Dobe erî-tins
On dobe erî-tins ou rirpassé tins[1], c' est on tins d' codjowaedje basti so l' viebe "awè" codjowé a èn erî-tins, shuvou do pårticipe erirece do viebe k' on codjowe.
Ou, ôtmint corwaitî, on rpassé tins avou l' pårticipe erirece di "awè" ("yeu" u "avou")]]) metou inte les deus bokets.
Egzimpe :
- dj' a-st avou fini po 3 eures; u dj' a yeu tot fwait po 5 eures.
Les dobes erî-tins ni s' eploynut ki dins sacwants adjinçnaedjes di croejhete.
Sacwants uzaedjes corants
avou "après ki"
- Après k' il a yeu tchanté, i s' a respåmé l' gozî avou deus troes djoupeyires.
- Après k' elle a yeu fwait ene pikeure a Leyon, l' infirmire ercomande a Djelike di n' nén pårler (Louis Lecomte, Ramadjes).
avou "cwand"
Mins ki vout dire eto "après ki"
- Cwand t' årès yeu tot ratchawté, di mu çou k' ti m' vous.
- Cwand l' Bon Diu a yeu metou nos prumîs parints å pas, i n' a nén distrût l' paradis (Jacques Desmet, Noveles di Mélin).
- Cwand dj' a yeu stî schapé, dj' a ricmincî a fé do bokion.
- Cwand il a yeu dit çoula, i raetcha al tere, et i fjha do broû avou s' raetchon (Jacques Desmet et Joseph Tilkin, ratournant l' Evandjîle sint Djhan)
avou "si"
Dins ene fråzlete avou "si" ki cåze d' ene sacwè ki n' s' a nén passé.
- Si dj' åreu yeu clôs m' grande gueuye...
Li "si" pout esse rissaetchî, mins li sinse est l' minme :
- T' åreus yeu arivé cénk munutes pus vite, tel schapéve !
Nos des dobes erî-tins
- rirpassé prézint: dj' a-st avu tchanté
- rirpassé erirece durant: dj' aveu-st avu tchanté
- rirpassé erirece: dj' ava-st avu tchanté
rirpassé futeurrece: dj' årè-st avu tchantérirpassé prézint (codicioneu): dj' åreu-st avu tchantérirpassé prézint (suddjonctif): qui dj' åye avu tchantérirpassé erîrece durant (suddjonctif): => indicatif dobe erî prezintrece: dj' a-st avou tchanté / dj' a yeu tchanté=> indicatif dobe erirece durant: dj' aveu-st avou tchanté / dj' aveu yeu tchanté=> indicatif dobe erirece nén durant: dj' ava-st avou tchanté / dj' ava yeu tchanté=> indicatif dobe erî futurrece: dj' årè-st avou tchanté / dj' årè yeu tchanté=> suddjonctif dobe erî prezintrece: ki dj' åye avou tchanté / ki dj' åye yeu tchanté=> suddjonctif dobe erirece: ki dj' avaxhe avou tchanté / ki dj' euxhe yeu tchanté
Hårdêyes difoûtrinnes
- (fr) Les dobes erî-tins (dins l' grosse croejhete da Hendschel)
- Les rirpassés tins (e walon, dins l' pitite croejhete da Hendschel)
- (fr) Temps surcomposés (dins l' Sintake del Gléjhe da Louwis Rmåke)