Ducáu de Benevento

Les circunstancies de la constitución del ducáu son agora banciaes ente los historiadores. La fecha de fundación permanez n'efeutu revesosa porque les noticies arremente oldeen col tiempu de la llegada de los longobardos a Italia, que según dalgunos taríen presentes nel Mezzogiorno bien antes de la completa conquista de la Padania. Sía que non, la fundación del ducáu faise resaltar en 576 y los longobardos habríen entós llegáu aína, redolada al 590. Lo que ye ciertu ye que'l primer duque foi Zotto, comandante d'una horda de soldaos que taba baxando a la Península a lo llargo de les mariñes campanias. El ducáu foi constituyíu rápido como entidá estatal independiente, pero bien puestu Zotto foi constreñido a sometese a l'autoridá del Reinu lombardu constituyíu nel norte d'Italia. Asoceder el so nietu Areco I, que col so ascensu al poder inauguró l'adopción de la monarquía hereditaria, cuasi inesistente na cultura política longobarda.

La sumisión de Zotto a la corona nun llindó por enforma tiempu l'autonomía del ducáu, qu'entá siendo parte del Reinu lombardu caltúvose esencialmente independiente. Aun así, ente Benevento y el restu del dominiu longobardu esistía una fuerte comunión de raigaños: compartíense la llingua, les lleis, la relixón. Ye más, taba vixente la usanza pola cual los duques beneventanos casóse con princeses de la familia real. Pero si per una parte esistíen innegables elementos comunes, pola otra había una distancia xeográfica que bien llueu se tresfirió tamién al planu cultural. Los duques de Benevento y los soberanos de Pavía yeren n'efeutu dixebraos por un vastu territoriu que respondía a aliances con Roma o con Rávena. L'autonomía cultural que se xeneró foi la natural consecuencia d'esti estáu de coses. Na Ilesia de Benevento, por casu, desenvolvióse y espublizó un diversu tipu de cantar llitúrxico, el Cantar beneventano, qu'aguantó l'espardimientu de los cantares gregorianos hasta'l sieglu XI. Y en esti ámbitu d'autonomía desenvolvióse tamién la forma d'escritura llamada beneventana, al traviés de la cual yera escritu'l llatín.

Precioses informaciones sobre la hestoria d'esti estáu longobardu provienen del escritor del sieglu VIII Pablo'l Diáconu, llegáu a Benevento col séquitu d'una princesa de Pavía, esposa del duque. Establecer na gran abadía de Montecassino fundada nel añu 524 por Benitu de Nursia, Diáconu escribió primero la historia de Roma, dempués la de los Longobardos, forxándose la principal fonte d'informaciones históriques sobre'l ducáu de los oríxenes hasta aquel momentu.

Al contrariu qu'en Padania, la conquista de la zona nun foi frutu d'un plan articuláu como pudo ser la inmigración en masa dende Panonia. Nel sur d'Italia dirixiéronse sobremanera guerreros, dedicaos a razzies y asedios y formaos en bandes. Yeren axenciaos como mercenarios al serviciu de los bizantinos nes guerres greco-gótiques. El mesmu Zotto podría ser un xefe de milicies mercenaries longobardes, seique parte integrante de la guarnición bizantina de Benevento. Al retiru bizantín correspuende l'avanzada longobarda, pero non na forma de les farae, sinón del comitatus, esto ye d'aquel llazu de fidelidá qu'amestaba los soldaos al xefe y que in nuce contién el futuru feudalismu. Por consecuencia, la influencia cultural nel sur d'Italia foi más débil y, paralelamente, más simple la integración coles poblaciones vencíes, numbéricamente mayoritaries, anque fueren socialmente marxinaes. Los cortexos funerarios confirmen esti panorama.

Sol reináu de los socesores de Zotto, el ducáu empezó a espandise por cuenta del Imperiu bizantín. Arechis I, proveniente del Ducáu de Friuli, sometió al dominiu de Benevento les ciudaes de Capua y Crotona, escaló la bizantina Amalfi, pero nun s'impunxo a Nápoles. A la so muerte, los dominios bizantinos nel sur d'Italia yeren notablemente amenorgaos. A Constantinopla quedáben-y namái Nápoles, Amalfi, Gaeta, Sorrento, parte de Calabria y les ciudaes marítimes de Puglia (Bari, Brindisi, Otranto).

