jersey được dùng cho tới tận những năm 1950 ở New Jersey lại là một ngôn ngữ creole có nguồn gốc Hà Lan.
Ngay trong tiếng Hà Lan, từ Diets đã không còn hay được dùng nữa - mặc dù từ Platdiets vẫn được dành cho các phương ngữ chuyển tiếp Limburg-Ripuaria ở dông bắc Bỉ. Nederlands, từ chính thức trong tiếng Hà Lan dành cho ngôn ngữ này, phải mãi tới thế kỷ 19 mới được công nhận hoàn toàn. Cách đạt tên này đã được dùng từ trước vào cuối thế kỷ 15, nhưng vì nhiều lý do phải cạnh tranh với thuật ngữ thông dụng hơn là Nederduits "tiếng Hà Lan đê địa". Một trong số các lý do là để phân biệt với Hoogduits, "tiếng Hà Lan cao địa", tức là ngôn ngữ được nói ở Đức. Từ Hoog sau này bị lược bỏ chỉ còn Duits, ngày nay để chỉ tiếng Đức. Tuy nhiên từ Nederduits lại gây bối rối bởi các ngôn ngữ địa phương miền bắc nước Đức cũng được gọi là Niederdeutsch, và thế là từ Duits trong tên gọi bị lược bỏ, mở đường để Nederlands trở thành cái tên chính thức để chỉ tiếng Hà Lan. Người ta dùng từ Neder (nghĩa là "thấp") để chỉ tiếng Hà Lan là bởi vì địa thế xuôi dòng của Hà Lan trong vùng đồng bằng Rhine–Meuse–Scheldt gần Biển Bắc, gợi cho người ta liên tưởng về vùng đất La Mã trước đây mang tên Hạ Germania.[13][14][15]
Lịch sử
Ban đầu ba phương ngữ German được nói tại Vùng đất thấp: Frisia ở miền bắc và dọc bờ biển phía tây; Saxon ở miền đông (lân cận khu vực Hạ Đức); và Franken ở miền trung và nam. Phương ngữ Franken được coi là tiếng Hà Lan cổ, sau đó phát triển thành tiếng Hà Lan Trung Cổ và sau là tiếng Hà Lan hiện đại. Sự phân chia các giai đoạn này chỉ mang tính ước lệ bởi sự chuyển giao giữa chúng là rất chậm. Các nhà ngôn ngữ học chỉ có thể phát hiện ra phần nào của một cuộc cách mạng khi ngôn ngữ Hà Lan chuẩn xuất hiện và được công nhận.
Nguồn gốc
Trong cây ngôn ngữ Ấn-Âu, tiếng Hà Lan thuộc nhóm các ngôn ngữ German, nghĩa là cùng nguồn gốc với các ngôn ngữ như tiếng Anh, Đức, và các ngôn ngữ Scandinavia. Tất cả các ngôn ngữ German tuân theo quy tắc chuyển đổi âm của định luật Grimm và định luật Verner có nguồn gốc từ ngôn ngữ German nguyên thủy, điều giúp phân biệt nhóm ngôn ngữ này với các nhóm ngôn ngữ Ấn-Âu khác. Điều này được cho là bắt đầu vào thời đại đồ sắt Tiền La Mã ở Bắc Âu, khoảng giữa thiên niên kỷ thứ nhất trước công nguyên.[16]
Các ngôn ngữ German thường được phân thành ba nhóm: Đông (ngày nay không còn tồn tại), Tây, và Bắc German.[17] Dù phải trải qua những đột biến của Giai đoạn Di cư, những người thuộc nhóm ngôn ngữ này vẫn có thể hiểu người thộc nhóm ngôn ngữ kia. Tiếng Hà Lan thuộc nhánh phía Tây cùng tiếng Anh, Scots, các ngôn ngữ Frisia, tiếng Hạ Đức và các ngôn ngữ các ngôn ngữ Đức cao địa (bao gồm tiếng Đức chuẩn, Yiddish, Luxembourg và nhiều thổ ngữ khác). Nó mang đặc điểm của các cải tiến về mặt âm vị học và hình vị học mà không có trong nhánh Bắc và Đông.[18] Các biến thể Tây German vào thời này được phân ra làm ba nhóm phương ngữ: Ingvaeon (German biển Bắc), Istvaeon (German Weser-Rhine) và Irminon (German Elbe). Người ta cho rằng các bộ lạc Frank thuộc nhóm phương ngữ Istvaeon với ảnh hưởng nhất định từ Ingvaeon ở phía tây bắc, điều vẫn còn hiện hữu trong tiếng Hà Lan hiện đại.
