Tiếng Shona

Tiếng Shona[4] (chiShona) là một ngôn ngữ Bantu của người Shona ở Zimbabwe. Đây là một trong những ngôn ngữ Bantu được sử dụng rộng rãi nhất.

Tiếng Shona
chiShona
Sử dụng tạiZimbabwe, Mozambique
Tổng số người nói8,3 triệu, Shona đích thực
8,80 triệu người: Zezuru, Karanga, Korekore (2000)
14,5 triệu người: Manyika, Ndau (2000–2006)[1]
Phân loạiNiger-Congo
Phương ngữ
Korekore
Zezuru
Manyika
Karanga
Ndau
Hệ chữ viếtchữ Latinh (Bảng chữ cái Shona)
Shona Braille
Địa vị chính thức
Ngôn ngữ chính thức tại
 Zimbabwe
Mã ngôn ngữ
ISO 639-1sn
ISO 639-2sna
ISO 639-3tùy trường hợp:
sna – Zezuru, Karanga, Korekore
twl – Tavara (Korekore)
mxc – Manyika
twx – Tewe (Manyika)
ndc – Ndau
Glottologcore1255  Core Shona[2]
tawa1270  Tawara[3]
Linguasphere99-AUT-a =

Nguồn gốc

Những người nói tiếng Shona rất có thể đã chuyển đến Zimbabwe ngày nay từ Mapungubwe và cộng đồng K2 ở Limpopo, Nam Phi, trước dòng người châu Âu, chủ yếu là thực dân Anh. Một quan niệm sai lầm phổ biến là những người nói phương ngữ Karanga đã bị cuốn hút vào văn hóa và ngôn ngữ Ndebele biến họ thành Kalanga. Tiếng Kalanga được sử dụng rộng rãi ở Zimbabwe và Botswana nơi tiếng Ndebele chưa bao giờ có mặt. Tiếng Kalanga được cho là ngôn ngữ được sử dụng bởi Mapungubwean.[5]

Phân loại

Theo Ethnologue,[6] tiếng Shona bao gồm các phương ngữ Karanga, Zezuru và Korekore, được khoảng 10,8 triệu người sử dụng. Các phương ngữ Manyika và Ndau[7][8][9] được liệt kê riêng bởi Ethnologue[10] và được nói bởi lần lượt 1.025.000[11] và 2.380.000[12] người.

Tiếng Shona là ngôn ngữ quốc gia ở Zimbabwe, nơi mà ngôn ngữ này đã trở thành một môn học bắt buộc trong các trường học từ năm 1980.

Chữ viết

Hệ thống chữ viết cho tiếng Shona đã được hệ thống hóa trong thế kỷ 20. Cuốn tiểu thuyết đầu tiên bằng tiếng Shona, Feso, được xuất bản năm 1957.[13]

Tham khảo

Tài liệu

  • Biehler, E. (1950) A Shona dictionary with an outline Shona grammar (revised edition). The Jesuit Fathers.
  • Brauner, Sigmund (1995) A grammatical sketch of Shona: including historical notes. Köln: Rüdiger Koppe.
  • Carter, Hazel (1986) Kuverenga Chishóna: an introductory Shona reader with grammatical sketch (2nd edition). London: SOAS.
  • Doke, Clement M. (1931) Report on the unification of the Shona dialects. Stephen Austin Sons.
  • Fortune, George (1985). Shona Grammatical Constructions Vol 1. Mercury Press.
  • Mutasa, David (1996) The problems of standardizing spoken dialects: the Shona experience, Language Matters, 27, 79
  • Lafon, Michel (1995), Le shona et les shonas du Zimbabwe, Harmattan éd., Paris
  • D. Dale:
    • Basic English – Shona dictionary, Afro Asiatic Languages Edition, Sept 5, 2000, ISBN 978-0869220146
    • Duramazwi: A Shona - English Dictionary, Afro Asiatic Languages Edition, Sept 5, 2000, ISBN 978-0869220146

Liên kết ngoài

Bản mẫu:Ngôn ngữ tại Zimbabwe