Kalifiezh an Omeiaded
Kalifiezh an Omeiaded (661–750, en arabeg ٱلْخِلَافَة ٱلْأُمَوِيَّة al-Khilāfah al-ʾUmawīyah)[2] a oa an eil eus ar peder c'halifiezh vras diazezet goude marv Mahomed. Renet e oa ar galifiezh gant dinastiezh an Omeiaded (ٱلْأُمَوِيُّون, al-ʾUmawīyūn, pe بَنُو أُمَيَّة, Banū ʾUmayyah, "mibien Umayyah"). Othman ibn Affan (ren : 644–656), an trede eus kalifed Rashidun, a oa ezel eus ar c'hlann-se ivez. Erruout a reas an dierniezh er galloud gant Muawiya ibn Abi Sufyan, bet e-pad pell gouarnour Siria, a zeuas da vezañ ar c'hwec'hvet kalif goude dibenn ar Fitna kentañ e 661. Goude marv Muawiya e 680 e tigoras stourmoù da c'hounit an tron e-pad an eil Fitna[3] ha kouezhañ a reas ar galloud etre daouarn Marwan Iañ, ezel eus ur skourr all eus ar c'hlann. Siria a chomas kreizenn galloud an Omeiaded ha Damask e oa o c'hêr-benn.
| ٱلْخِلَافَة ٱلْأُمَوِيَّة Kalifiezh an Omeiaded | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Kalifiezh | |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
.svg) | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Kêr-benn |
| ||||||||||||||||||||||||||||||
| Yezh(où) | ofisiel: arabeg klasel ofisiel e broioù zo betek 700: kopteg, gresianeg, latin, perseg Yezhoù all: arameeg, turkeg, berbereg, romaneg afrikan, mozarabeg, sindeg, jorjieg, prakriteg, kurdeg | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Relijion | Islam | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Framm politikel | Kalifiezh | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Kalif (Amir al-Mu'minin) | |||||||||||||||||||||||||||||||
| - 661–680 | Muawiya Iañ (kentañ) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| - 744–750 | Marwan II (diwezhañ) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Istor | |||||||||||||||||||||||||||||||
| - Emglev Hasan–Muawiya | 661 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| - Dispac'h an Abbasided | 750 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Gorread | |||||||||||||||||||||||||||||||
| - 720 [1] | 11 100 000 km2 4 285 734 sq mi | ||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Kenderc'hel a reas an Omeiaded gant aloubadegoù ar Vuzulmaned. Lakaat a rejont lezenn an Islam da ren e Transoxiana, er Sindh, er Maghreb hag e Ledenez Iberia (Al-Andalus). Pa oa ar galifiezh en he brasañ e oa 11 100 000 km2 dindani[1], ar pezh a rae anezhi unan eus ar brasañ impalaeriezhoù en Istor e-keñver ar gorread. Diskaret e voe an dynastiezh er pep brasañ eus ar bed islamek gant un emsavadeg renet gant an Abbasided e 750. Ar re a chomas bev en em ziazezas e Córdoba a zeuas da vezañ, dindan stumm un emirelezh hag ur galifiezh goude-se, ur greizenn evit ar skiant, ar vezegiezh, ar brederouriezh hag an ijinadennoù er bed e-doug an Oadvezh aour islamek[4][5].
Kalifiezh an Omeiaded a renas war ur boblañs vras, enni meur a genel hag a sevenadur. Aotreet e oa ar gristenien, anezhe ar brasañ niver eus poblañs ar galifiezh c'hoazh, hag ar Yuzevien da gaout o relijion dezhe o-unan met dleet e oa dezhe paeañ un dell (ar jizia) na veze ket paet gant muzulmiz[6]. Ret e oa d'ar re-se paeañ ar zakat, un taos a oa he fal arc'hantañ programmoù skoazell[7][8] evit mad Muzulmiz[9]. Dindan ar c'hentañ kalifed, e oa dalc'het kargoù uhel gant kristenien. Lod anezhe a oa izili eus tiegezhioù o doa servijet en gouarnamant ar Vizantiz. Implijout kristenien a oa ul lodenn eus ur politikerezh brasoc'h da lakaat ar peoc'h da ren etre ar relijionoù hag a oa hollret rak niverus-kenañ e oa ar gristenien er proviñsoù kemeret, koulz hag e Siria. Ar politikerezh-se a lakaas Mu'awiya da c'hounit brud-vat e-touez e sujidi hag a greñvaas Siria[10][11]. Sellet e vez alies ouzh marevezh an Omeiaded evel ar prantad ma tiorroas an arz islamek[12].