Tiếng Frank
Ngôn ngữ Frank là một ngôn ngữ không có quá nhiều chứng cứ chứng thực. Ngoại lệ đáng chú ý là các chữ viết Bergakker được tìm thấy ở thành phố Tiel của Hà Lan. Các chữ viết này này có thể nằm trong một bản ghi tiếng Frank thể kỷ thứ 5. Mặc dù một số tên địa danh được ghi trong các văn bản tiếng Latinh như vadam (tiếng Hà Lan hiện đại: wad, tiếng Việt: "bãi bùn do triều xuống"), có thể được xem là những từ đơn tiếng "Hà Lan", các chữ viết Bergakker mới là chứng cứ về hình thái tiếng Hà Lan. Tuy nhiên người ta vẫn chưa thống nhất cách dịch phần còn lại của bản chữ viết này.[19]
Người Frank xuất hiện ở miền nam Hà Lan (người Frank Salia) và miền trung nước Đức (người Frank Ripuaria), rồi sau đó di cư xuống Gaul. Tên của vương quốc của họ (Francia) nằm trong tên của Pháp (France), quốc gia có nguồn gốc từ phần phía tây của vương quốc. Mặc dù cai trị những người Gallo-Roman trong gần 300 năm, ngôn ngữ của họ vẫn biến mất tại Pháp và Đức vào khoảng thế kỷ thứ 7. Tại Pháp nó bị thay thế bởi tiếng Pháp Cổ (một ngôn ngữ Roman với ảnh hưởng đáng kể của tiếng Frank cổ), và tại Đức là tiếng Alemanni.
Tuy nhiên, tiếng Franconia hay Franken Cổ không biến mất hoàn toàn, bởi nó vẫn tiếp tục được dùng tại Vùng đất thấp, và sau đó biến đổi thành ngôn ngữ ngày nay mà người ta gọi là tiếng Hạ Franconia Cổ hay tiếng Hà Lan Cổ.
Tiếng Hà Lan Cổ
Tiếng Hạ Franconia Cổ hay tiếng Hà Lan Cổ được coi là giai đoạn chính trong sự hình thành cũng như phát triển của một thứ ngôn ngữ Hà Lan riêng biệt. Từ "Hạ" hay "Thấp" trong từ Tiếng Hạ Franconia là để chỉ các quốc gia tại Vùng đất thấp, nơi tiếng Frank không bị ảnh hưởng bởi sự chuyển đổi phụ âm tiếng Đức Cao địa, để phân biệt với tiếng Franconia Trung và Cao ở Đức.
Tiếng Franconia Cao sau đó cùng với tiếng Alemanni và Bayern biến đổi thành tiếng Đức Cao Cổ. Cũng trong khoảng thời gian này quy luật phụ âm xát hẹp mũi Ingvaeon dẫn tới sự phát triển của tiếng Saxon Cổ, tiếng Frisia Cổ và tiếng Anh cổ (Anglo-Saxon). Vì hầu như không bị ảnh hưởng bởi các sự phát triển kia, tiếng Hà Lan Cổ giữ quan hệ mật thiết với ngôn ngữ nguyên thủy của người Frank, dân tộc về sau làm chủ châu Âu trong nhiều thế kỷ. Tuy nhiên ngôn ngữ này vẫn phải trải qua những tiến triển của riêng nó như sự vô thanh hóa âm tiết cuối. Thực tế vật tìm thấy tại Bergakker chỉ ra ngôn ngữ này có thể đã trải qua sự chuyển đổi này trong thời kỳ tiếng Frank Cổ.
