Giải Turing

Giải thưởng Turing (A. M. Turing Award) là giải thưởng thường niên của Hiệp hội Khoa học Máy tính Association for Computing Machinery cho các cá nhân hoặc một tập thể với những đóng góp quan trọng cho cộng đồng khoa học máy tính.^[1] Giải thưởng thường được coi như là giải Nobel cho lĩnh vực khoa học máy tính. Giải thưởng được đặt theo tên của nhà bác học Alan Turing, nhà toán học người Anh, người được coi là cha đẻ của lý thuyết khoa học máy tính và trí tuệ nhân tạo.^[2] Từ năm 2007, giải thưởng có giá trị $250.000, được đồng tài trợ bởi Intel và Google.^[1]

Người nhận giải thưởng đầu tiên năm 1966, là Alan Perlis của viện Carnegie Institute of Technology. Năm 2006, Frances E. Allen của IBM là người phụ nữ đầu tiên được nhận giải thưởng.^[3]^[4]^[5]

Những người nhận giải Turing

Năm	Người nhận	Trích dẫn
1966	Alan J. Perlis	Cho những ảnh hưởng trong các kỹ thuật lập trình và xây dựng chương trình dịch
1967	Maurice V. Wilkes	Giáo sư Wilkes được biết tới như là người thiết kế và xây dựng EDSAC, máy tính đầu tiên với hàm nội chứa (internally stored). Ông là đồng tác giả với Wheeler và Gill của tập sách "Preparation of Programs for Electronic Digital Computers" xuất bản 1951
1968	Richard Hamming	Cho các đóng góp về các phương pháp số, các hệ thống tự mã hóa, phát hiện và sửa lỗi sai
1969	Marvin Minsky	Trí tuệ nhân tạo
1970	James H. Wilkinson	Cho những nghiên cứu về phân tích số cho việc sử dung các máy tính số tốc độ cao, những đóng góp về Đại số tuyến tính và phân tích lỗi ngược
1971	John McCarthy	Cho những đóng góp về Trí tuệ nhân tạo "The Present State of Research on Artificial Intelligence"
1972	Edsger W. Dijkstra	Là người đóng góp chủ yếu cho ngôn ngữ lập trình ALGOL. Ông cũng nổi tiếng với thuật toán Dijkstra
1973	Charles W. Bachman	Cho những đóng góp đáng chú ý của ông về công nghệ database
1974	Donald E. Knuth	Với những cống hiến cho việc phân tích giải thuật và thiết kế ngôn ngữ lập trình, và đặc biệt với tác phẩm kinh điển Nghệ thuật lập trình "The Art of Computer Programming"
1975	Allen Newell và Herbert A. Simon	Với những đóng góp quan trọng cho chuyên ngành trí tuệ nhân tạo, tâm lý học về nhận thức chủ quan (psychology of human cognition), và xử lý chuỗi
1976	Michael O. Rabin và Dana S. Scott	Với bài báo "Finite Automata and Their Decision Problem" (Automat hữu hạn và bài toán quyết định) đã giới thiệu các ý tưởng về máy phi bất định nondeterministic machines, đã làm sáng tỏ rất nhiều khái niệm có giá trị.
1977	John Backus	John Backus đã đóng góp nhiều công sức cho việc thiết kế các hệ thống ngôn ngữ lập trình bậc cao, tiêu biểu là FORTRAN, và các bài báo phôi thai cho các thủ tục hình thức của đặc tả các ngôn ngữ lập trình
1978	Robert W. Floyd	Có ảnh hưởng sâu sắc đến các phương pháp luận của việc xây dựng hiệu quả các phần mềm tin cậy, đặt nền móng cho nhiều chuyên ngành hẹp của khoa học máy tính: lý thuyết phân tích ngữ pháp, ngữ nghĩa của các ngôn ngữ lập trình, tự động kiểm tra chương trình program verification, tự động tổng hợp chương trình, và phân tích giải thuật
