Pfoad

A Pfoad oda Pfoat (korrekt: "de Pfoad" und nit "as Pfoad") , deitschboarisch: Pfeit oda Pfait, is a boarisches Hemat. "Pfoad" hod ma uaspringli im Boarischn fia a jed's Hemat gsogt. Heit sogt ma's in easchta Linie fia Trachtlahematn und Zunfthematn.

A modeane Pfoad
A zinftige Pfoad
A Deandl bein Pfoadln (= nua im Hemad umadumrenna)
A Pfoadlgoas

Meakmoi

De Pfoad woa uaspringli a Orbatshemat. Es is desweng weit gschniddn und hod oft Quetschfoitn. Doduach is's recht bequem. De Knopfleistn endt mid an Riegl (Schteg) und desweng is a Pfoad a Schlupfhemat. Im Riegl schtengan oft de Initiajn oda in Bayern as boarische Woppn, in Östareich mid Landeswoppn. De Knepf vo da Pfoad san oft aus Perlmutt. De Foarb vo da Pfoad is heit moast weiß oda ejfnboa. Friahra woa de Pfoad mehra greabeesch, wei's aus Natualeinen gmocht woa.

Wanns a grejbas, sejmgmochts Leinen woa, noch woas a rupfade oda rupfane Pfoad (krotzigs Hemd). Des woa de Pfoad fia'd Orbad, ohne Kragal und Vaziarunga. Fia'n Sunda zun Kiachgong hod's a harbane Pfoad gem, oft aus bloachtn Hanf, bliahweiß mid an kloan Kragal und guad z Drong.[1] Heit san Pfoadln moast aus Baamwoi.

Uaschpringli hom de Pfoad koan Krong ghod und woan rund ausgschniddn. Heit siacht ma aa wieda Pfoadln ohne Krong oda mid an kloan Stehkrong und an Riegl. Da Krong und de Eameendn san oft mid Schpitzn oda Schtickarein vaziat.[2]

Pfoad gibt's fia Manna und fia Weiwaleit. De vo de Weiwaleit hom meahra Vaziarunga.

Boarischs Kennwoat

As Woat "Pfoad" kimmt vom oidhochboarischn "Pfeit", des wo vom gotischn "pait" kimmt, woahscheinli in da Bedeitung Gwand.[3]

Pfoad is uaboarisch, es is oans vo de boarischn Kennweata, des hoaßt, des Woat gibt's nua im Boarischn.[4]

A Pfoadl oda Pfoadai is a Hematl fia Kindln, a Nochtpfoadl is a Nochthemat, a Messpfoad is a Messhemat und a Untapfoad is a Untahemat. A Pfoadlgoas is a Deandai im Nochthemat. Pfoadln sogt ma, wann ma nua im Hemat oda Nochthemat umadumrennt.[5]

Pfoadnzeig is a Hematstoff. A Pfoadla (deitschboarisch Pfeidler) is a oids Woat fia an Hematmocha. Pfoadlarei hod ma friaa Bettwoan-, Hematn- bw. Kuazwoangschaftln ghoassn[6][7]. Im Theatastickl Das Mädl aus der Vorstadt vom Johann Nepomuk Nestroy spiit a Tei vo da Handlung in ana Pfoadlarei (Pfaidlarei)[8] Und in da Biografie vom Ludwig Anzengruber ko ma nochlesen, dass sei Muada a Pfoadlarei (Pfaidlarei) in Wean betriem ghobt hot.[9]

Sunstigs

A Moar in da Pfoad (af da Speiskoartn ois: Moar in der Pfoad gschriem) is a Siasschpeis (Mohr im Hemd) und Schmankal auf da Schihittn Biagloim z Deantn (Dienten) am Hochkini in Soizburg, mit Schokoguss (Moar) und chlogobas drauf (Pfoad) und ana Moosbialsoos rundumadum.[10].

Spruch

  • A guads Pfoad findd ma auf da Straa und nit aufn Tumlplotz. (Einen guten Mann findet man auf der Streu und nicht auf dem Tummelplatz. Owa aa: Eine gute Frau findet man auf der Streu und nicht auf dem Tummelplatz.)[3]
  • De schwoarz Pfoad tuat mi nit schrecka.[11]
  • Gwonad is an eisas Pfoad (Gewohnheit ist ein eisernes Hemd.)[12]
  • Mit da Pfoad geh, sogt ma wann de Braut oda de Kranzjungfa in Braitigam oan Dog voa da Hozad sei Brauthemd bringt.[13]
  • A larchene Pfoad. (A groba Typ, a grobs Wei. Von Lärche.)[14]
  • A Borchetpfoad in Winta, des isch epps Feins. (A Pfoad aus Flanellstoff is gmoant.)[14]
  • As Diandl in da rupfan Pfoad hot gor vii Fläh und wenns an Kiddl aufhebt, hupfns in d Häh.[15]
  • Deandl, geh hea zu mia, aloa is mia load, wannsts Kittal net findst, gehst hea in da Pfoad.[16]
  • As Diandl hot gsogt, i soi zuwaruckn, und wiari bin zuwikema, hot de Pfoad a Luckn.[17]

Literatua

  • Herbert Schneider: MIA SAN BAYERN – Eine höchst vergnügliche „Pfoad-Bildung“, Verlag Rosenheimer, ISBN 978-3-475-54167-4

Beleg

Im Netz

 Commons: Hemat – Sammlung vo Buidl, Videos und Audiodateien
Dea Artike is ois berig in de Hall of Fame (Ruhmeshoin) aufgnumma worn.