Bằng chứng về các câu viết bằng tiếng Hà Lan Cổ là cực kỳ hiếm. Bản ghi cổ nhất được tìm thấy trong bộ luật Lex Salia, văn bản của người Frank được viết khoảng năm 510 này, với câu văn sau được ghi nhận là câu tiếng Hà Lan cổ xưa nhất: Maltho thi afrio lito (Ta nói với ngươi, ta trao tự do cho ngươi, kẻ đầy tớ) được dùng để thả tự do cho nô lệ.
Một trong những câu cổ xưa khác là Visc flot aftar themo uuatare (Một con cá đang bơi dưới nước). Một văn bản tiếng Hà Lan cổ xưa còn được bảo tồn là Lời thề rửa tội Utrecht (776-800) bắt đầu với câu Forsachistu diobolae [...] ec forsacho diabolae (Con có chịu từ bỏ quỷ dữ không? [...] Con xin từ bỏ quỷ dữ). Có lẽ câu văn nổi tiếng nhất là Hebban olla vogala nestas hagunnan, hinase hic enda tu, wat unbidan we nu (Mọi loài chim đều đã bắt đầu làm tổ, trừ tôi và bạn, chúng ta còn chờ gì nữa), được cho là ra đời vào năm 1100, và viết bởi một tu sĩ người Flemish tại tu viện ở Rochester, Anh.
Tiếng Hà Lan Trung cổ
Tiếng Hà Lan Cổ biến đổi một cách tự nhiên thành tiếng Hà Lan Trung cổ. Năm 1150 thường được nhắc tới như là khoảng thời gian gián đoạn, nhưng nó thực chất đánh dấu thời kì văn viết tiếng Hà Lan nở rộ và hình thành nên nền văn học Hà Lan Trung đại. Thời kì này chưa hề có một thứ ngôn ngữ chuẩn mực thực sự quan trọng; tiếng Hà Lan Trung cổ thực ra vẫn là cái tên đại diện cho nhiều phương ngữ gần gũi nhau có nguồn gốc từ tiếng Hà Lan cổ. Trong thực tế, do tiếng Hà Lan là một thứ tiếng khá bảo thủ (tức là không thay đổi nhiều theo thời gian), các tác phẩm văn học thời kì này vẫn dễ hiểu đối với người ngày nay.
Điểm khác biệt đáng lưu ý của tiếng Cổ và Trung Cổ là sự tiêu giảm nguyên âm. Các nguyên âm tròn ở các âm tiết cuối của từ khá phổ biến trong tiếng Hà Lan cổ; trong khi đó ở tiếng Hà Lan Trung Cổ, các nguyên âm đó trở thành âm schwa (âm giống như âm ơ trong tiếng Việt).
Các khu vực phương ngữ tiếng Hà Lan Trung Cổ ảnh hưởng nhiều bởi ranh giới chính trị. Tầm ảnh hưởng chính trị của một số người cai trị thường tạo ra tầm ảnh hưởng về mặt ngôn ngữ học khi ngôn ngữ trong mỗi vùng trở nên thuần nhất hơn. Có thể phân chia như sau theo độ quan trọng:
- Tiếng Flemish trong Bá quốc Flanders. Nó có ảnh hưởng mạnh mẽ trong thời Trung Cổ (được gọi là cuộc "xâm lăng Flemish") nhưng mất ưu thế vào tay tiếng Brabant vào thế kỷ 13.
- Tiếng Brabant, được dùng chủ yếu tại Công quốc Brabant và các khu vực lân cận. Đây là ngôn ngữ chiếm ưu thế trong gần như suốt thời Trung Cổ, được gọi là "cuộc xâm lăng Brabant".