Levrlennadur
- Blankinship, Khalid Yahya (1994), The End of the Jihâd State: The Reign of Hishām ibn ʻAbd al-Malik and the Collapse of the Umayyads, Albany, New York: State University of New York Press. ISBN 978-0-7914-1827-7.
- Beckwith, Christopher I. (1993). The Tibetan Empire in Central Asia: A History of the Struggle for Great Power Among Tibetans, Turks, Arabs, and Chinese During the Early Middle Ages. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-02469-1.
- Bosworth, C.E. (1993). "Muʿāwiya II". The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume VII: Mif–Naz. Leiden: E. J. Brill. 268–269. ISBN 978-90-04-09419-2.
- Christides, Vassilios (2000). "ʿUkba b. Nāfiʿ". The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume X: T–U. Leiden: E. J. Brill. 789–790. ISBN 978-90-04-11211-7.
- (1994) "Were the Qays and Yemen of the Umayyad Period Political Parties?". Der Islam 71 (1): 1–57. DOI:10.1515/islm.1994.71.1.1. ISSN 0021-1818
- (2001) White Banners: Contention in 'Abbasid Syria, 750–880. SUNY Press. ISBN 978-0791448809.
- Dietrich, Albert (1971). "Al-Ḥadjdjādj b. Yūsuf". The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume III: H–Iram. Leiden: E. J. Brill. 39–43. OCLC 495469525.
- (1981) The Early Islamic Conquests. Princeton : Princeton University Press. ISBN 978-1-4008-4787-7.
- Duri, Abd al-Aziz (1965). "Dīwān". The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume II: C–G. Leiden: E. J. Brill. 323–327. OCLC 495469475.
- (2011) Early Islamic Institutions: Administration and Taxation from the Caliphate to the Umayyads and ʿAbbāsids. London and Beirut : I. B. Tauris and Centre for Arab Unity Studies. ISBN 978-1-84885-060-6.
- Dixon Abd al-Ameer, The Umayyad Caliphate, 65–86/684–705: (A Political Study), Londrez, 1969, SOAS
- Eisener, R. (1997). "Sulaymān b. ʿAbd al-Malik". The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume IX: San–Sze. Leiden: E. J. Brill. 821–822. ISBN 978-90-04-10422-8.
- (1999) Medieval Jerusalem and Islamic Worship: Holy Places, Ceremonies, Pilgrimage, 2nd, Leiden : Brill. ISBN 90-04-10010-5.
- Elisséeff, Nikita (1965). "Dimashk". The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume II: C–G. Leiden: E. J. Brill. 277–291. OCLC 495469475.
- Gibb, H. A. R. (1923). The Arab Conquests in Central Asia, London: The Royal Asiatic Society. OCLC 499987512.
- Gibb, H. A. R. (1960). "ʿAbd Allāh ibn al-Zubayr". The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume I: A–B. Leiden: E. J. Brill. 54–55. OCLC 495469456.
- Gibb, H. A. R. (1960). "ʿAbd al-Malik b. Marwān". The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume I: A–B. Leiden: E. J. Brill. 76–77. OCLC 495469456.
- Gilbert Victoria J., Syria for the Syrians: the rise of Syrian nationalism, 1970-2013., MA, May 2013, Northeastern University
- Grabar, O. (1986). "Kubbat al-Ṣakhra". The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume V: Khe–Mahi. Leiden: E. J. Brill. 298–299. ISBN 978-90-04-07819-2.
- Griffith, Sidney H. (2016). "The Manṣūr Family and Saint John of Damascus: Christians and Muslims in Umayyad Times", Christians and Others in the Umayyad State. Chicago : The Oriental Institute of the University of Chicago. 29–51 p. ISBN 978-1-614910-31-2.
- Hathaway, Jane (2012). A Tale of Two Factions: Myth, Memory, and Identity in Ottoman Egypt and Yemen. SUNY Press. ISBN 978-0-7914-8610-8.
- Hawting, Gerald R. (2000). The First Dynasty of Islam: The Umayyad Caliphate AD 661–750 (Second ed.). London and New York: Routledge. ISBN 0-415-24072-7.
