Vương quốc Tondo


Trong buổi đầu lịch sử Philippines, khu định cư người Tagalog[8][11][15][16] tại Tondo (Tagalog: [tonˈdo];[4] Baybayin: ᜆᜓᜈᜇᜓ hoặc ᜆᜓᜈᜇᜓ; tiếng Trung: ; bính âm: dōngdū) là một thương mại lớn trung tâm nằm ở phía bắc của đồng bằng sông Pasig, trên đảo Luzon.[7][17][18]

Tondo
trước 900 CN[1][Notes 1]–1589[2]
Bản đồ vị trí Tondo năm 1819 "Plano de la ciudad de Manila, capital de las Yslas Filipinas", vẽ bởi Francisco Xavier de Herrera lo Grabó phục vụ cho Điều tra đất đai Manila năm 1819.
Bản đồ vị trí Tondo năm 1819 "Plano de la ciudad de Manila, capital de las Yslas Filipinas", vẽ bởi Francisco Xavier de Herrera lo Grabó phục vụ cho Điều tra đất đai Manila năm 1819.
Vị thếNhà nước Barangay độc lập (thế kỷ 15)[8]
Thủ đôTondo (nay là khu vực Manila)[1]
Ngôn ngữ thông dụngTiếng Tagalog cổ,[1] Kapampangan
(các ngôn ngữ địa phương)

tiếng Mã Lai cổ, tiếng Hoa trung bộ[cần dẫn nguồn]
(ngôn ngữ giao thương)
Tôn giáo chính
Chính trị
Chính phủ"Bayan" lãnh đạo bởi một lãnh đạo tối cao gọi là Lakan, bao gồm nhiều nhóm xã hội Barangay lãnh đạo bởi một Datu[8][4] and initially misidentified as a Monarchy by foreigners[4][9][10][11]
Lakan[cần dẫn nguồn] 
• k. 900
Jayadewa (đầu tiên theo LCI)
• 1558–1571[cần dẫn nguồn]
Lakandula
• 1575
Agustin de Legazpi
Lịch sử
Lịch sử 
• Được nhắc đến lần đầu trong lịch sử, trong bản khắc đồng Laguna; giao thương với Vương quốc Medang được đề cập[1]
trước 900 CN[1][Notes 1]
• Các ngày khác nhau được đề xuất cho việc thành lập Rajahnate Maynila có khoảng thời gian vào đầu những năm 1200 (xem trận Manila (1258)) và (1365)) đến những năm 1500 (xem trận Manila (1500)[Notes 2]
khoảng những năm 1200 đến những năm 1500
• Thiết lập quan hệ buôn bán thường xuyên với nhà Minh[12]
1373
• Tranh chấp lãnh thổ với Maynila trong thời kỳ trị vì của mẹ Rajah Matanda[4]
k. 1520
• Những người thực dân Tây Ban Nha đầu tiên đến đây và trận Manila (1570)
1570
• Trận Eo biển Bankusay[13]
1571
• Tấn công Limahong và cuộc nổi loạn Tagalog đồng thời vào năm 1574
1574
• Phát hiện ra âm mưu Tondo, giải tán cai trị cư dân bản địa, sáp nhập vàoTây Ấn Tây Ban Nha
1589[2]
Dân số 
• 1000
150.000
• 1300
250.000
• 1500
325.000
Kinh tế
Đơn vị tiền tệPiloncitos, nhẫn vàng, và Barter[14]
Tiền thân
Kế tục
Tiền sử của Philippines
Đế quốc Tây Ban Nha
Đông Ấn thuộc Tây Ban Nha
Hiện nay là một phần của Philippines

Những người lữ hành từ các nền văn hóa hoàng gia [19] có liên hệ với Tondo (bao gồm người Trung Hoa, Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha) thường gọi nhầm nó là Vương quốc Tondo.[8][4][19][20] Nhà biên niên sử Augustinô Pedro San Buenaventura giải thích đây là một sự nhầm lẫn từ tận năm 1613 trong Vocabulario de la Lengua Tagala,[16] của ông, nhưng nhà sử học Vicente L. Rafael lưu ý rằng danh xưng này sau đó lại được chỉnh sửa lại bởi văn học dân gian của Thời kỳ thuộc địa Tây Ban Nha bởi vì các nhà văn Tây Ban Nha thời đó không có những từ thích hợp để miêu tả mối quan hệ quyền lực phức tạp trên cơ sở các cấu trúc lãnh đạo hàng hải Đông Nam Á.[9] Các ghi chép đầu tiên của người Tây Ban Nha đã mô tả nó như một "ngôi làng" nhỏ hơn, so với chính thể tăng cường Maynila.[21]