- Tiếng Holland, với Bá quốc Holland là trung tâm, là nơi tiếng Frisia Cổ được sử dụng. Nó ít có ảnh hưởng trong thời Trung cổ nhưng có tầm ảnh hưởng mạnh hơn vào thế kỷ 16 trong cuộc "xâm lăng Holland"; Chiến tranh Tám mươi Năm diễn ra ở miền Nam Hà Lan trong thời kỳ này.
- Tiếng Limburg, ngày nay được dùng tại các tỉnh Limburg của Hà Lan và Bỉ, và các vùng đất lân cận tại Đức. Qua thời gian nó dần liên kết với các khu vực chính trị khác nhau và do đó trở thành phương ngữ phân kỳ nhất trong số này. Nó còn bị ảnh hưởng một phần từ sự chuyển đổi phụ âm Đức cao địa và là ngôn ngữ ít thân thiết nhất với ngôn ngữ chuẩn sau này. Tuy nhiên đây là phương ngữ Hà Lan Trung Cổ đầu tiên phát triển được truyền thống văn chương.
Ghi chú
Sách tham khảo
- Abraham, Werner (2006). Kulikov, L.I.; Malchukov, A.L.; De Swart, Peter (biên tập). Case, valency and transitivity. Studies in Language. 77. Công ty Xuất bản John Benjamins. Truy cập ngày 6 tháng 11 năm 2010.
- Adegbija, Efurosibina E. (1994). Language Attitudes in Sub-Saharan Africa: A Sociolinguistic Overview. Multilingual Matters. Truy cập ngày 10 tháng 11 năm 2008.
- Alant, Jaco (2004). Parlons Afrikaans (bằng tiếng Pháp). Éditions L'Harmattan. Truy cập ngày 3 tháng 6 năm 2010.
- Ammon, Ulrich (2006). Sociolinguistics: an international handbook of the science of language and society. Walter de Gruyter. Truy cập ngày 29 tháng 6 năm 2010.
- Baker, Colin; Prys Jones, Sylvia (1997). Encyclopedia of bilingualism and bilingual education. Multilingual Matters Ltd. Truy cập ngày 19 tháng 5 năm 2010.
- Berdichevsky, Norman (2004). Nations, language, and citizenship. Norman Berdichevsky. Truy cập ngày 31 tháng 5 năm 2010.
- Batibo, Herman (2005). Language decline and death in Africa: causes, consequences, and challenges. Multilingual Matters Ltd. Truy cập ngày 24 tháng 5 năm 2010.
- Booij, Geert (1999). The Phonology of Dutch. Oxford Linguistics. Nhà xuất bản Đại học Oxford. ISBN 0-19-823869-X. Truy cập ngày 24 tháng 5 năm 2010.
- Booij, Geert (2003). Constructional idioms and periphrasis: the progressive construction in Dutch (PDF). Paradigms and Periphrasis. Đại học Kentucky. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 3 tháng 5 năm 2011. Truy cập ngày 19 tháng 5 năm 2010.
- Brachin, Pierre; Vincent, Paul (1985). The Dutch Language: A Survey. Brill Archive. Truy cập ngày 3 tháng 11 năm 2008.
- Bromber, Katrin; Smieja, Birgit (2004). Globalisation and African languages: risks and benefits. Trends in Linguistics. Walter de Gruyter. Truy cập ngày 28 tháng 5 năm 2010.
- Brook Napier, Diane (2007). Schuster, Katherine; Witkosky, David (biên tập). Language of the land: policy, politics, identity. Studies in the history of education. Information Age Publishing. Truy cập ngày 19 tháng 5 năm 2010.
- Bussmann, Hadumod (2002). Gender across languages. Công ty Xuất bản John Benjamins. Truy cập ngày 7 tháng 4 năm 2011.
- Classe, Olive (2000). Encyclopedia of Literary Translation into English. Second Edition. Fitzroy Dearborn. Truy cập ngày 19 tháng 5 năm 2010.