Nel 662 el duque Grimoaldo (nel poder dende 647) dirixir al reinu del norte en sofitu al rei Godoberto, en llucha col so hermanu Pertarito, el so correxente. Grimoaldo entendió bien la ocasión que se-y ufiertaba y abandonando los pactos y les aliances mató a los hermanos y conquistó Pavía, aportando rei de los longobardos. Nestos años intentó llevantar el arrianismu en perxuiciu del catolicismu, espublizáu pol últimu rei Ariperto. Pero l'arrianismu taba yá sumiendo tamién nel so ducáu, perdiendo asina aquella carauterística distintiva ente la minoría étnica longobarda y la población de llingua llatina. El catolicismu favoreció sicasí la fusión de los dos componentes y la formación d'una conciencia nacional única.

Nel 663 la mesma Benevento foi asediada polos bizantinos. Estos, empuestos por Constante II Heraclio, desembarcaron en Taranto nuna tentativa de recuperar los dominios perdíos y restablecer l'autoridá del Imperiu sobre'l sur d'Italia. El duque Romualdo defendió corajudamente la ciudá y venció al emperador, que pela so parte tarrecía l'apuerto del padre del duque, el rei Grimoaldo, y viose forzáu a retirase a Nápoles. Romualdo interceptó parte del exércitu bizantín en Forino, ente Avellino y Salerno, y aniquilar. La paz ente'l ducáu y l'Imperiu d'Oriente foi sellada namái nel 680.

Nos decenios socesivos, Benevento quitó-y a los bizantinos diversos territorios. Pero nesti puntu, el principal enemigu del ducáu yera'l mesmu Reinu lombardu del norte d'Italia. El rei Liutprando intervieno más vegaes nos asuntos beneventanos, intentando imponer mesmos candidatos al tronu ducal. El so socesor, Rachis, declaró los ducaos de Benevento y Spoleto territorios estranxeros, nos cualos yera prohibíu circular ensin un regular permisu real.

Nel 758 los conflictos ente los dominios meridionales y los septentrionales del Reinu lombardu agraváronse. Les ciudaes de Spoleto y Benevento fueron ocupaes por un curtiu tiempu pol rei Desiderio, pero cola derrota d'esti postreru y la conquista del Reinu lombardu per parte de Carlomagno (774) el tronu quedó vacante. El duque Arechis II pensó n'aprovechar la situación ya intentar un golpe de mano p'apoderase de la corona. Pero la empresa volvióse bien puestu impracticable, sobremanera porque d'esta miente Arechis atraería a sigo l'atención de los francos, esponiéndose a fáciles peligros. El duque nun perdió tampoco la ocasión d'alzar la so propia dignidá y atribuyóse el títulu de Príncipe, alzando'l so dominiu a Principáu. El so ascensu debió sicasí atayase: nel 787 l'asediu de Salerno per parte de Carlomagno lo constriñó a sometese al señoríu de los Francos.

Nel 788 el principáu foi nuevamente invadíu poles tropes bizantines, empuestes esta vegada por Adelchis de Benevento, el fíu de Desiderio, qu'había atopáu abellugu en Constantinopla. Una tentativa venturera que foi hábilmente atrabancada pol fíu d'Arechis II, Grimoaldo III de Benevento. Na guerra contra Adelchis tomaron parte tamién los francos, que nel cursu de les cuestiones béliques llanzáronse más vegaes al ataque de los mesmos territorios de Benevento, llogrando delles pequeñes conquistes. Notable foi solo l'anexón de Chieti al Ducáu de Spoleto.

Nel 814 l'emperador Luis el Piadosu llogra la sumisión de Benevento y el príncipe Grimoaldo IV de Benevento fai-y delles vagues promeses de tributos y obediencia. Nengún d'estos enfotos, entá anovaos pol socesor Sico I de Benevento, foi realmente reparáu: al contrariu, el poder cada vez más declinante de los soberanos carolinxos consintió al principáu allargar los márxenes de la so autonomía.

A pesar de la incesante hostilidá de los francos, Benevento algamó nel sieglu siguiente'l ápice del so grandor, llegando a imponer tributos a la ciudá de Nápoles y conquistando Amalfi sol duque Sicardo de Benevento. Cuando esti postreru foi asesináu por una conxura de palaciu, nel principáu foi la guerra civil. L'hermanu de Sicardo, Siconulfo de Salerno, foi proclamáu príncipe de Salerno, mientres l'asesín Radelchis I de Benevento foi aclamáu soberanu de los beneventanos.

