Маргарыта Венгерская

З нараджэння бацькі вырашылі, што дачка будзе аддадзена ў дар Богу, калі Венгрыя будзе пазбаўлена ад мангольскага нашэсця, што і здарылася ў 1242 годзе. Зрэшты прыгажосць і здароўе дачкі пахіснулі гэту рашучасць, і замест выканання зароку думалі проста аддаць яе вучыцца да дамініканцаў. Не так думала сама прынцэса. З чатырох гадоў яна выпрошвае ў сясцёр-манашак манаскае адзенне і ўжо больш не мяняе яго на свецкае. У 9 гадоў яна гаворыць бацькам, што цвёрда вырашыла стаць на шлях манаства. Бачачы рашучасць дачкі, бацька будуе для яе манастыр у гонар Найсвяцейшай Дзевы на востраве на Дунаі, куды пераводзіць 10-гадовую дачку, але ўсё ж не пакідае надзеі выдаць яе замуж з вялікай палітычнай выгадай. Аднак, яна рашуча адмаўляецца выходзіць замуж за караля Багеміі Отакара II, хоць той, захоплены яе прыгажосцю і ведаючы пра хрысціянскія дабрадзейнасці нявесты, гатовы быў прасіць перад папам вызваліць бацькоў ад зароку. У 18 гадоў яна прымае манаскія зарокі.

У манастыры святая жыве ў подзвігах і паслухмянстве, сваёй любоўю і пакорай заваёўваючы гарачую любоў сясцёр-манашак і яшчэ пры жыцці малітвай здзяйсняе цуд, спыняючы разліў Дуная, які пагражаў манастыру. Суровыя подзвігі падрываюць яе здароўе і яна завяршае свой зямны шлях у 28 гадоў. Біскуп, які адпяваў яе, заўважыўшы наколькі яна прыгожая пасля смерці, сказаў тых, хто аплакваў: «Не смуткуеце па гэтай прынцэсе, таму што, здаецца, яе ўваскрэсенне ўжо пачалося».

Святая Маргарыта з’яўляецца пляменніцай святой Лізаветы Венгерскай, дзве сястры святой Маргарыты таксама лічацца святымі ў каталіцкай царкве:

• Св. Кунігунда (Кінга) — з пятнаццацігадовага ўзросту жонка князя Польшчы Баляслава V, якая пасля яго смерці стала манашкай і абатысай (кананізавана ў 1999)
• Блаж. Іаланда (Іалента, Гелена) — жонка вялікапольскага герцага Баляслава Набожнага, пасля яго смерці таксама якая стала манашкай-кларысінкай, а затым і абатысай манастыра (беатыфікавана ў 1827);

Жыціе Святой Маргарыты было напісана меркавана ў XIV стагоддзі, і захаваўся яго венгерскі пераклад, які датуецца XV стагоддзем. Складальнік жыція асабліва адзначае суровасць подзвігаў прападобнай, якая з дзіцячых гадоў бічавала сябе (прытрымліваючыся аскетычнай практыкі дамініканцаў), і насіла жалезныя вярыгі, галаўны ўбор і абутак з цвікамі. Яна таксама імкнулася выконваць самую брудную працу ў манастыры.

Падрыхтоўка да кананізацыі пачалася амаль адразу пасля смерці святой, па патрабаванні яе брата — караля Стэфана V. Сабраны былі сведчанні пра семдзесят чатыры цуды, сярод якіх вылячэнні хворых і ўваскрашэнні мёртвых. Аднак кананізацыя не была завершана, некалькі спроб таксама было зроблена ў 1640 і 1770 гадах. У 1789 годзе Маргарыта была беатыфікавана, а ў 1943 годзе — кананізавана.

У 1782 г. мошчы святой былі перададзены Ордэну Св. Клары і захоўваліся ў Браціславе і Будзе. У 1789 годзе яе мошчы былі часткова страчаны, але часціцы захоўваюцца цяпер у венгерскіх гарадах Эстэргам, Дзьёр і абацтве Пананхалма.

Маляўнічы прыродны парк у Будапешцы знаходзіцца на востраве Маргіт, які так і перакладаецца: Востраў Маргарыты. У паўночнай частцы вострава недалёка ад атэляў знаходзяцца руіны дамініканскага манастыра, у якім дзейнічала святая. Захаваліся толькі разваліны сцен у вышыню, як правіла, не больш за чалавечы рост, але абрысы манастырскай царквы выразна вылучаюцца на фоне іншых пабудоў манастыра, бачныя рэшткі калон і прастола ў алтары, горняе месца. Магіла Св. Маргарыты накрыта плітой з высечаным надпісам на венгерскай і лацінскай мовах, знаходзіцца яна як раз у царкве, за некалькімі іншымі магільнымі плітамі без назваў, зрэшты, моцна вылучаючыся памерам (пліта сучасная, у адрозненне ад астатніх). Лампады і кветкі на магіле паказваюць, што месца гэта шануецца.