- Clyne, Michael G. (2003). Dynamics of language contact: English and immigrant languages. Truy cập ngày 7 tháng 4 năm 2011.
- Crisma, Paola; Longobarde, Giuseppe (2009). Historical syntax and linguistic theory. Oxford. Nhà xuất bản Đại học Oxford Hoa Kỳ. Truy cập ngày 6 tháng 11 năm 2010.
- Czepluch, Hartmut; Abraham, Werner (2004). Focus on Germanic typology. Akademie Verlag. Truy cập ngày 19 tháng 5 năm 2010.
- Conradie, C. Jac (2005). The final stages of deflection – The case of Afrikaans "het". Historical Linguistics 2005. Công ty Xuất bản John Benjamins. Truy cập ngày 29 tháng 5 năm 2010.
- De Bot, Kees; Lowie, Wander; Verspoor, Marjolyn (2005). Second language acquisition. Routledge. Truy cập ngày 6 tháng 11 năm 2010.
- Denning, Keith; Kessler, Brett; Leben, William R. (2007). English vocabulary elements. Nhà xuất bản Đại học Oxford US. Truy cập ngày 19 tháng 5 năm 2010.
- Deprez, Kas (1997). Clyne, Michael G. (biên tập). Diets, Nederlands, Nederduits, Hollands, Vlaams, Belgisch Nederlands. Undoing and redoing corpus planning. Walter de Gruyter. tr. 249–312. Truy cập ngày 10 tháng 5 năm 2011.
- Deumert, Ana (2002). Standardization and social networks – The emergence and diffusion of standard Afrikaans. Standardization – Studies from the Germanic languages. Công ty Xuất bản John Benjamins. Truy cập ngày 29 tháng 5 năm 2010.
- Deumert, Ana; Vandenbussche, Wim (2003). Germanic standardizations: past to present. Trends in Linguistics. Công ty Xuất bản John Benjamins. Truy cập ngày 28 tháng 5 năm 2010.
- Deumert, Ana (2004). Language Standardization and Language Change: The Dynamics of Cape Dutch. Công ty Xuất bản John Benjamins. Truy cập ngày 10 tháng 11 năm 2008.
- de Swaan, Abram (2001). Words of the world: the global language system. A. de Swaan. Truy cập ngày 3 tháng 6 năm 2010.
- De Vogelaer, Gunther (2009). Tsiplakou, Stavroula; Karyolemou, Marilena; Pavlou, Pavlos Y. (biên tập). Language variation—European perspectives II. International Conference on Language Variation in Europe. Công ty Xuất bản John Benjamins. Truy cập ngày 9 tháng 5 năm 2011.
- Domínguez, Francesc; López, Núria (1995). Sociolinguistic and language planning organizations. Công ty Xuất bản John Benjamins. Truy cập ngày 28 tháng 5 năm 2010.
- Donaldson, Bruce C. (1993). A grammar of Afrikaans. Walter de Gruyter. Truy cập ngày 28 tháng 5 năm 2010.
- Egil Breivik, Leiv; Håkon Jahr, Ernst (1987). Language change: contributions to the study of its causes. Walter de Gruyter. Truy cập ngày 19 tháng 5 năm 2010.
- Erdentuğ, Aygen; Colombijn, Freek (2002). Urban ethnic encounters: the spatial consequences. Routledge. Truy cập ngày 29 tháng 6 năm 2010.
- European Commission (2010). Flemish in France. Research Centre of Multilingualism. Euromosaic. Truy cập ngày 29 tháng 6 năm 2010.
- Fitzpatrick, Eileen (2007). Corpus linguistics beyond the word: corpus research from phrase to discourse, Volume 2004. Language and Computers: Studies in Practical Linguistics. 60. Rodopi. Truy cập ngày 9 tháng 11 năm 2010.
- Geerts, G.; Clyne, Michael G. (1992). Pluricentric languages: differing norms in different nations. Walter de Gruyter. Truy cập ngày 19 tháng 5 năm 2010.