El conflictu concluyó solo dempués de diez años de lluches cola división del principáu, sancionada pol mesmu emperador Luis el Xermánicu cola capitulación del 851. De la división nació'l Principáu de Salerno, mientres al Principáu de Benevento, amenorgáu na so estensión territorial, quedaron Samnio, Molise y Puglia al norte de Taranto. Munchos de los gastaldos y condes de la zona, como los de Capua, aprovecharon esta situación de caos pa declarase independientes de dambos señoríos.

Una crisis agravada poles invasiones sarracenes, que per primer vegada fueron llamaos a Italia pol mesmu Radelchis I de Benevento y dempués por Siconulfo de Salerno mientres la más que decenal guerra pola socesión de Sicardo de Benevento. D'esta miente, los mercenarios musulmanes fueron llamaos a la intervención armada n'Europa polos mesmos gobernantes cristianos en guerra ente sigo. Nápoles, Salerno y Benevento sufrieron nesti periodu violentos saqueos y devastaciones. La colonia sarracena constituyida nel sur del Lazio foi aniquilada solo nel 915, dempués de la batalla del Garellano. Coles mesmes, l'Imperiu bizantín volvía a la carga reconquistando gran parte del sur d'Italia y amenorgando el yá declinante poder de Benevento.

Nel 899, Atenulfo de Capua conquistó Benevento y unificó los dos principaos, declarándolos jurídicamente indixebrables. Él introdució'l principiu de la correxencia, pol cual los fíos yeren acomuñaos al gobiernu polos padres reinantes. Un métodu que foi rápido adoptáu tamién polos soberanos de Salerno. La entera Langobardia Minor foi reunificada per última vegada pol duque Pandulfo Testa di Ferro, que nel 978 apuerta tamién príncipe de Salerno. A él debe la constitución de l'Archidiócesis de Benevento nel 969. Antes de la so muerte, en marzu del 981, Pandulfo llograra del emperador Otón I el Grande tamién el Ducáu de Spoleto. Sicasí, nun dexó un heriedu unitariu, sinón qu'estremó'l so dominiu ente los sos dos fíos: Landulfo V llogró'l principáu de Benevento y Capua, mientres Pandolfo II llogró Salerno. Pero Benevento volvió de nuevu al so señor cuando Pandolfo II, nietu de Testa di Ferro, remontar contra'l statu quo, perdiendo la so parte d'heriedu.

Los primeros decenios del sieglu XI vieron a Benevento tornar muncho más rápido que los otros principaos como Salerno, agora en posición d'absolutu predominiu, o Capua. L'emperador Enrique II del Sacru Imperiu Romanu Xermánicu, nel 1022, conquistó Capua y Benevento, pero foi obligáu a una rápida torna a Alemaña dempués del fallíu asediu de Troia. Fueron estos los años de la llegada de los Normandos al sur d'Italia. Benevento, que d'ellí a pocu aceptaría la inclusión nos Estaos Pontificios, foi por eso solo un débil aliáu. El príncipe beneventano, sicasí, tenía entós bastante prestíu pa podese dexar mandar al so fíu, Atenulfo, a comandar la rebelión normandu-longobarda en Puglia. En realidá, foi un desastre: Atenulfo abandonó rápido la empresa y Benevento perdió tou lo que-y quedaba d'influencia.

Roberto Guiscardo conquistó Benevento en 1053 y venció al so soberanu nominal, el papa Lleón IX, al que fixeron prisioneru.^[1] Dende Roma foi nomada una serie de duques longobardos minores hasta'l 1078, cuando la Santa Sede confió'l señoríu sobre'l principáu al mesmu Guiscard. Pero yá nel 1081, foi restituyíu nuevamente al papáu. Benevento taba amenorgada yá a una pequeña ciudá marxinal y esto yera tou lo que quedaba d'un principáu otrora potente, capaz de determinar les ruedes de la política nel Mezzogiorno por enteres xeneraciones. D'esti momentu d'equí p'arriba nun fueron más nomaos duques nin príncipes. Solo en 1806, dempués de la conquista de Benevento per parte de Napoleón Bonaparte, foi nomáu príncipe Charles Maurice de Talleyrand. Pero'l títulu nun tenía nengún significáu concretu y sumió con Napoleón en 1815. Benevento siguió como dominiu pontificiu hasta la Unificación d'Italia (1861)

• Il Ducato e il Principato di Benevento (italianu)
• I Longobardi del Sud (italianu)

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Ducáu de Benevento.