جاجیق
جاجیق (اینگیلیس: tzatzíki ; یونان: Τζατζίκι; تورک: cacık; بولغار:дзадзики) آذربایجان و تورکیه مطبخینه عایید اولان بیر یئمکدیر. قاتیق، خیار، ساریمساق، دوز و سودان حاضیرلانیر.
جاجیق اساساً دوز و قاتیق (عادتاً قویون و کئچی سودوندن قاتیق)، همچنین خیار، ساریمساق، زئیتون یاغی، بعضاً ایسه شراب و یا لیمون شیره‌سی علاوه ائدیله‌رک یئییلیر. عادتاً سویوق حالدا سِرو ائدیلیر[۱].
اتیمولوژی
یونان دیلینده " تزاتزیکی " تورک سؤزونده گؤتورله‌رک " جاجیک " دئمکدیر[۲]. اولیا چلبی 17-جی عصرده یازدیغی " سیاحتنامه " اثرینده بو یئمگی " جاجیخ " آدلاندیریر. احمد وفیک پاشا 1876-جی ایلده تورک لوغتینه بو سؤزو " جاجیک " کیمی داخیل ائتمیشدیر[۳]. او زامان بو یئمک قاتیق و سالات ایله یئییلیر.[۴] [۵]
چئشیدلری
بالکان خالق‌لاریندا
بو یئمک بالکان خالق‌لاریندا تاتاتوّر آدی ایله مشهوردور[۶]. بولغاریستان و صربیستان مطبخینده بو یئمک قورو تاتاتوْر( بولغاریستان: сух таратор مقدونیه: сув таратур صربیستان: сув таратор) آدلانیر. اونلار بو یئمگی "قیش سالاتی" آدلاندیردیغی سالاتلا بیرلیکده یئییرلر. یئمگین حاضیرلانماسی زامانی قاتیق بیر نئچه ساعات قاینادیلیر (بولغاریستان: кисело мляко، مقدونیه: кисело млеко، صربیستان: кисело млеко. سونرادان اونا خیار، ساریمساق، دوز، زئیتون یاغی و س. علاوه ائدیلیر[۷].
قیبریس
بو یئمک قیبریس‌دا دا عئینی قایدا ایله بیشیریلیر و نانه علاوه ائدیلیر.[۸][۹]
یونان
یونان‌دا دا بو یئمک عئینی قایدا دا بیشیریلیر و یئییلمه‌سی زامانی اییلی شویود و جعفری‌دن ایستیفاده اولونور. [۱][۲]
شرقی آسیا
شرقی آسیا اؤلکه‌لرینده ده بو یئمک قاتیق و خیار ایله بیشیریلیر.[۳][۴]
دیگر اؤلکه لر
قافقاز اؤلکه‌لرینده بو یئمگین اوخشاری آکروشکادیر.