- Gooskens, Charlotte (2007). The Contribution of Linguistic Factors to the Intelligibility of Closely Related Languages (PDF). Journal of Multilingual and Multicultural Development, Volume 28, Issue ngày 6 tháng 11 năm 2007. Đại học Groningen. tr. 445–467. Truy cập ngày 19 tháng 5 năm 2010.
- Heeringa, Wilbert; de Wet, Febe (2007). The origin of Afrikaans pronunciation: a comparison to west Germanic languages and Dutch dialects (PDF). Đại học Groningen. tr. 445–467. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 29 tháng 4 năm 2011. Truy cập ngày 19 tháng 5 năm 2010.
- Herriman, Michael L.; Burnaby, Barbara (1996). Language policies in English-dominant countries: six case studies. Multilingual Matters Ltd. Truy cập ngày 19 tháng 5 năm 2010.
- Hiskens, Frans; Auer, Peter; Kerswill, Paul (2005). The study of dialect convergence and divergence: conceptual and methodological considerations (PDF). Lancaster University. Truy cập ngày 19 tháng 5 năm 2010.
- Hogg, Richard M. (2002). An introduction to Old English. Nhà xuất bản Đại học Oxford US. Truy cập ngày 6 tháng 11 năm 2010.
- Holm, John A. (1989). Pidgins and Creoles: References survey. Nhà xuất bản Đại học Cambridge. Truy cập ngày 19 tháng 5 năm 2010.
- Ingram, David (1989). First language acquisition: method, description, and explanation. Nhà xuất bản Đại học Cambridge. Truy cập ngày 6 tháng 11 năm 2010.
- Jansen, Carel; Schreuder, Robert; Neijt, Anneke (2007). The influence of spelling conventions on perceived plurality in compounds. A comparison of Afrikaans and Dutch (PDF). Written Language & Literacy 10:2. Radboud University Nijmegen. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 29 tháng 4 năm 2011. Truy cập ngày 19 tháng 5 năm 2010.
- Jones, Russell (2008). Loan-words in Indonesian and Malay. Indonesian Etymological Project, KITLV Office Jakarta. Yayasan Obor Indonesia. Truy cập ngày 29 tháng 6 năm 2010.
- Jordens, Peter; Lalleman, Josine A. (1988). Language development. Algemene Vereniging voor Taalwetenschap. 5. Walter de Gruyter. Truy cập ngày 6 tháng 11 năm 2010.
- Kager, René (1989). A metrical theory of stress and destressing in English and Dutch. Linguistic models. 14. Walter de Gruyter. Truy cập ngày 29 tháng 6 năm 2010.
- Kamwangamalu, Nkonko M. (2004). Baldauf, Richard B.; Kaplan, Robert B. (biên tập). Language planning and policy in Africa. Multilingual Matters Ltd. Truy cập ngày 31 tháng 5 năm 2010.
- Kennedy Wyld, Henry Cecil (2009). The Growth of English: An Elementary Account of the Present Form of Our Language, and Its Development. BiblioBazaar, LLC. Truy cập ngày 6 tháng 11 năm 2010.
- Langer, Nils; Davies, Winifred V. (2005). Linguistic purism in the Germanic languages. Walter de Gruyter. Truy cập ngày 28 tháng 5 năm 2010.
- Lass, Roger (1994). Old English: a historical linguistic companion. Nhà xuất bản Đại học Cambridge. Truy cập ngày 6 tháng 11 năm 2010.
- Lightfoot, David (1999). The development of language: acquisition, change, and evolution. Blackwell/Maryland lectures in language and cognition. 1. Wiley-Blackwell. Truy cập ngày 6 tháng 11 năm 2010.
- Machan, Tim William (2009). Language anxiety: conflict and change in the history of English. Nhà xuất bản Đại học Oxford. Truy cập ngày 3 tháng 6 năm 2010.
