Ríu Níxer

Esploración polos europeos

Na Roma Antigua pensábase que'l ríu cercanu a Timbuktu yera una parte del ríu Nilu (e.g., Pliniu,^[1] N.H. 5.44),^[2] una creencia siguida tamién por Ibn Battuta. A principios del sieglu XVII los esploradores europeos pensaben que'l ríu fluyía escontra l'oeste desaguando nel ríu Senegal. El cursu real yera conocíu pa munchos de los habitantes de la zona, pero los occidentales solo establecieron el cursu del ríu nel sieglu XIX, siendo unu de los sos descriptores l'esplorador escocés Mungo Park.

• Evolución cartográfica del Níxer
• 
  En 1508, nesti mapa portugués, conozse un gran ríu nel interior del continente: la so fonte y el so delta nun s'indiquen.
• 
  En 1570, nesti mapa holandés, el Níxer ta confundíu col Senegal. El ríu Real desagua nel golfu de Benín.
• 
  En 1707, esti mapa francés amuesa inclusive'l Níxer fluyendo nel Senegal; el so delta interior ye claramente identificáu. El ríu Formosa desagua nel golfu de Benín.
• 
  Nesti mapa de 1808, el cartógrafu consciente del "enigma" del Níxer toma procuros: esiste un ríu faía Timbuktú pero nun tien embocadura nel mar.

Esploración de Mungo Park

En 1788 l'esplorador escocés Mungo Park ufiertóse como voluntariu a l'African Association p'atopar les fontes del Níxer que constituyía unu de los enigmes xeográficos.

Primer viaxe

Mungo Park propunxo reemprender les esploraciones de Daniel Houghton, que fuera unviáu en 1790 p'afayar el cursu ríu Níxer y que morriera nel Desiertu d'El Sáḥara. Park partió'l 22 de mayu de 1795 escontra Gambia. El 21 de xunu de 1795 algamó la desaguada de Gambia y remontó el ríu hasta'l puestu comercial de Pisania (actual Karantaba). Aprendió'l dialeutu llocal gracies al médicu del puestu y empezó el so periplu per eses tierres n'avientu de 1795. Travesó'l llechu del Senegal, visitó Moullé, Bondou y Kaarta, y foi deteníu y fechu prisioneru poles tribus musulmanes mientres cuatro meses, siendo tratáu como esclavu pol so líder Ali. Consiguió escapar pol desiertu, ensin casi nada pa beber o comer y dempués de tres selmanes de sufrimientos, llegó a la ciudá de Sego, onde a la fin pudo ver el ríu Níxer. Remontó 110 km de ríu, pero sintiéndose escosu y enfermu decidió volver a Segú. Informáu polos indíxenes, enterar de que la ciudá cayera en manes de Ali, el so antiguu carceleru. Decidió entós dirixise a la ciudá de Kamalia.Empezara la estación de les agües, y el viaxe fíxose más penosu entá que nel desiertu. Llegó escosáu a Kamalia y aldericóse dellos díes ente la vida y la muerte. Yá recuperáu, xunir a una caravana d'esclavos que reseguía la mariña. Seis meses dempués, yá nel Reinu Xuníu, publicó, con gran ésitu, el rellatu del so viaxe.

Segundu viaxe al Níxer

En 1803, a pidimientu del gobiernu inglés, aceptó dirixir una nueva espedición al ríu Níxer. Partió'l 30 de xineru de 1805 escontra Gorea, y dempués escontra Bamaku. Construyó un barcu pa remontar el Níxer. La enfermedá y les emboscaes de los indíxenes abrasaron la espedición (perdió a 33 de los sos compañeros). A pesar de les dificultaes, remontó 1600 km pol cursu del Níxer, enantes de ser atacáu polos Haussa. A puntu de ser vencíu, retirar escontra'l ríu onde s'afogó xunto col restu de los sos compañeros en Busa (Nixeria). Un guía y un porteador sobrevivientes informaron del so tráxicu final.

El ríu Níxer naz cerca de los montes Llomba, na frontera ente Sierra Lleona y Guinea. Entama direición nordeste al traviés de Guinea y el sur de Malí, onde baña les ciudaes de Bamaku, Tombuctú y Gao. Trátase d'un ríu alóctono, esto ye, d'un ríu que les sos agües vienen de árees más lluvioses na cuenca cimera, y traviesa dempués rexones muncho más seques na cuenca media.

