Asin (kimika)
Sa kimika, an asin (Ingles: salt) iyo sarong kompuwestong kimikal na pigbibilog nin iyonikong katiriponan nin mga katyono asin anyono.[1] An mga asin iyo pigbibilog nin relatibong bilang nin katyono (positibong kargadong iyono) asin anyono (negatibong kargadong iyono) para an produkto iyo elektrikong neutral (mayo nin kabilogang karga). An mga komposisyong iyonong ini pwede magin inorganiko, arug kan chloride (Cl−), o organiko, arug kan acetate (CH
3CO−
2); sagkod pwede magin monatomiko, arug kan fluoride (F−) o poliatomiko, arug kan sulfate (SO2−
4).
_sulfate.jpg)
Nomenklatura
An ngaran kan asin iyo nagpopoon sa ngaran kan katyono (e.g., sodium o ammonium) na pigsusundan kan ngaran kan anyono (e.g., chloride o acetate). An mgas asin iyo harus nasasambit sana sa ngaran kan katyono (e.g., sodium salt o ammonium salt) o sa ngaran kan anyono (e.g., chloride salt o acetate salt).
An mga bistong katyono na minaporma nin asin iyo kabali an:
- Ammonium NH+
4 - Calcium Ca2+
- Iron Fe2+
and Fe3+ - Magnesium Mg2+
- Potassium K+
- Pyridinium C
5H
5NH+ - Quaternary ammonium NR+
4, R na iyo sarong alkyl na grupo o sarong aryl na grupo - Sodium Na+
- Copper Cu2+
An mga bistong anyono na minaporma nin asin iyo kabali an:
- Acetate CH
3COO−
(acetic acid) - Carbonate CO2−
3 (carbonic acid) - Chloride Cl−
(hydrochloric acid) - Citrate HOC(COO−
)(CH
2COO−
)
2 (citric acid) - Cyanide C≡N−
(hydrocyanic acid) - Fluoride F−
(hydrofluoric acid) - Nitrate NO−
3 (nitric acid) - Nitrite NO−
2 (nitrous acid) - Oxide O2−
- Phosphate PO3−
4 (phosphoric acid) - Sulfate SO2−
4 (sulfuric acid)
An mga asin na may baryenteng bilang nin hidrohenong atomo na pigrabayan nin mga katyono kumpara sa magurang na asido ninda iyo pwede maapod bilang monobasic, dibasic, o tribasic, huli ta saro, duwa, o tolong hidrohenong atomo an naribayan; polybasic na mga asin iyo huli ta mas dakol sa sarong hidrohenong atomo an naribayan. An mga halimbawa iyo kabali an:
- Sodium phosphate monobasic (NaH2PO4)
- Sodium phosphate dibasic (Na2HPO4)
- Sodium phosphate tribasic (Na3PO4)
Pormasyon
- Sarong base asin sarong asido, e.g., NH3 + HCl → NH4Cl
- Sarong metal asin sarong asido, e.g., Mg + H2SO4 → MgSO4 + H2
- Sarong metal asin sarong dae-metal, e.g., Ca + Cl2 → CaCl2
- Sarong base asin sarong acid anhydride, e.g., 2 NaOH + Cl2O → 2 NaClO + H2O
- Sarong asido asin sarong base anhydride, e.g., 2 HNO3 + Na2O → 2 NaNO3 + H2O
- Sa reaksyong metatesis kan asin kun sain duwang lain na asin an pigsasalak sa tubig, an saindang mga iyono minasalak liwat, asin an bagong asin iyo dae natutunaw asin nagpepresipitar. Halimbawa:
- Pb(NO3)2 + Na2SO4 → PbSO4↓ + 2 NaNO3
Hilingon man
Toltolan
- Mark Kurlansky (2002). Salt: A World History. Walker Publishing Company. ISBN 0-14-200161-9.
Pinopoonan an artikulong ini sa Siyensya. Makakatabang ka sa Bikol Wikipedia sa pagparambong kaining pahina.