- Maier, H.M.J. (2005). A Hidden Language – Dutch in Indonesia. Institute of European Studies, UC Berkeley. Truy cập ngày 3 tháng 6 năm 2010.
- Mallory, J.P.; Adams, Douglas Q. (2006). The Oxford introduction to Proto-Indo-European and the Proto-Indo-European world. Nhà xuất bản Đại học Oxford. Truy cập ngày 31 tháng 5 năm 2010.
- Maurer, Friedrich (1942), Nordgermanen und Alemannen: Studien zur germanischen und frühdeutschen Sprachgeschichte, Stammes- und Volkskunde, Strasbourg: Hünenburg.
- McGoldrick, Monica; Giordano, Joseph; Garcia-Preto, Nydia (2005). Ethnicity and family therapy. Guilford Press. Truy cập ngày 7 tháng 4 năm 2011.
- McLean, Daryl; McCormick, Kay (1996). Fishman, Joshua A.; Conrad, Andrew W.; Rubal-Lopez, Alma (biên tập). Post-imperial English: status change in former British and American colonies, 1940–1990. Walter de Gruyter. Truy cập ngày 31 tháng 5 năm 2010.
- Mennen, Ineke; Levelt, Clara; Gerrits, Ellen (2006). Acquisition of Dutch phonology: an overview (PDF). Speech Science Research Centre Working Paper WP10. Queen Margaret University College. Truy cập ngày 19 tháng 5 năm 2010.
- Mesthrie, Rajend (1995). Language and Social History: Studies in South African Sociolinguistics. New Africa Books. Truy cập ngày 23 tháng 8 năm 2008.
- Mesthrie, Rajend (2002). Language in South Africa. Nhà xuất bản Đại học Cambridge. Truy cập ngày 18 tháng 5 năm 2010.
- Müller, Gereon (1995). A-bar syntax: a study in movement types. Walter de Gruyter. Truy cập ngày 7 tháng 4 năm 2011.
- Myers-Scotton, Carol (2006). Multiple voices: an introduction to bilingualism. Blackwell Publishing. Truy cập ngày 31 tháng 5 năm 2010.
- Niesler, Thomas; Louw, Philippa; Roux, Justus (2005). Phonetic analysis of Afrikaans, English, Xhosa and Zulu using South African speech databases (PDF). Southern African Linguistics and Applied Language Studies. 23. tr. 459–474. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 21 tháng 12 năm 2012. Truy cập ngày 25 tháng 4 năm 2016.
- Onysko, Alexander; Michel, Sascha (2010). Cognitive Perspectives on Word Formation. Walter de Gruyter. Truy cập ngày 7 tháng 4 năm 2011.
- Palmer, Vernon Valentine (2001). Mixed jurisdictions worldwide: the third legal family. Vernon V. Palmer. Truy cập ngày 3 tháng 6 năm 2010.
- Page, Melvin Eugene; Sonnenburg, Penny M. (2003). Colonialism: an international, social, cultural, and political encyclopedia. Melvin E. Page. Truy cập ngày 19 tháng 5 năm 2010.
- Proost, Kristel (2006). Proost, Kristel; Winkler, Edeltraud (biên tập). Von Intentionalität zur Bedeutung konventionalisierter Zeichen. Studien zur Deutschen Sprache (bằng tiếng Đức). Gunter Narr Verlag. Truy cập ngày 3 tháng 6 năm 2010.
- Putnam, Michael T. (2011). [tp://books.google.com/books?id=UkZTLU0ftjQC Studies on German-language Islands]. Công ty Xuất bản John Benjamins. Truy cập ngày 7 tháng 4 năm 2011.
- Réguer, Laurent Philippe (2004). Si loin, si proche...: Une langue européenne à découvrir: le néerlandais (bằng tiếng Pháp). Sorbonne Nouvelle. Truy cập ngày 3 tháng 6 năm 2010.
- Sebba, Mark (1997). Contact languages: pidgins and creoles. Palgrave Macmillan. Truy cập ngày 19 tháng 5 năm 2010.