Ente KéMacina y Tombuctú, el ríu estender nuna vasta llanura d'hinchente de casi 40 000 km² na dómina de crecíes, no que se denomina'l Delta central del Níxer, onde'l so caudal amenórgase. Equí piérdese ente'l 25 y el 50% de les sos agües, principalmente al traviés de la evaporación. Na zona del delta alcuéntrase'l llagu Débo, el mayor de Malí, qu'en dómina de crecíes llega a les 160 km²(y que foi declaráu sitiu RAMSAR)

De siguío, vira al sureste, cruciando la parte occidental de Níxer cola so capital Niaméi. Sigue a lo llargo de la frontera Níxer-Benín y dempués entra en Nixeria, onde se vuelve cada vegada más al sur, hasta recibir pela esquierda en Lokoja al so principal afluente, el ríu Benue, que llega dende Camerún, y que-y fai doblar el so caudal. Finalmente forma un gran delta pantanosu enantes d'incorporase al Atlánticu en Port Harcourt, nel golfu de Guinea, dempués d'un llargu viaxe de 4.184|km}}.

A pesar de la so pequeña antropización, el ríu Níxer ye unu de los ríos (como'l Senegal) que fueron fuertemente desenvueltos dende la década de 1980, por cuenta de la creciente seca. Al traviés de l'Autoridá de la Cuenca del Níxer (Autorité du Bassin du Niger, ABN), una organización pa la cooperación internacional ente los nueve países de la so cuenca, y la creación de la Oficina del Níxer (1932), el ríu constitúi un verdaderu apueste agrícola y tamién hidroeléctrica. El desenvolvimientu de les preses (la presa hidroeléctrica de Sélingué y la del llagu Kainji) tien agora la vocación d'abastecer a los países de la cuenca d'enerxía hidráulica) y de granu (riego de perímetru del arroz).

Los países miembros de l'Autoridá de la Cuenca del Níxer roblaron el 30 d'abril de 2008 en Niaméi la Carta de l'agua de la cuenca del Níxer. Esti preséu xurídicu concierne al conxuntu de les actividaes consagraes a la conocencia, la gobernanza, la preservación, la proteición, la movilización y usu de los recursos hídricos na cuenca» y aplícase al ríu Níxer, a los sos afluentes, subafluentes y defluentes.^[3]

Principales ciudaes

En sentíu agües embaxo, el ríu baña les siguientes ciudaes: Bamaku (la capital de Malí, con 1 690 471 hab. nel añu 2006), Kulikoró (118 686 hab.), Segú (102.000 hab.), Yenné (14 196 hab.), Mopti (115 000 hab.), Tombuctú (35 657 hab. envaloraos en 2008), Gao (38 190 hab. est. 2005), Tillabéri (16 000 hab. en 2001), Niaméi (707 591 hab. en 2001), Onitsha (561 106 hab. en 2005) y Port Harcourt (2 667 435 hab. en 2007).

Cursu inusual

El Níxer tien una de los cursu más inusuales de los grandes ríos del mundu, trazando una curva en forma de bumerán, qu'asoró a los xeógrafos europeos mientres dos milenios. La so fonte ta a solo 240 km tierra adientro dende l'Océanu Atlánticu, sicasí'l ríu cuerre en direición opuesta al mar en direición al Desiertu d'El Sáḥara, depués toma un xiru sópitu a la derecha, cerca de l'antigua ciudá de Tombuctú y diríxese al sureste del Golfu de Guinea.

Esta estraña xeografía al paecer produzse porque'l Níxer ye la resultancia de la unión de dos antiguos ríos. L'Altu Níxer, al que los nativos denominaben Joliba, diría dende la so actual nacencia, percorriendo unes 700 km, hasta pasar Tombuctú hasta la curva del actual ríu y desaguaba nel llagu saláu de Juf, anguaño sumíu, cercanu a les mines de sal de Taodenni, ente que'l baxu Niger, denomináu polos nativos Quorra, empezaba nos montes de Ahaggar, cercanes a esi llagu y fluyía escontra'l sur en direición al golfu de Guinea. Cuando'l Sahara ensugar en 4000-1000 enantes de Cristu, los dos ríos alteriaron los sos cursos y xuniéronse al traviés del procesu de captura fluvial y el llagu de Juf dexó de recibir la corriente fluvial, ensugóse.^[4]

Afluentes

El cursu del ríu puede estremase en cuatro seiciones.

• Sabana anubierta del delta interior del Níxer-Bani
• Selva pantanosa del delta del Níxer

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Ríu Níxer .

Sobre la disputa ente Benín y Níxer

• ICJ Judgment over the Benin-Niger boundary apueste, 12 July 2005 (n'inglés)

• Fabio Spadi, "The ICJ Judgment in the Benin-Niger Border Apueste: the interplay of titles and 'effectivités' under the uti possidetis juris principle", Leiden Journal of International Law (2005) 4, páxs. 777-794 (n'inglés).