Tardigrada

An mga tardigrada, karaniwang namimidbid bilang mga osong pantubig o urig na panlumot (mga tardigrade [pagsayod: /tar-di-greyd/, mga waterbear o moss piglet)^[1] iyo an saraday na mga hayop na pantubig, may pagkakabaranga-banga an hawak asin may walong mga tabay. Nagbibilog sinda sa pilum na Tardigrada, na kaapil kan superpilum na Ecdysozoa.

Enot na nailadawan ni Johann August Ephraim Goeze an mga tardigrada kan taon na 1773. Inapod ni Goeze an mga ini bilang mga kleiner Wasserbär, na may boot sabihon na 'sadit na osong pantubig' sa tataramon na Aleman. An pangaran naTardigrada iyo an nangangahulugan na “maluhay na maglakaw”, sarong pangaran na itinao ni Lazzaro Spallanzani kan taon na 1777. An pangaran na osong pantubig iyo naggikan sa paagi nin mga paglakaw kan mga ini, na nagpapagirumdom sa gawi sa paglakaw nin sarong oso. An pinakadakulang mga adulto iyo mapupwedeng umabot sa sarong hawak na igwang laba na 1.5 millimetres (0.059 in), mantang an pinakasadit iyo nasa mas hababa kaysa 0.1 mm. An minahimsa pa sanang mga tardigrada iyo mapupwedeng magin mas saday kaysa sa 0.05 mm.

Igwang nagkapirang 1,150 mga espesye nin mga tardigrada an nailadawan.^[2][3] Igwang mga tardigrada sa bilog na kinaban, magpuon sa Kahimalayan^[4] (na mas halangkaw kaysa sa 6,000 metres (20,000 ft)), magpasagkod sa kairaroman nin dagat (mas hababa kaysa sa 4,000 metres (13,000 ft)) asin puon sa rehiyon na pampolo (rehiyon na polar) sagkod sa ekwador.

An pinakamaginhawang lugar nganing makatagbo nin mga tardigrada iyo sa ibabaw nin mga lumot. An iba pang mga kapalibotan na mapagkukuanan nin mga ini iyo an mga duno, mga baybayon, mga daga, asin mga sedimentong pangkadagatan asin tubig-tabang, kun saen mapupwede sindang mag-istar (magpahanggang 25,000 mga hayop kada litro). Sa parati, manunuparan an mga tardigrada sa paagi nin pagbabad nin sarong pidaso nin lumot sa tubig na pangbatis.^[5]

Nakasalbar an mga tardigrada sa mga kapalibotan na makuri an mga kamogtakan na makakagadan sa haros gabos na anuman asin iba pang mga hayop. Nakakasalbar an nagkapira sa mga temperaturang harani sa serong absoluto, o 0 Kelvin (−273 °C (−459 °F)),^[6] mga temperaturang kasinglangkaw nin 151 °C (304 °F), na 1,000 mga otro na mas dakul an radyasyon kaysa sa ibang mga hayop,^[7] asin sa haros sarong dekada na dai nakakaresibi nin tubig.^[8] Magpuon kan 2007, an mga tardigrada iyo nagbalik na may buhay magpuon sa mga pag-aadal kun saen sinda iyo nabiklad sa bakyum nin kahiwasan sa laog nin nagkapirang mga aldaw mantang nasa hababang orbito nin Kinaban.^[9][10]