- Sebba, Mark (2007). Spelling and society: the culture and politics of orthography around the world. Nhà xuất bản Đại học Cambridge. Truy cập ngày 19 tháng 5 năm 2010.
- Shetter, William Z.; Ham, Esther (2007). Dutch: an essential grammar. Taylor & Francis. Truy cập ngày 29 tháng 6 năm 2010.
- Simpson, Andrew (2008). Language and national identity in Africa. Nhà xuất bản Đại học Oxford. Truy cập ngày 31 tháng 5 năm 2010.
- Simpson, J.M.Y. (2009). Brown, Keith; Ogilvie, Sarah (biên tập). Concise encyclopedia of languages of the world. Elsevier. Truy cập ngày 29 tháng 6 năm 2010.
- Sneddon, James N. (2003). The Indonesian language: its history and role in modern society. UNSW Press. Truy cập ngày 29 tháng 6 năm 2010.
- Sonnenschein, E.A. (2008). A New English Grammar Based on the Recommendations of the Joint Committee on Grammatical Terminology. Read Books. Truy cập ngày 6 tháng 11 năm 2010.
- Stell, Gerard (2008). Mapping linguistic communication across colour divides: Black Afrikaans in Central South Africa. Vrije Universiteit Brussel. Truy cập ngày 2 tháng 6 năm 2010.
- Swan, Michael; Smith, Bernard (2001). Learner English: a teacher's guide to interference and other problems, Volume 1. Nhà xuất bản Đại học Cambridge. Truy cập ngày 7 tháng 4 năm 2011.
- Tan, Mely G. (2008). Etnis Tionghoa di Indonesia: kumpulan tulisan. Ethnic Chinese in Indonesia; collected articles. Yayasan Obor Indonesia. Truy cập ngày 29 tháng 6 năm 2010.
- Thomson, William R. (2003). Page, Kogan (biên tập). Asia & Pacific Review 2003/04: The Economic and Business Report. Kogan Page Publishers. tr. 76–85. Truy cập ngày 3 tháng 6 năm 2010.
- Todd, Loreto (2004). Pidgins and Creoles. Routledge. Truy cập ngày 6 tháng 11 năm 2010.
- Vos, Mei Li (2001). International cooperation between politics and practice: how Dutch Indonesian cooperation changed remarkably little after a diplomatic rupture. Het Spinhuis. Truy cập ngày 29 tháng 6 năm 2010.
- Webb, Victor N. (2002). Language in South Africa: the role of language in national transformation, reconstruction and development. Impact Studies in Language and Society. Công ty Xuất bản John Benjamins.
- Webb, Victor N. (2003). Language policy development in South Africa (PDF). Centre for Research in the Politics of Language. Đại học Pretoria. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 9 tháng 12 năm 2003. Truy cập ngày 25 tháng 4 năm 2016.
- Weissenborn, Jürgen; Höhle, Barbara (2001). Approaches to bootstrapping. Phonological, lexical, syntactic and neurophysiological aspects of early language acquisition. 1. Công ty Xuất bản John Benjamins. Truy cập ngày 6 tháng 11 năm 2010.
- Willemyns, Roland (2013). Dutch: Biography of a Language. Nhà xuất bản Đại học Oxford. ISBN 9780199858712.
- Namibian Population Census (2001). Languages Spoken in Namibia. Government of Namibia. Bản gốc lưu trữ ngày 16 tháng 5 năm 2010. Truy cập ngày 28 tháng 5 năm 2010.
- CIA (2010). The World Factbook (CIA) — Namibia. Central Intelligence Agency. Bản gốc lưu trữ ngày 23 tháng 4 năm 2020. Truy cập ngày 28 tháng 5 năm 2010.
Tham khảo
Liên kết ngoài
- Tiếng Hà Lan trên DMOZ
- Nederlandse Taalunie, Liên đoàn tiếng Hà Lan
- Zeer Goed Học tiếng Hà Lan