1979	Kenneth E. Iverson	Với những nỗ lực tiên phong trong ngôn ngữ lập trình và các ký pháp toán học tạo nên một lĩnh vực chuyên ngành máy tính mớilaf APL, cho những đóng góp của ông về thực hiện hệ tương tác, đào tạo sử dụng APL, và lý thuyết và ứng dụng ngôn ngữ lập trình
1980	C. Antony R. Hoare	Cho những đóng góp cơ bản về thiết kế và định nghĩa ngôn ngữ lập trình. Ông cũng là tác giả của giải thuật sắp xếp nổi tiếng Quick sortvà ngôn ngữ CSP
1981	Edgar F. Codd	Với những đóng góp nền tảng cho lý thuyết và vận dụng các hệ thống quản trị cơ sở dữ liệu, đặc biệt là cơ sở dữ liệu quan hệ
1982	Stephen A. Cook	Góp phần thúc đẩy và mở rộng việc nhận thức về độ phức tạp tính toán
1983	Ken Thompson và Dennis M. Ritchie	Với việc phát triển lý thuyết hệ điều hành và đặc biệt là hệ điều hành UNIX
1984	Niklaus Wirth	Cho việc phát triển các ngôn ngữ lập trình mới EULER, ALGOL-W, MODULA và PASCAL
1985	Richard M. Karp	Với những đóng góp liên tục về lý thuyết lập trình bao gồm việc phát triển các giải thuật hiệu quả cho luồng mạng và các bài toán tối ưu tổ hợp, định ra khả năng tính toán thời gian đa thức và các khái niệm về hiệu quả giải thuật, và đóng góp nổi bật về lý thuyết NP-đầy đủ NP-completeness
1986	John Hopcroft và Robert Tarjan	Cho những đóng góp căn bản về phân tích thiết kế cấu trúc dữ liệu và giải thuật
1987	John Cocke	Cho những đóng góp quan trọng trong việc thiết kế và lý thuyết hóa chương trình dịch, kiến trúc các hệ thống lớn và phát triển các tập lệnh đơn giản trong máy tính (RISC)
1988	Ivan Sutherland	Cho việc tiên phong trong lĩnh vực đồ họa computer graphics, khởi đầu với chương trình Sketchpad
1989	William (Velvel) Kahan	Cho những đóng góp cơ bản về phân tích sốnumerical analysis. Một trong những chuyên gia đầu ngành về tính toán dấu phẩy động floating-point.
1990	Fernando J. Corbató	Đi đầu trong việc tổ chức và dẫn dắt sự phát triển của các hệ thống máy tính mục đích chung, large-scale, chia sẻ thời gian và nguồn lực, CTSS vàMultics.
1991	Robin Milner	Cho ba thành tựu quan trọng: 1) LCF, cơ chế hóa Logic Scott's of của hàm khả tính (Computable Functions), 2) ML, ngôn ngữ đầu tiên có tính đa hình type inference cùng với kiểu "an toàn" type-safe và cơ chế bắt ngoại lệ exception-handling; 3) Các hệ thống truyền thông giải tíchCCS, lý thuyết tông quát về tương tranh concurrency. Ông cũng đồng thời khái quát hóa full abstraction, nghiên cứu các mối quan hệ ngữ nghĩa thao tác. operational.
1992	Butler W. Lampson	Cho những đóng góp cho việc phát triển môi trường tính toán cá nhân và phân tán.
1993	Juris Hartmanis và Richard E. Stearns	Thiết lập nền tảng cho lý thuyết độ phức tạp tính toán.
1994	Edward Feigenbaum và Raj Reddy	Tiên phong trong việc xây dựng các hệ thống lớn về trí tuệ nhân tạo, chứng minh tầm quan trọng thực tiễn và khả năng thương mại của trí tuệ nhân tạo.