- Hawting, G. R. (2000). "Umayyads". The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume X: T–U. Leiden: E. J. Brill. 840–847. ISBN 978-90-04-11211-7.
- Patrom:The History of al-Tabari
- (1994) Islamic Architecture: Form, Function and Meaning. New York : Columbia University Press. ISBN 0-231-10132-5.
- Hinds, M. (1993). "Muʿāwiya I b. Abī Sufyān". The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume VII: Mif–Naz. Leiden: E. J. Brill. 263–268. ISBN 978-90-04-09419-2.
- Holland, Tom (2013). In the Shadow of the Sword The Battle for Global Empire and the End of the Ancient World. Abacus. ISBN 978-0-349-12235-9.
- (January 2003) "Archaeology and the History of Early Islam: The First Seventy Years". Journal of the Economic and Social History of the Orient 46 (4): 411–436. DOI:10.1163/156852003772914848
- Kaegi, Walter E. (1992). Byzantium and the Early Islamic Conquests. Cambridge : Cambridge University Press. ISBN 0-521-41172-6.
- (2010) Muslim Expansion and Byzantine Collapse in North Africa. Cambridge : Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-19677-2.
- Kennedy, Hugh N. (2002). "Al-Walīd (I)". The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume XI: W–Z. Leiden: E. J. Brill. 127–128. ISBN 978-90-04-12756-2.
- Kennedy, Hugh N. (2004). The Prophet and the Age of the Caliphates: The Islamic Near East from the 6th to the 11th Century, Second, Harlow : Longman. ISBN 978-0-582-40525-7.
- (2007a) "1. The Foundations of Conquest", The Great Arab Conquests: How the Spread of Islam Changed the World We Live In. Hachette, UK. ISBN 978-0-306-81728-1.
- "Umayya b. Abd Shams". The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume X: T–U. (2000). Leiden: E. J. Brill. 837–839. ISBN 978-90-04-11211-7.
- Lévi-Provençal, E. (1993). "Mūsā b. Nuṣayr". The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume VII: Mif–Naz. Leiden: E. J. Brill. 643–644. ISBN 978-90-04-09419-2.
- Lilie, Ralph-Johannes (1976). Die byzantinische Reaktion auf die Ausbreitung der Araber. Studien zur Strukturwandlung des byzantinischen Staates im 7. und 8. Jhd. (in de). Munich : Institut für Byzantinistik und Neugriechische Philologie der Universität München. OCLC 797598069.
- (1997) The Succession to Muhammad: A Study of the Early Caliphate. Cambridge : Cambridge University Press. ISBN 0-521-56181-7.
- Hillenbrand, Carole, ed. (1989). The History of al-Ṭabarī, Volume XXVI: The Waning of the Umayyad Caliphate: Prelude to Revolution, A.D. 738–744/A.H. 121–126. SUNY Series in Near Eastern Studies. Albany, New York: State University of New York Press. ISBN 978-0-88706-810-2.
- Talbi, M. (1971). "Ḥassān b. al-Nuʿmān al-Ghassānī". The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume III: H–Iram. Leiden: E. J. Brill. OCLC 495469525.
- Ochsenwald, William (2004). The Middle East, A History. McGraw Hill. ISBN 978-0-07-244233-5.
- Hillenbrand, Carole, ed. (1989). The History of al-Ṭabarī, Volume XXIV
- Previté-Orton, C. W. (1971). The Shorter Cambridge Medieval History. Cambridge University Press.
- Rahman, H.U. (1999). A Chronology Of Islamic History 570–1000 CE.
- Sanchez, Fernando Lopez (2015). "The Mining, Minting, and Acquisition of Gold in the Roman and Post-Roman World", Ownership and Exploitation of Land and Natural Resources in the Roman World. Oxford University Press. ISBN 9780191795831.
- (April 1939) "From Persian to Arabic". The American Journal of Semitic Languages and Literatures 56 (2): 175–224. DOI:10.1086/370538
- Ter-Ghewondyan, Aram (1976) [1965]. The Arab Emirates in Bagratid Armenia. Translated by Nina G. Garsoïan. Lisbon: Livraria Bertrand. OCLC 490638192.
- Treadgold, Warren (1997). A History of the Byzantine State and Society. Stanford, California: Stanford University Press. ISBN 0-8047-2630-2.
- Wellhausen, Julius (1927). The Arab Kingdom and its Fall. Translated by Margaret Graham Weir. Calcutta: University of Calcutta. OCLC 752790641.