Tondo là mối quan tâm đặc biệt của các nhà sử học và địa lịch sử Philippines bởi vì nó là một trong những khu định cư ghi nhận trong lịch sử lâu đời nhất ở Philippines. Các nhà nghiên cứu thường đồng ý rằng nó đã được đề cập trong bản khắc tấm đồng Laguna, bản ghi chép văn bản được sản xuất trong nước của Philipines.[19][20] Các nhà nghiên cứu thường đồng ý rằng nó đã được đề cập trong Bản khắc lá đồng Laguna, văn bản viết tay lâu đời nhất của Philipines còn tồn tại ở địa phương, có niên đại từ năm 900.[8][1][19][20]

Về mặt địa lý, khu vực này được bao quanh bởi các vùng nước, chủ yếu là sông Pasig ở phía Nam và bờ Vịnh Manila ở phía Tây, mà còn bởi một số vùng sông nước của vùng đồng bằng: sông Canal de la Reina]] về phía Đông Nam, Estero de Sunog Apog đến vùng Đông Bắc và Estero de Vitas ở ranh giới phía Đông và cực bắc của nó.[22]

Về mặt chính trị, Tondo được hình thành từ nhiều nhóm xã hội, theo truyền thống [23] được các nhà sử học gọi là những Barangay,[4][7][19] which were led by Datus.[8][4][19] Những Datu này lại công nhận quyền lãnh đạo của người có quyền lãnh đạo tối cao của họ là datu tối cao gọi là Lakan đối với Bayan.[8][4][7] Vào giữa đến cuối thế kỷ 16, Lakan được đánh giá cao trong nhóm liên minh được thành lập bởi các khu vực khác nhau ở Vịnh Manila, bao gồm Tondo, Maynila, và các chính trị khác trong BulacanPampanga.[4][19] Ngoại suy từ dữ liệu có sẵn, nhà nhân khẩu học-sử học Linda A. Newson đã ước tính rằng Tondo có thể có khoảng 43.000 người khi người Tây Ban Nha lần đầu tiên đến năm 1570.[24]

Về mặt văn hoá, người Tagalog ở Tondo có một nền văn hoá phong phú, đặc biệt là ngôn ngữ Mã Lai-Polynesia, với ngôn ngữ và văn bản riêng, tôn giáo, nghệ thuật và âm nhạc có niên đại từ những người sớm nhất của quần đảo.[6][25] Văn hoá này sau đó bị ảnh hưởng bởi các quan hệ thương mại với phần còn lại của Đông Nam Á giáp biển.[6][26] Đặc biệt quan trọng là mối quan hệ của nó với nhà Minh,[27] Malaysia, Brunei, và đế quốc Majapahit, là cửa ngõ chính cho ảnh hưởng văn hoá Ấn Độ quan trọng, mặc dù vị trí địa lý của quần đảo Philippin nằm ngoài khu vực văn hoá Ấn Độ.[6][7][26][28]Cùng với Maynila, thực thể (bayan) ở phía nam của đồng bằng sông Pasig, nó đã thiết lập một sự độc quyền chung trong việc buôn bán hàng hóa của Trung Quốc trong suốt phần còn lại của quần đảo Philippine, làm cho nó trở thành một lực lượng thương mại được thiết lập trong suốt Đông Nam ÁĐông Á.[29]

Sau khi tiếp xúc với Đế quốc Tây Ban Nha bắt đầu năm 1570 và đánh bại những người cai trị địa phương trong vùng Vịnh Manila năm 1571, Tondo bị cai trị từ Manila (một pháo đài của Tây Ban Nha được xây dựng trên phần còn lại của Maynila). Sự sáp nhập của Tondo vào Đế quốc Tây Ban Nha đã chấm dứt trên thực tế là một thực thể chính trị độc lập; bây giờ nó đã tồn tại như một quận của thành phố hiện đại Thành phố Manila.

Chú thích

Tham khảo