1995	Manuel Blum	Ghi nhận cho những đóng góp cơ bản về lý thuyết độ phức tạp tính toán và các ứng dụng trong cryptography và program checking.
1996	Amir Pnueli	Giới thiệu temporal logic vào khoa học máy tính và các hệ thống verification.
1997	Douglas Engelbart	Đóng góp về tính toán tương tác
1998	Jim Gray	Đóng góp về cơ sở dữ liệu và xử lý giao dịch
1999	Frederick P. Brooks, Jr.	Những đóng góp về kiến trúc máy tính, hệ điều hành và kỹ nghệ phần mềm.
2000	Andrew Chi-Chih Yao	Đóng góp về lý thuyết tính toán, pseudorandom number generation, cryptography, và communication complexity.
2001	Ole-Johan Dahl và Kristen Nygaard	Những ý tưởng cơ bản về lập trình hướng đối tượng.
2002	Ronald L. Rivest, Adi Shamir và Leonard M. Adleman	Những đóng góp về mã hóa khóa công khai public-key cryptography, RSA (mã hóa).
2003	Alan Kay	Với các ý tưởng cội nguồn về các ngôn ngữ lập trình hướng đối tượng vàSmalltalk.
2004	Vinton G. Cerf và Robert E. Kahn	Đóng góp cho internetworking, bao gồm thiết kế và triển khai các giao thức Internet' TCP/IP.
2005	Peter Naur	Với những đóng góp về thiết kế ngôn ngữ lập trình.
2006	Frances E. Allen	Những đóng góp về lý thuyết và thực nghiệm tối ưu hóa các kỹ thuật chương trình dịch.
2007	Edmund M. Clarke, E. Allen Emerson và Joseph Sifakis	Phát triển kiểm tra mô hình Model-Checking.
2008	Barbara Liskov	Những đóng góp cho cơ sở lý thuyết và thực tiễn của ngôn ngữ lập trình và thiết kế hệ thống, đặc biệt về trừu tượng hóa dữ liệu, khả năng chịu lỗi và tính toán phân tán
2009	Charles P. Thacker	Tiên phong trong thiết kế và hiện thực Alto, mô hình máy tính cá nhân đầu tiên, và những đóng góp của ông với Ethernet và máy tính bảng cá nhân.
2010	Leslie G. Valiant	Đóng góp cho theory of computation, bao gồm Học PAC, sự phức tạp của liệt kê và tính toán đại số(the complexity of enumeration and of algebraic computation), lý thuyết về tính toán song song và điện toán(he theory of parallel and distributed computing)
2011	Judea Pearl	Đóng góp cho trí tuệ nhân tạo thông qua sự phát triển một phép toán về lý luận xác suất và nguyên nhân- kết quả
2012	Silvio Micali Shafi Goldwasser
2013	Leslie Lamport
2014	Michael Stonebraker	Cho những đóng góp cơ bản về khái niệm và thực tiễn của hệ thống cơ sở dữ liệu hiện đại
2015	Martin Hellman Whitfield Diffie	Vì những ý tưởng mật mã hóa khóa công khai và chữ ký số.
2016	Tim Berners-Lee	Vì đã phát minh ra World Wide Web, trình duyệt web đầu tiên, các giao thức cơ bản và các thuật toán giúp cho Web mở rộng.^[6]
2017
2018	Geoffrey Hinton, Yoshua Bengio và Yann LeCun.	Học sâu.
2019	Edwin Catmull Pat Hanrahan	những cải tiến trong Công nghệ mô phỏng hình ảnh bằng máy tính.
2020

Ghi chú

Liên kết ngoài

ACM List of Turing Laureates Lưu trữ 2009-12-12 tại Wayback Machine
Bibliography of Turing Award lectures Lưu trữ 2015-01-02 tại Wayback Machine (through 2000)
The Beauty of Computing--The First 40 Years of Turing Award Lưu trữ 2007-03-11 tại Wayback Machine

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]